Τα τελευταία τρία χρόνια η τεχνητή νοημοσύνη έχει μπει για τα καλά στο λεξιλόγιό μας (και στις ζωές μας). Από τις φορές που ζητάς από το ChatGPT να σου γράψει βιογραφικό «με λίγο πιο ανθρώπινο τόνο» μέχρι τα βίντεο που γεννιούνται από το πουθενά, το AI έχει περάσει από το στάδιο του “buzzword” στο (βασανιστικό, είναι η αλήθεια) στάδιο του «υπάρχω παντού».
Όποιος έχει startup, κάτι θα «πειράζει» με AI. Όποιος δεν έχει, μάλλον ετοιμάζει pitch deck για να βρει χρηματοδότηση. Και οι επενδυτές, ανάμεσα σε ενθουσιασμό και πανικό, προσπαθούν να καταλάβουν ποιοι θα είναι οι επόμενοι «μονόκεροι» και ποιοι απλώς φουσκώνουν το hype balloon.
Το διεθνές πάρτι του AI. Μήπως μιλάμε για μια φούσκα;
Η OpenAI έγινε το πιο διάσημο brand του πλανήτη χωρίς να πουλάει καν φυσικό προϊόν (εκτός από συνδρομές στο ChatGPT). Η Stability AI έπεισε καλλιτέχνες ότι μπορούν να συνεργάζονται με αλγόριθμους χωρίς να τους πιάσει κρίση υπαρξιακή. Η Synthesia έστησε μια βιομηχανία όπου τα avatars κάνουν το PR για σένα. Και η Mistral από τη Γαλλία απέδειξε ότι δεν χρειάζεται να έχεις γραφείο στη Silicon Valley για να μαζέψεις εκατοντάδες εκατομμύρια, αρκεί να έχεις σωστό storytelling για την «ευρωπαϊκή ανεξαρτησία στην AI τεχνολογία».
Με λίγα λόγια, το πάρτι έχει ξεκινήσει. Το ερώτημα είναι αν θα μπούμε κι εμείς (οι όποιοι... «εμείς») μέσα ή θα μείνουμε να κοιτάμε απ’ το παράθυρο.
Και οι ελληνικές startups τι κάνουν;
Αν υπάρχει στιγμή για να μπουν στο παιχνίδι, είναι τώρα. Το ελληνικό οικοσύστημα ωριμάζει (έστω και με τα γνωστά ελληνικά timelines), υπάρχουν ταλέντα, υπάρχουν καλές ιδέες, και κυρίως υπάρχει ανάγκη για λύσεις που όντως δουλεύουν. Όχι άλλο “proof of concept που ψάχνει concept”.
Η χώρα μας θα μπορούσε να γίνει μικρό hub καινοτομίας (είναι άλλωστε και ο «καημός» του πρωθυπουργού μας) ειδικά σε πεδία που συνδυάζουν publishing, AI και data-driven επιχειρηματικά μοντέλα. Δηλαδή, εκεί που έχουμε κάτι να πούμε.
Για να μην παραμυθιαζόμαστε: οι επενδυτές δεν τρώνε κουτόχορτο (ή, προσπαθούν, τουλάχιστον)
Παρά τον ενθουσιασμό, οι επενδυτές έχουν κουραστεί να ακούν για «τον νέο AI assistant που θα αλλάξει τον κόσμο». Θέλουν traction. Είναι μια λέξη που ακούγεται πλέον παντού και χρησιμοποιείται σαν καραμέλα. Δηλαδή... χρήστες που πληρώνουν. Θέλουν διαφοροποίηση, γιατί άλλος ένας bot που γράφει posts στο LinkedIn δεν συγκινεί κανέναν. Και θέλουν scalability, δηλαδή να μπορούν να σε δουν να φεύγεις έξω από την Ελλάδα χωρίς να χρειάζεσαι βαλίτσα με ρακή και γνωριμίες στο υπουργείο.
Το ερώτημα που κάνουν όλοι είναι απλό: «Τι σε εμποδίζει να σε αντιγράψει η Google αύριο;»
Αν έχεις απάντηση, έχεις ελπίδες. Αν όχι, ίσως να είναι ώρα να σβήσεις τη λέξη “AI” από το logo σου και να ξεκινήσεις από την αρχή.
Το κλίμα στα διεθνή events: εκεί που όλοι μιλάνε για AI, κι εμείς ψάχνουμε πρίζα
Αν βρεθείς στο DMEXCO της Κολωνίας, θα νομίζεις ότι μπήκες σε θεματικό πάρκο με τίτλο “Artificial Everything”. Από περιεχόμενο μέχρι διαφημίσεις, όλοι λένε το ίδιο: «AI isn’t coming, it’s already here». Ναι, το έχουμε καταλάβει. Οι publishers μιλούν για “optimization”, οι marketers για “automation”, κι εμείς οι υπόλοιποι προσπαθούμε να καταλάβουμε ποιος θα χάσει πρώτος τη δουλειά του.
Στο Web Summit της Λισαβόνας, το πράγμα είναι ακόμα πιο φαντασμαγορικό. Panels για AI στα media, AI στη δημιουργικότητα, AI στην παραγωγικότητα, AI στα πάντα. Είναι το Primavera Festival της τεχνητής νοημοσύνης, μόνο που αντί για μουσικούς έχεις CEOs με hoodie. Εκεί παίζουν οι μεγάλοι: Google, Microsoft και μια στρατιά από startups που ελπίζουν πως το pitch τους θα τραβήξει το βλέμμα κάποιου fund manager με 10 ανοιγμένες εφαρμογές στο κινητό του, την ίδια ώρα που βαριέται την ομιλία μπροστά του.
Το Slush στο Ελσίνκι, από την άλλη, είναι πιο ωμό. Αυτή είναι η λέξη και είναι 100% ακριβής. Εκεί οι επενδυτές ψάχνουν “raw innovation”. Με άλλα λόγια, θέλουν να δουν κάτι που δεν έχει ακόμα «καεί» από το hype. Και κάπου εκεί μπαίνει η Ελλάδα στο κάδρο: οι ομάδες μας έχουν φαντασία, δουλεύουν με τα μισά λεφτά και διπλή ενέργεια, και ξέρουν να στήνουν κάτι αξιόλογο χωρίς να χρειάζεται να καίνε χιλιάρικα σε “seed rounds” και “mentorship retreats”.
Πώς μπορούν να κινηθούν οι ελληνικές ομάδες (χωρίς να το παίζουν Silicon Valley).
Προφανώς και δεν θα δείξουμε με το δάχτυλο, δεν θα πούμε ότι έχουμε τις μαγικές λύσεις. Απλά, προτείνουμε λύσεις.
Storytelling: Δεν αρκεί να έχεις καλό προϊόν. Αν δεν μπορείς να πεις μια ιστορία που να κολλάει στο μυαλό, δεν θα θυμάται κανείς τι έκανες. Αν, για παράδειγμα, πεις «ξεκινήσαμε από ένα υπόγειο στου Ζωγράφου και τώρα φτιάχνουμε AI εργαλεία για media παγκοσμίως», έχεις ήδη κερδίσει τον μισό επενδυτή. Οι υπόλοιποι θα ξυπνήσουν όταν πεις “valuation”.
Δίκτυο: Τα μεγάλα συνέδρια δεν είναι για τα πάνελ. Είναι για τα ποτάκια μετά τα πάνελ. Εκεί που ένας τύπος με μπλουζάκι “VC life” μπορεί να σου πει “στείλε μου deck” και να το εννοεί. Αν πας απλώς να «δεις τι παίζει», θα καταλήξεις με tote bags και μπλουζάκια, όχι με funding.
Product readiness: Ακόμα κι αν δεν έχεις έτοιμο προϊόν, φτιάξε ένα demo που να δείχνει κάτι χειροπιαστό. Οι επενδυτές έχουν δει αρκετά PowerPoint με «καινοτόμες λύσεις που αλλάζουν τον κόσμο». Θέλουν να πατήσουν κουμπί και να δουν κάτι να δουλεύει. Εστω κι αν κολλάει λίγο. Τεχνολογία είναι. Όλοι έχουμε περάσει από όλα τα στάδια. Και δεν δουλεύουν πάντα όλα.
Ελληνικά παραδείγματα που έδειξαν τον δρόμο
Δεν χρειάζεται να ψάχνουμε μόνο στο εξωτερικό για έμπνευση. Έχουμε δικά μας success stories, και όχι μόνο στον τουρισμό και στα σουβλάκια.
Η Workable ξεκίνησε από Αθήνα και έστησε διεθνές HR tech οικοσύστημα. Η Blueground έδειξε ότι μπορείς να πουλάς σπίτια χωρίς να είσαι μεσίτης. Και εταιρείες όπως Bryq ή Augmenta αποδεικνύουν ότι το “Made in Greece” μπορεί να έχει τεχνολογικό περιεχόμενο και όχι μόνο παραλία και φέτα.
Το θέμα είναι ότι οι επενδυτές έχουν βαρεθεί να βλέπουν startups που υπόσχονται “AI revolution” χωρίς business plan. Θέλουν ομάδες με πλάνο, όραμα και λίγο αυτοσαρκασμό (αν μπορείς να αστειευτείς με το προϊόν σου, μάλλον το έχεις καταλάβει καλύτερα από τους άλλους).
Ό,τι ειπώθηκε φέτος στα μεγάλα events (χωρίς το corporate φίλτρο)
• «Το AI δεν είναι τεχνολογία, είναι υιοθέτηση» (ή αλλιώς: ποιος θα πείσει τους ανθρώπους να το χρησιμοποιούν χωρίς να τους τρομάζει).
• «Οι νικητές θα είναι αυτοί που θα ενσωματωθούν στην καθημερινή ροή εργασίας» (δηλαδή όσοι φτιάχνουν κάτι που δεν χρειάζεται manual).
• «Οι επενδυτές δεν χρηματοδοτούν αλγορίθμους, χρηματοδοτούν αγορές» (μετάφραση: πού είναι τα λεφτά ρε φίλε;).
Με λίγα λόγια, δεν αρκεί να φτιάχνεις AI. Πρέπει να λύνεις πραγματικά προβλήματα. Και να το κάνεις χωρίς να μοιάζεις με διαφήμιση της Deloitte.
Γιατί η Ελλάδα έχει πιο πολύ νόημα απ’ όσο νομίζουμε
Η χώρα έχει developers, ερευνητές, content creators, και μια κουλτούρα που ξέρει να αυτοσχεδιάζει. Αυτό που λείπει δεν είναι το ταλέντο, είναι το confidence. (μας λείπει και η κουλτούρα της συνεργασίας, αλλά ας μην το ανοίξουμε και αυτό το θέμα). Αν σταματήσουμε να περιμένουμε «να μας ανακαλύψουν» και αρχίσουμε να χτίζουμε με σχέδιο, μπορούμε να είμαστε στο επόμενο κύμα tech καινοτομίας.
Κι αν όλα πάνε καλά, η επόμενη μεγάλη ιδέα μπορεί να μη γεννηθεί σε ένα γραφείο στο Palo Alto, αλλά σε ένα coworking στο Μαρούσι, σε μια αυλή στη Θεσσαλονίκη ή σε ένα υπόγειο στην Πάτρα, ανάμεσα σε ένα freddo espresso και μια παρουσίαση που δουλεύει την τελευταία στιγμή.
Γιατί η καινοτομία δεν έχει ταχυδρομικό κώδικα. Έχει μεράκι, υπομονή και λίγο θράσος.
Ελληνικό reality check (ή αλλιώς: το AI, το κράτος και το αιώνιο “θα το δούμε”)
Ας είμαστε ειλικρινείς: στην Ελλάδα, η τεχνητή νοημοσύνη δεν χρειάζεται να φοβάται ότι θα αντικαταστήσει ανθρώπους. Έχει να περάσει πρώτα από πέντε επιτροπές, τρία ΚΥΣΟΙΠ, δύο γνωμοδοτήσεις και ένα δελτίο Τύπου που θα βγει με καθυστέρηση δύο μηνών. Μέχρι να αποφασίσουμε αν «το AI είναι ευκαιρία ή απειλή», το ίδιο το AI θα έχει ήδη γράψει την ανακοίνωση, τη μετάφραση και τα σχόλια κάτω από το άρθρο.
Στο μεταξύ, στα ελληνικά panels για την «καινοτομία του αύριο», βλέπεις τα ίδια πρόσωπα που μιλούσαν και το 2015 για τα drones, το 2010 για το Web 2.0 και το 2005 για τα blogs. Απλώς τώρα φοράνε πιο ωραία sneakers και λένε “prompt engineering” αντί για “search engine optimization”.
Οι ελληνικές startups, βέβαια, δεν έχουν χρόνο για θεωρίες. Ξέρουν ότι αν περιμένεις το κράτος να «στηρίξει την καινοτομία», το μόνο που θα πάρεις είναι μια σφραγίδα με ημερομηνία λήξης. Έτσι, δουλεύουν σιωπηλά, κάνουν networking εκεί που πρέπει (και εκεί που έχει μπουφέ) και προσπαθούν να φτιάξουν κάτι που να στέκεται στο εξωτερικό, χωρίς να χρειάζεται να αποδείξουν ότι «είμαστε κι εμείς Ευρώπη».
Η αλήθεια είναι πως έχουμε ταλέντο, μυαλό και χιούμορ (το τελευταίο είναι κρίσιμο, ειδικά όταν προσπαθείς να εξηγήσεις σε επενδυτή γιατί το pitch σου κόλλησε επειδή «έπεσε το ρεύμα»). Το μόνο που μένει είναι να αρχίσουμε να βλέπουμε το AI όχι σαν κάτι εξωτικό, αλλά σαν ένα ακόμη εργαλείο για να κάνουμε τη ζωή μας λίγο πιο έξυπνη. Λαι, ιδανικά, λίγο πιο ελληνικά ειρωνική.
Γιατί, αν το καλοσκεφτείς, το πραγματικό “artificial intelligence” το έχουμε εφεύρει χρόνια πριν: λέγεται το να επιβιώνεις στην Ελλάδα με λογική και ψυχραιμία.
