Neperia
Οι Neperia που ανέβηκαν στη σκηνή στις 5:30 είναι ένα Symphonic/Melodic Death Metal συγκρότημα από τα Ιωάννινα. Αν και από τα κομμάτια τους αναγνώρισα μόνο το "Ptesmata", το υλικό τους έδειξε μεγάλη δυναμική και ωριμότητα. Ο δεύτερος δίσκος τους με τον ίδιο τίτλο, η πρώτη μου επαφή με τους Neperia, είχε πέσει στα χέρια μου, ή καλυτερα στα αυτιά μου, όταν κυκλοφόρησε και μου είχε κάνει φοβερή εντύπωση. Aφενός για το οτι παρά το ύφος, το οποίο επιτρέπει καλώς ή κακώς τις μπάντες να επαναπαύονται στο συμφωνικό και να φέρνουν τις κιθάρες σε δεύτερη μοίρα, εδώ βρίσκουμε μεγάλη ποικιλία από riffs και ρυθμούς. Αφ ετέρου για την καταπληκτική παραγωγή και τον κρυστάλλινο ήχο.
Μόνο η μίξη στη φωνή μου είχε αφήσει λίγα to be desired, όμως στη ζωντανή τους εμφάνιση τα πάντα ακούγονται με απόλυτη αρτιότητα, και η Μαρία είναι μια από τις καλυτερες εγχώριες φωνές που έχω ακούσει. Η σκηνική παρουσία τους ήταν καθηλωτική. Τα βαθιά growls συνυπήρχαν σε τρομερή αρμονία με τα θεαματικά οπερατικά γυναικεία φωνητικά, ενώ τα συμφωνικά layers έδιναν κινηματογραφική αίσθηση. Ήταν μια εμφάνιση που, παρά την ζέστη και την ώρα, έβαλε τον κόσμο στο κλίμα μιας extreme metal ημέρας, και έδειξε ότι το ελληνικό underground μπορεί να σταθεί σε φεστιβαλικές σκηνές με άνεση.
Hail Spirit Noir
Αυτή η μπάντα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα συναυλιακά μου αποθημένα, και ο ενθουσιασμός μου ήταν εμφανέστατος όταν στις 18:00 οι Hail Spirit Noir έλαβαν τις θέσεις τους μπροστά στο κοινό που ήρθε από νωρίς στο Terra Republic. Οι άνθρωποι αυτοί ευθύνονται για έναν από τους κορυφαίους δίσκους μου για το 2025, τόσο σε ελληνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Το Fossil Gardens ήταν ένα μαγικό υπαρξιακό ταξίδι και περίμενα με ανυπομονησία να το δω να παίζεται και ζωντανά. Μετά από έξι ολόκληρα χρόνια απουσίας από τα συναυλιακά δρώμενα, οι Hail Spirit Noir έκαναν το πολυαναμενόμενο comeback τους με το θεατρικό/ψυχεδελικό avant-garde black metal τους να πλημμυρίζει τα αυτιά μας. Η συναυλία άνοιξε με το "Starfront Promenade", σε μια οργιαστική εναλλαγή θεατρικότητας και κοσμικής βαρύτητας. Συνεχίζουν με το αδυσσώπυτο "I Mean You Harm", το εναρκτήριο κομμάτι του εκπληκτικού Mayhem In Blue που κοντεύει πλέον να κλείσει τα 10 και νιώθω γέρος.
Το μοναδικό παράπονο μου είναι πως δεν εκπροσωπήθηκε το λατρεμένο μου Oi Magoi, όμως ξέρω πως σε ένα σετ 6 κομματιών και περίπου 30 λεπτών δεν θα μπορούσα να ζητήσω πολλά περισσότερα. Τεράστια εντύπωση όμως μου έκανε η προσθήκη του "Automata 1980", που μετέτρεψε αυτό το χωράφι στην Κατερίνη σε μια ονειρική διάσταση. In other news, είναι οι HSN η μοναδική extreme metal μπάντα όπου ο κιθαρίστας παίζει με δάχτυλα και ο μπασίστας με πένα; Μόνο οι Spirit Possession μου έρχονται στο μυαλό, αλλά εκείνοι δεν έχουν καν μπάσο. Anyhow, οι Hail Spirit Noir με αποζημίωσαν στο 100%. Το αποκορύφωμα ήρθε στο "Against the Curse", "We Dream" με την απίστευτη μπασογραμμή που ξεσήκωσε τον κόσμο, ενώ στο φινάλε του "Χαίρε Πνευμα Σκοτεινό" οι φωνές του κοινού ενώθηκαν με τη μπάντα, δημιουργώντας μια μυσταγωγική ατμόσφαιρα. Έχασα σχεδόν την φωνή μου ουρλιάζοντας μαζί τους, και είμαι έτοιμος να τους δω επιτέλους και σε ένα κλειστό headline set ώστε να μπορούν να μεταδόσουν στο έπακρο την μαγική τους ατμόσφαιρα.
Setlist: Starfront Promenade • I Mean You Harm • Fossil Gardens • Against the Curse, We Dream • Automata 1980 • Hail Spirit Noir
Primordial
Η τιμή των νεκρών, η βροντή των ζωντανών.
Η ώρα είχε φτάσει για την πιο δραματική και συναισθηματική εμφάνιση της ημέρας. Οι Ιρλανδοί Primordial, με τον Alan Averill να κάνει εντυπωσιακή είσοδο φορώντας μια αγχόνη στο λαιμό του, βρέθηκαν απέναντι από ένα μεγάλο και εντυπωσιακά ψημένο κοινό. Ο Alan Averill, με την αρχέγονη μορφή και αισθητική του, στεκόταν στο κέντρο της σκηνής σαν να απηύθυνε λόγο προς στρατό, ή καλύτερα προς τους ίδιους του τους προγόνους. Εξαιρετικός frontman, κινούνταν άλλωτε σαν ιερέας παγανιστικής τελετής, και άλλωτε σαν το θύμα της, επικοινωνώντας κάθε στίχο με το σώμα του πριν τον ξεστομίσει με πάθος. To set ανοίγει με τύμπανα πολέμου να αναγγέλουν την καταστροφή, και το intro του "As Rome Burns", μέσα από το εκπληκτικό To The Nameless Dead.
Το σετ τους φυσικά δεν ήταν πλήρες, έπαιξαν μόλις 7 κομμάτια, όμως ήταν ένα best of. Στο "To Hell or the Hangman" οι στίχοι του και το μνημειώδες ρεφραίν αντηχούν πάνω από την πεδιάδα, γεμάτοι οργή, απελπισία και περηφάνια και ο πόνος γίνεται σχεδόν απτός, σαν να ξεπηδά από τα ηχεία και να διαχέεται στο κοινό. Ο πρώτος κακός οιωνός της ημέρας ήρθε στο "The Coffin Ships" το τραγούδι-ορόσημο για τον Μεγάλο Λιμό της Ιρλανδίας. Λόγω κάποιων τεχνικών ζητημάτων στη δεύτερη κιθάρα χρειάστηκε να το παίξουν από την αρχή, με τον Alan να λέει χαριτολογώντας «Τουλάχιστον τώρα ξέρετε πως δεν παίζουμε playback». Τα "Heathen Tribes" και "Empire Falls" θύμισαν σε όλους γιατί οι Primordial παραμένουν μια μοναδική φωνή στο metal: συναισθηματικά ανελέητοι, μεγαλοπρεπείς, βαθιά ανθρώπινοι και τόσο αγαπημένοι στο ελληνικό κοινό που τραγουδούσε μαζί τους κάθε στίχο. Από τις πιο εκφραστικές τους εμφανίσεις, και σίγουρα στις αγαπημένες μου παρά τον χρονικό περιορισμό.
Setlist: As Rome Burns • No Grave Deep Enough • To Hell or the Hangman • The Coffin Ships • Victory Has 1000 Fathers, Defeat Is an Orphan • Heathen Tribes • Empire Falls
Sacred Reich
Μετά το "Irish Way", ήρθε η ώρα να μάθουμε και το "American Way" το οποίο παίζει στα ηχεία. Οι Sacred Reich είναι ένα από τα πιο σεβαστά συγκροτήματα του αμερικανικού thrash metal, με έδρα το Φοίνιξ της Αριζόνα. Ιδρύθηκαν το 1985 από τον μπασίστα/τραγουδιστή Phil Rind, και πολύ σύντομα απέκτησαν φήμη για τους πολιτικοποιημένους στίχους τους. Με έναν ήχο που θύμιζε Bay Area αλλά και την underground hardcore σκηνή, οι Sacred Reich είναι μια από τις άμεσες μπάντες στο thrash metal. Από τα πρώτα δευτερόλεπτα έγινε αμέσως αντιληπτό το τι θα ακολουθήσει. Pits, pits and even more pits. Το setlist συνδύαζε διαχρονικά classics, όπως "The American Way", "Death Squad", "Crimes Against Humanity", Who's To Blame", "Ignorance", "Surf Nicaragua", με κομμάτια από την πιο πρόσφατη δουλειά τους.
Μετά από μια περίοδο σχετικής σιωπής και διάφορων αλλαγών στη σύνθεση, το συγκρότημα επανενώθηκε το 2006 για συναυλίες, και το 2019 κυκλοφόρησαν το πρώτο τους άλμπουμ μετά από 23 χρόνια, το Awakening, με τον Phil Rind και τον κιθαρίστα Wiley Arnett να ηγούνται και πάλι. Το Awakening δείχνει πόσο καλοί παραμένουν στο να γράφουν old-school thrash με φρέσκια ενέργεια και επίκαιρους στίχους. Η απόδοση τους ήταν υποδειγματική, και το κοινό τους λάτρεψε. Ο Phil, με το χαρακτηριστικό του χαμόγελο, επικοινωνούσε συνεχώς με το κοινό, ζητώντας παλαμάκια και συμμετοχή, όσο την ίδια στιγμή, οι κιθάρες μοίραζαν ανελέητο ξύλο, με το pit να ανοίγει ξανά και ξανά. Ευχαρίστησε πολλές φορές το κοινό, και είπε πως είμαστε ο λόγος που μπορεί να ζήσει την ζωή που ονειρευόταν, είτε έχοντας αγοράσει merch, είτε έχοντας πάει σε συναυλία τους, ακόμα και αν έχουμε απλά πει σε κάποιον «μου αρέσουν οι Sacred Reich».
Μια σουρρεαλιστική εικόνα, και ίσως ο δεύτερος οιωνός της βραδιάς ήταν το σπουργίτι, το οποίο με περίσσια τόλμη και κανένα survival instinct ήρθε και έκατσε πάνω στα ηχεία όσο η μπάντα έπαιζε σε full throttle. Προφανώς και σταμάτησαν τα πάντα ώστε όλοι να πάνε να δουν και να βοηθήσουν τον νέο επισκέπτη να φύγει στην ασφάλεια (χωρίς επιτυχία), όμως περισσότερο χάρηκα για το θρυλικό λογοπαίγνιο «Pigeon Break». Είχαμε και την δεύτερη εκτέλεση του "War Pigs" μέσα σε δύο μέρες, όμως κανένας δεν έδειξε να ενοχλείται. Αντιθέτως σύσσωμο το κοινό τραγούδησε τους στίχους με την μπάντα, σε μία από τις ομορφότερες στιγμές της βραδιάς, που έδωσε τη θέση της στην τελευταία μάχη με το "Surf Nicaragua". Οι Sacred Reich μας έδωσαν μια ωμή υπενθύμιση του τι σημαίνει πολιτικό thrash, χωρίς φιοριτούρες και με άγριο πάθος. Απλά μαγικοί.
Setlist: The American Way • Divide & Conquer • Death Squad • Love...Hate • Salvation • One Nation • Crimes Against Humanity • Who’s to Blame • Independent • Manifest Reality • Ignorance • War Pigs (Black Sabbath cover) • Surf Nicaragua
Rotting Christ
Έχοντας δει τους Rotting Christ πλέον αμέτρητες φορές, είναι δύσκολο να κρατήσω τις διαφορετικές εμπειρίες από την κάθε εμφάνισή τους. Είναι πλέον μια ολότητα στο μυαλό μου. Για αυτό ομολογώ πως η προοπτική να τους δω σε ένα βροχερό setting υπό το φως των αστραπών με έψησε τρομερά. Καθώς το φως των κεραυνών έσκιζε τον ουρανό πάνω από το φεστιβάλ και η βροχή άρχισε να δυναμώνει, το σκηνικό έμοιαζε βγαλμένο από τις πιο αποκρυφιστικές ιστορίες που έχουν διηγηθεί στη μακρά τους πορεία οι Έλληνες πρωτοπόροι του black metal. Τα πρώτα κομμάτια του set, από τη μυσταγωγία του "666" και "P’unchaw kachun‐Tuta kachun" στο εμβληματικό "Κατά τον Δαίμονα Εαυτού" απογειώθηκαν με αυτή τη νέα συνθήκη. Και τότε… η φύση αποφάσισε να πάρει τον δικό της ρόλο στο σόου.
Ήδη από τις πρώτες νότες του "Like Father Like Son" η βροχή έγινε καταρρακτώδης, οι κεραυνοί έπεφταν κοντά στον χώρο, και το συγκρότημα αναγκάστηκε να διακόψει, αφού όμως ολοκλήρωσε το κομμάτι. Από εκείνη τη στιγμή, το κοινό βρέθηκε σε μια κατάσταση αναμονής, όσοι δεν έτρεξαν να προφυλαχθούν, ή και να εγκαταλείψουν το πεδίο μάχης εντελώς, έμειναν καρφωμένοι μπροστά στη σκηνή, μέσα σε τόνους βροχής. Μετά από σχεδόν μία ώρα διακοπής, μέσα σε βρεγμένα ρούχα, παγωμένα πρόσωπα, αλλά μάτια γεμάτα προσμονή, το συγκρότημα επέστρεψε μπροστά σε φωνές ενθουσιασμού.
Όταν τα "King of a Stellar War" με τον Alan Averill στο πλάι του Σάκη και "Non Serviam" έσκασαν σαν βόμβα μετά την παύση, η ατμόσφαιρα πήρε φωτιά, μια φωτιά που καίει δυνατότερα από κάθε κεραυνό και μια φωνή όσων έμειναν να φωνάζει "Δεν Υποτάσσομαι". Δεν υπάρχει τρόπος να περιγράψεις αυτό το συναίσθημα.Κάθε φορά γίνομαι ξανά ο 15χρονος που ετοιμάζεται να δει για πρώτη φορά μια από τις αγαπημένες του τότε μπάντες. Το "Societas Satanas" ήταν το κάλεσμα για ένα από τα πιο βίαια pits της βραδιάς, που ενώ ο κόσμος ήταν λιγότερος από τους μισούς, αυτοί που έμειναν πίσω ήταν οι πιο παθιασμένοι.
Τα "Grandis Spiritus Diavolos", "The Raven" και "Noctis Era" ολοκλήρωσαν έναν κουτσουρεμένο μεν, αλλά γεμάτο ένταση και συναισθηματικό βάρος, δεύτερο γύρο. Κάθε φορά σαν πρώτη φορά. Αυτά τα λόγια είχα γράψει περίπου ένα χρόνο πριν τέτοια εποχή για την τελευταία μου συναυλιακή Rotting Christ εμπειρία. Σε μεγάλο βαθμό το ίδιο συναίσθημα παραμένει απαράλλακτο. Πάντα ψάχνω το σετλιστ, και πολλές φορές τα τελευταία χρόνια είμαι σκεπτικός. Όμως τελικα, με κάθε σέτλιστ, κάθε διάρκεια, κάθε νότα αυτοί οι άνθρωποι καταφέρνουν να με φέρουν κοντά τους ξανά και ξανά. Μπορεί να μην παίζουν με απαράμιλλη ακρίβεια, παίζουν όμως πάντα με αδάμαστη ενέργεια, και αυτό είναι κάτι ακόμα πιο θαυμαστό. Η σύντομη, αλλά συγκλονιστική επιστροφή τους μετά τη θεομηνία επιβεβαίωσε γιατί οι Rotting Christ θεωρούνται το κορυφαίο όνομα του ελληνικού extreme metal. Δεν λύγισαν ούτε λεπτό, και με την εμπειρία δεκαετιών όπου οι ίδιοι είπαν πως δεν έχουν ποτέ ακυρώσει συναυλία, στάθηκαν όρθιοι απέναντι στα στοιχεία της φύσης και κάθε κακό οιωνό και χάρισαν σε όσους άντεξαν μέχρι τέλους μια εμπειρία που δεν θα ξεχάσουν ποτέ.
Setlist: 666 • P’unchaw kachun‐Tuta kachun • Fire, God and Fear • Κατά τον Δαίμονα Εαυτού • Like Father, Like Son • King of a Stellar War • Non Serviam • Societas Satanas • Grandis Spiritus Diavolos • The Raven • Noctis Era
Η έντονη καταιγίδα και οι κεραυνοί, που οδήγησαν σε αναγκαστική διακοπή του προγράμματος για σχεδόν μία ώρα, είχαν ως αποτέλεσμα ένα σημαντικό μέρος του κοινού να αποχωρήσει για λόγους ασφαλείας ή ταλαιπωρίας, μειώνοντας τη δυναμική και τη μαγεία της βραδιάς στη συνέχεια. Τέτοια περιστατικά είναι πολύτιμα μαθήματα και αποτελούν ευκαιρία για περαιτέρω βελτίωση, όπως ασφαλείς και άμεσες επιλογές καταφυγίου στον χώρο, ώστε το φεστιβάλ να παραμείνει σημείο αναφοράς στη χώρα μας και να προσφέρει, υπό κάθε συνθήκη, την καλύτερη δυνατή εμπειρία για καλλιτέχνες και θεατές.Ο χώρος είναι ακόμα καινούριος, και τέτοιες αστοχίες είναι φυσικό να υπάρχουν, όμως φαίνεται να υπάρχουν οι προδιαγραφές για βελτιώσεις.
