Ο Θέμος Σκανδάμης κυκλοφόρησε το Σεπτέμβριο το άλμπουμ Χρυσάνθη, έναν δίσκο έξι τραγουδιών που μοιάζουν να κρατούν μέσα τους μια ολόκληρη ιστορία για το καλοκαίρι που χάθηκε, για το καλοκαίρι που υπόσχεται να επιστρέψει, και για όλες εκείνες τις στιγμές ανεμελιάς που πάντα πληρώνουμε αργότερα με μια γλυκιά μελαγχολία.
Ο Σκανδάμης έχει μάθει να κινείται φυσικά ανάμεσα στη μυθοπλασία και το βίωμα. Στη Χρυσάνθη, αυτή η διπλή φύση του ωριμάζει: το πρόσωπο γίνεται ιστορία, το τραγούδι γίνεται καθρέφτης και το καλοκαίρι αποκτά τη μορφή μιας ατμόσφαιρας που δεν εξαφανίζεται ποτέ, μόνο αλλάζει (ήχο)χρώματα.
Την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου ο Θέμος Σκανδάμης με μία μπάντα εφευρετικών μουσικών θα ξεδιπλώσει το χρωματιστό και απρόβλεπτο σύμπαν της Χρυσάνθης αλλά και της 20χρονης πορείας του στην τραγουδοποιία (που περιλαμβάνει συνεργασίες με ονόματα όπως η Μάρθα Φριντζήλα, ο Νίκος Πορτοκάλογλου μεταξύ άλλων). Μιλήσαμε μαζί του για τη στιγμή που γεννήθηκε η "Χρυσάνθη", για τα καλοκαίρια που φωτίζουν την απώλεια, για τον ρόλο του θεάτρου στη γραφή του και για το πώς ένα τραγούδι μπορεί να λειτουργήσει σαν μαγικό αντικείμενο που υπάρχει κάπου ανάμεσα σε όλους μας.
- Ποια στιγμή ή εικόνα γέννησε πρώτη τη "Χρυσάνθη";
Μία μεθυσμένη παρέα σε ένα νησί, μετά από πανηγύρι, τραγούδι, χορό, νυχτερινό μπάνιο και ερωτοτροπίες διάφορες, μπαίνει νύχτα σε ένα μικρό εκκλησάκι. Ο ενθουσιασμός ανάμεσά μας είναι διάχυτος σαν φως. Η Χρυσάνθη ουρλιάζει μια βλαστήμια σαν να φωνάζει «ευχαριστούμε γι αυτή τη νύχτα» ή «ευχαριστούμε γι αυτή τη ζωή».
- Η "Χρυσάνθη" παρουσιάζεται ως πρόσωπο, ανάμνηση, φάντασμα και καθρέφτης. Για εσένα, τι είναι τελικά;
Είναι όλα αυτά που, πολύ εύστοχα, είπες. Και τελικά είναι ένα τραγούδι, που είναι ένα μαγικό αντικείμενο, που επιτελεί όλες αυτές τις λειτουργίες μαζί. Και μάλιστα τις επιτελεί δυνάμει όχι μόνο γι αυτόν που το έφτιαξε αλλά και γι αυτόν που το ακούει. Αλλά και αυτός μπορεί να το ξανατραγουδήσει. Και όσο περισσότεροι το ακούν και το τραγουδούν τόσο πολλαπλασιάζονται οι σημασίες του. Οι πλευρές του τείνουν στο άπειρο. Το τραγούδι είναι μία οντότητα καταπληκτική γιατί υπάρχει στο κενό αυτό ανάμεσά μας, που δεν είναι κενό.
- Πώς αποφάσισες ότι αυτά τα έξι τραγούδια ακούγονται «σαν ένα»; Τι τα ενώνει κάτω από την ίδια αναπνοή;
Έλα ντε; Δεν είναι μία εγκεφαλική διαδικασία. Ένα από τα τραγούδια λειτουργεί συνήθως σαν μαγνήτης που έλκει τα άλλα. Και αυτά που έχουν ήδη γραφτεί και αυτά που πρόκειται να γραφτούν. Σιγά σιγά δημιουργείται μία μαγιά, μία ενότητα, που ομολογουμένως δεν την αποφασίζω ακριβώς εγώ, αλλά μου φανερώνεται. Έπειτα μπαίνει και η μαστορική του πράγματος: Με τι ήχο θέλω να ασχοληθώ; Ποιες είναι οι αναφορές που με απασχολούν εντονότερα αυτή την περίοδο; Πως θέλω να σκηνοθετήσω αυτόν τον "άλλο" εαυτό;
- Σου αρέσει να κινείσαι ανάμεσα στη μυθοπλασία και την εξομολόγηση. Σε αυτό το άλμπουμ, ποιο από τα δύο κέρδισε;
Η μυθοπλασία ελπίζω πάντα. Με την έννοια ότι η εξομολόγηση με εξυπηρετεί μόνο ως μία καταβύθιση στον εαυτό, προκειμένου να ανακαλύψω το υλικό της μυθοπλασίας. Αλλά ο στόχος είναι πάντα να δημιουργήσω κάτι πέρα από μένα. Να συμβεί μια κάποια μεταμόρφωση, κάποια συνάντηση με το Άλλο, και να παραδοθεί αυτό το μαγικό αντικείμενο που λέγεται τραγούδι, και που έχει μία ζωή παράλληλη με την "πραγματική".
- Πώς γράφεται ένα τραγούδι που μοιάζει «παλιό» και «καινούργιο» την ίδια στιγμή;
Δεν ξέρω. Γι' αυτό αγωνιώ κάθε φορά, και χαίρομαι υπέρμετρα όταν νομίζω πως μου πέτυχε.
- Υπάρχει κάποια εικόνα, μυρωδιά ή άλλη ανάμνηση που σε συνόδευε όσο δούλευες πάνω στη "Χρυσάνθη";
Το ξύλινο πάτωμα του σπιτιού μας στη Σίφνο.
- Το άλμπουμ έχει έναν καλοκαιρινό παλμό, αλλά και μια υπόγεια μελαγχολία. Εσύ, τι "καλοκαίρι" κουβαλάς μέσα σου;
Για όποιον έχει περάσει πραγματικά ανέμελα καλοκαίρια, τριγυρνώντας ξυπόλυτος με ένα βρακί, νομίζω πως μία καλοκαιρινή μελαγχολία είναι αργότερα αναπόφευκτη, γιατί τότε είναι η περίοδος που φωτίζεται περισσότερο η απώλεια. Η απώλεια της ανεμελιάς, η απώλεια της παιδικής ηλικίας, η απώλεια εν γένει. Παρ όλα αυτά κάθε μα κάθε καλοκαίρι ,αισθάνομαι και μία υπόσχεση παραδείσου. Ίσως γι' αυτό και η μελαγχολία. Όμως λέω να επιμείνω, λέω να επιμείνουμε. Υπάρχει σε κάθε καλοκαίρι ένα σημείο φαντασιακό, σαν ένα αστέρι σε νύχτα μεθυσμένη, που μας έλκει προς την αναγέννηση. Προς την ένωση με τους άλλους. Προς το φως.
- Στους στίχους σου υπάρχει μια θεατρικότητα που θυμίζει σκηνή. Πόσο σε επηρεάζει το θέατρο στη μουσική γραφή σου;
Σίγουρα πολύ. Έχω σπουδάσει και έχω παίξει θέατρο. Πολλά από τα τραγούδια μου τα αντιλαμβάνομαι σαν θεατρικές πράξεις. Ή σαν ένα θέατρο της φωνής. Και ας μην ξεχνάμε πως έτσι κι αλλιώς κοινή είναι η ρίζα αυτών των πραγμάτων.
- Αν η «Χρυσάνθη» ήταν ταινία, ποιος σκηνοθέτης θα την υπέγραφε;
Εγώ. Χαχαχα. Μου αρέσει πολύ ο κινηματογράφος και έχω κάνει κάποιες μικρές απόπειρες. Καταλαβαίνω, βέβαια, τι με ρωτάς. Δεν ξέρω ποιανού ταινία θα ήτανε. Του Φελίνι ίσως, χάριν πολυχρωμίας, εκρηκτικότητας και ευαισθησίας; Δεν ξέρω.
- Θα έλεγες ότι αυτός ο δίσκος γράφτηκε από χαρά, από ανάγκη ή από αντίσταση;
Από όλα αυτά μαζί. Από την ανάγκη για αντίσταση, προκειμένου να υπερασπιστούμε τη χαρά.
- Με ποιον καλλιτέχνη (ζωντανό ή μη) θα ήθελες να συναντηθείς δημιουργικά στη συνέχεια;
Με τον Bill Callahan.
- Πώς φαντάζεσαι το κοινό να ακούει τη "Χρυσάνθη" για πρώτη φορά;
Με χαμόγελο συνωμοτικό και λάμψη στα μάτια.
- Τι εύχεσαι να σου συμβεί καλλιτεχνικά μέσα στον επόμενο χρόνο;
Να συναντηθώ με τους άλλους, κοινό και συναδέλφους μουσικούς, όσο το δυνατόν περισσότερο δια ζώσης.
ΙΝΦΟ: Θέμος Σκανδάμης & band live στο Space Baby
Κυριακή 14 Δεκεμβρίου | Ώρα: 20:30
Space Baby: Μεγάλου Αλεξάνδρου 80-82, Μεταξουργείο
Είσοδος: 10€
Ηλεκτρονική προπώληση: https://www.more.com/gr-el/tickets/music/themos-skandamis-band-live-space-baby
