Η σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου, μια από τις σημαντικότερες ελληνίδες λυρικές καλλιτέχνιδες με διεθνή αναγνώριση, επιστρέφει με ένα άλμπουμ–ωδή στη γυναίκα. Το νέο της έργο, "Mujeres" (Minos EMI) είναι μια καλλιτεχνική εξομολόγηση που αναδεικνύει τη πολυδιάστατη φύση της γυναικείας ύπαρξης, από τη φλόγα του έρωτα και τη λάμψη της χαράς έως τη σιωπή του πόνου και την εσωτερική λύτρωση.
Με την αιθέρια αλλά βαθιά ανθρώπινη φωνή της, η Θεοδωρίδου τραγουδά για τη μητέρα, την ερωμένη, τη φίλη, τη δημιουργό — για όλες τις εκφάνσεις της γυναικείας ψυχής. Σε ένα ρεπερτόριο που αιφνιδιάζει με την ευαισθησία και το θάρρος του, η κορυφαία σοπράνο τολμά να εκτεθεί, αφήνοντας πίσω τα όρια του λυρικού θεάτρου και επιλέγοντας τραγούδια που μιλούν για την αλήθεια του ανθρώπου. «Το τραγούδι είναι η φωνή που δεν φιμώνεται», λέει η ίδια και αυτό το άλμπουμ είναι η πιο προσωπική της μαρτυρία.
Η πορεία της Σόνιας Θεοδωρίδου ξεκινά από τη Βέροια και τη σπουδή της στο Εθνικό Ωδείο “Μανώλης Καλομοίρης”, συνεχίζεται με την υποτροφία "Μαρία Κάλλας" και οδηγεί στη Μουσική Ακαδημία της Κολωνίας και στο Λονδίνο, όπου μαθήτευσε κοντά στη Vera Rózsa και τις θρυλικές Elisabeth Schwarzkopf και Christa Ludwig. Από τότε, η φωνή της έχει αντηχήσει στις πιο επιφανείς σκηνές της Ευρώπης — Κρατική Όπερα Βερολίνου, La Fenice, Théâtre de la Monnaie, Covent Garden, Teatro Communale Φλωρεντίας, καθώς και στα Μέγαρα Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
Συνεργάστηκε με μαέστρους όπως οι Zubin Mehta, Antonio Pappano, Sir Neville Marriner, Wolfgang Sawallisch, Rene Jacobs, András Schiff, ενώ έχει ηχογραφήσει για διεθνείς εταιρείες όπως οι Harmonia Mundi, Legend Classics, EMI Classics και The Human Voice.
Πέρα όμως από την καλλιτεχνική της διαδρομή, η Σόνια Θεοδωρίδου είναι μια φωνή με αποστολή. Με πράξεις όπως η σιωπηλή διαμαρτυρία στο Βρετανικό Μουσείο για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, έχει αποδείξει πως η τέχνη μπορεί να γίνει πράξη πολιτιστικής ευθύνης.
Στο νέο της άλμπουμ, η Θεοδωρίδου τραγουδά ως γυναίκα για τη γυναίκα, δίνοντας φωνή σε όλες όσες δεν ακούστηκαν ποτέ. Το "Mujeres" είναι ένα ταξίδι ψυχής, μια ωδή στη θηλυκότητα, στη δύναμη, στη σιωπή και στο φως, ένα έργο που, όπως και η ίδια, δεν γνωρίζει σύνορα, μόνο αλήθεια.
- Κυρία Θεοδωρίδου, έχετε βρεθεί σε μερικές από τις σπουδαιότερες σκηνές του κόσμου. Αν γυρίσετε πίσω, ποια ήταν η στιγμή που νιώσατε ότι «ανήκετε» πραγματικά σε αυτόν τον κόσμο της όπερας;
Ήταν η πρώτη αξέχαστη στιγμή του ντεμπούτο μου στην όπερα Ιφιγένεια εν Ταύροις του Γκλούκ (C.W. Gluck) που όταν άνοιξε η κουρτίνα της σκηνής ένιωσα κάτι απερίγραπτο, κάτι που λές και το περίμενα αιώνες. Ένιωσα να διαπερνά μία απίστευτη ενέργεια το σώμα μου και είπα μεσα μου, «έφτασα σπίτι».
- Τι σημαίνει για εσάς η λέξη «πειθαρχία» στην καλλιτεχνική ζωή ενός λυρικού τραγουδιστή;
Η λέξη πειθαρχία είναι ένα από τα κλειδιά της επιτυχίας. Είναι το μέσο που μπορεί να σε οδηγήσει ψηλότερα· το στοιχείο εκείνο στη ζωή ενός λυρικού καλλιτέχνη που τον φέρνει αντιμέτωπο με τις προτεραιότητές του. Ίσως κάποιος να νομίζει πως αυτός ο δρόμος είναι σκληρός, ίσως και βαρετός, γεμάτος “όχι” και “πρέπει”. Όμως, οι μικρές ή μεγάλες στερήσεις είναι εκείνες που σε φέρνουν πιο κοντά στον στόχο σου και, τελικά, σε ανταμείβουν. Αν μιλήσω προσωπικά, θα πω πως η πειθαρχία μου ταιριάζει. Επειδή από τη φύση μου είμαι τελειομανής, με βοηθά να εκπληρώνω τους στόχους μου. Το κλασικό τραγούδι απαιτεί αφοσίωση, προσήλωση και πειθαρχία — με άλλα λόγια, είναι πρωταθλητισμός. Δεν γίνεται χωρίς πειθαρχία.
-Έχετε συνεργαστεί με σημαντικούς μαέστρους και σκηνοθέτες. Υπάρχει κάποια συνεργασία που σας καθόρισε βαθύτερα;
Ναι. Θα έλεγα αυτή με τον διευθυντή του Covent Garden, Antonio Pappano στη Βασιλική Οπερα των Βρυξελλών, στην ομώνυμη όπερα του Puccini, "Suor Angelica". Πρώτα απ' όλα με επέλεξε ανάμεσα σε δεκάδες σοπράνο. Mου έδωσε την ψυχή του βοηθώντας με να δαμάσω τον εξαίσιο ρόλο, έδειξε απέραντο σεβασμό στη φωνή μου και συνετέλεσε στην ανεπανάληπτη επιτυχία μου.
- Η φωνή είναι ένα όργανο που «κουβαλάει» τον ίδιο τον άνθρωπο. Πόσο προσωπικά εκθέτει έναν καλλιτέχνη η όπερα;
Η φωνή είναι το σώμα μας. Η φωνή ζει μέσα στο σώμα μας. Είναι ο καθρέφτης του καλλιτέχνη — και η όπερα, μια τέχνη που αποκαλύπτει όχι μόνο τη φωνή του, αλλά και την ανθρώπινη αλήθεια που κρύβεται πίσω της. Δεν μπορείς να κρυφτείς πίσω από ένα όμορφο όργανο ή έναν ρόλο· η φωνή είναι το σώμα, το συναίσθημα και η καλλιτεχνική ερμηνεία μαζί. Και πάνω απ’ όλα, απαιτεί απόλυτη ειλικρίνεια.
- Πέρα από τις ερμηνείες, έχετε ταυτιστεί με έναν ευρύτερο ρόλο στην πολιτιστική ζωή της χώρας. Τι σημαίνει για εσάς η έννοια της «πολιτιστικής ευθύνης»;
Για μένα, πολιτιστική ευθύνη σημαίνει να φωτίζω με την ύπαρξή μου τον κόσμο μέσα από την τέχνη. Πιστεύω βαθιά πως η τέχνη αποκτά αληθινή αξία μόνο όταν υπηρετεί τον άνθρωπο — όταν οι πράξεις και το έργο μας αφήνουν ένα θετικό αποτύπωμα γύρω μας. Ως Σόνια, ταξιδεύοντας και τραγουδώντας στα πέρατα του κόσμου, δεν εκπροσώπησα μόνο τον εαυτό μου, αλλά έγινα, με ταπεινότητα και ευθύνη, πρέσβειρα πολιτισμού για τη χώρα μου. Μέσα από την τέχνη μου, θέλω να εμπνεύσω, να στηρίξω και να παρηγορήσω. Να δείξω ότι η μουσική δεν είναι μόνο έκφραση, αλλά και γέφυρα κατανόησης, ένας ζωντανός παλμός που ενώνει τις ψυχές. Αν, έστω και για λίγο, μπορώ να κάνω κάποιον να νιώσει λιγότερο μόνος, τότε ξέρω πως έχω εκπληρώσει τον σκοπό μου.
- Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να δημιουργήσετε το "Mujeres"; Ήταν ένα προσωπικό κάλεσμα ή μια ανάγκη που προέκυψε από την εποχή που ζούμε;
Μια γυναίκα — εγώ — ήθελα να μιλήσω μέσα από τη φωνή μιας γυναίκας. Χωρίς ντροπή, χωρίς φόβο, χωρίς την παραμικρή υποχώρηση στην προκατάληψη. Με περηφάνια. Άλλοτε πληγωμένη από τον έρωτα, άλλοτε δυνατή μέσα στον πόνο, μα πάντα γυναίκα. Με σημάδεψε βαθιά το φαινόμενο της έμφυλης βίας, η σιωπή που επιβάλλεται, η ντροπή και ο φόβος που φορτώνονται στις γυναίκες. Ένιωσα πως δεν μπορούσα να μείνω θεατής. Ήταν ανάγκη μου να μιλήσω — όχι με λόγια, αλλά με το μόνο μέσο που γνωρίζω αληθινά: να τραγουδήσω. Γιατί το τραγούδι είναι η φωνή που δεν φιμώνεται. Είναι η ανάσα που μετατρέπεται σε μαρτυρία, σε αντίσταση, σε λύτρωση. Και κάθε φορά που τραγουδώ, νιώθω πως δίνω φωνή και σε όσες δεν ακούστηκαν ποτέ.
- Ο τίτλος είναι στα ισπανικά. Τι σημαίνει για εσάς η επιλογή αυτής της γλώσσας και τι ενέργεια κουβαλά η λέξη "Mujeres";
Το όνομα "Mujeres" με συγκίνησε ιδιαίτερα γιατί στα μεσαιωνικά ισπανικά υπήρχε η λέξη "mulier" και σχετιζόταν με την απαλότητα, την τρυφεράδα, χαρακτηριστικά που συνδέονταν συμβολικά με την γυναικεία φύση. Η ινδοευρωπαική της ρίζα είναι "mel /mol" που σημαίνει μαλακός, τρυφερός και σκέφτηκα πως το φωνητικό μοτίβο είναι κοινό και στίς δύο γλώσσες, στα Ελληνικά και τα Ισπανικά, και εκφράζουν την τρυφερότητα και την απαλότητα. Αυτό που είναι η γυναίκα. Επίσης τα περισσότερα τραγούδια είναι στα Ισπανικά.
- Στο άλμπουμ αναδεικνύετε όλες τις όψεις της γυναικείας ύπαρξης — από τον έρωτα και τη χαρά έως τον πόνο και την κατάρρευση. Πώς ισορροπήσατε αυτές τις αντιθέσεις μέσα από τη μουσική;
Απλώς κοίταξα βαθιά μέσα μου και, χωρίς κανέναν δισταγμό, ανέσυρα όλα τα γυναικεία πρόσωπα που ήθελα να εκφράσω. Όλες εκείνες τις μορφές που κουβαλούσα εντός μου — άλλες γεννημένες από προσωπικές εμπειρίες, άλλες από μνήμες και σκιές που άφησαν οι ιστορίες των άλλων. Κι αυτό είναι, τελικά, το μαγικό στο τραγούδι: μπορείς, τραγουδώντας, να ξεγυμνώσεις την ψυχή σου. Να αφήσεις να φανεί ό,τι κρύβεις βαθιά — οι πληγές, οι χαρές, τα ραγίσματα και οι θρίαμβοι — και μέσα από αυτή τη γυμνότητα να λυτρωθείς. Γιατί κάθε φωνή που υψώνεται με αλήθεια δεν είναι απλώς μουσική. Είναι ομολογία, είναι εξομολόγηση· ένας τρόπος να ξαναγεννηθείς μέσα από την ίδια σου την ευαλωτότητα.
- Το ρεπερτόριο του δίσκου ξαφνιάζει. Τι κριτήριο ακολουθήσατε για να επιλέξετε τα τραγούδια που συνθέτουν αυτή την «ωδή στη γυναίκα»;
Δεν ξέρω γιατί ξαφνιάζει το ρεπερτόριο του δίσκου. Ίσως επειδή μια λυρική τραγουδίστρια δεν συνηθίζει να παίρνει το ρίσκο να εκτεθεί τόσο ανοιχτά — να αφήσει τη φωνή της να σταθεί γυμνή, χωρίς το προστατευτικό πλαίσιο της όπερας. Τα τραγούδια που επέλεξα ήρθαν μόνα τους μπροστά μου, σαν μικρά στολίδια από μνήμη και συγκίνηση. Κάποια τα είχαν ήδη ερμηνεύσει γυναίκες που θαυμάζω, με τρόπο ανεπανάληπτο· άλλα, απλώς με καλούσαν. Ένιωθα πως μέσα από αυτά είχα κι εγώ κάτι δικό μου να πω — μια προσωπική αλήθεια που ζητούσε να ειπωθεί, έστω και ψιθυριστά.
- Πώς ήταν η εμπειρία να τραγουδάτε για τη γυναίκα ως αιώνια έμπνευση; Νιώθατε ότι ερμηνεύατε και τις δικές σας ιστορίες μέσα από αυτά τα τραγούδια;
Η γυναίκα — μητέρα, ερωμένη, φίλη, δημιουργός — όλα αυτά συνυπήρχαν μέσα μου στη συγκλονιστική εμπειρία της ηχογράφησης στο στούντιο. Ό,τι ακούτε στον δίσκο ειπώθηκε μία φορά· θα μπορούσα να το ονομάσω κι εγώ "take one". Κάποια κομμάτια γράφτηκαν άλλη μία φορά, απλώς «για να υπάρχουν». Βρισκόμουν σε απίστευτη εγρήγορση. Είχα δίπλα μου, συμπαραστάτη και συνοδοιπόρο, τον εκλεκτό φίλο και συνεργάτη πολλών χρόνων, τον μοναδικό κιθαρίστα Μιχάλη Σουρβίνο, με τον οποίο μας ενώνει μια βαθιά μουσική επικοινωνία· μεταξύ μας ισχύει το αυτονόητο στη μουσική — η σιωπηλή κατανόηση.
- Πιστεύετε ότι το Mujeres είναι ένας δίσκος που μιλάει μόνο στις γυναίκες ή και σε κάθε άνθρωπο που έχει νιώσει αυτές τις συναισθηματικές εκφάνσεις;
Μιλάει σε όλους. Οι ήχοι και οι μελωδίες κινούνται πέρα από το φύλο. Όλοι μπορούν να νιώσουν συγκίνηση, ανάταση και εάν για τις γυναίκες είναι μία ταύτιση για τους άνδρες είναι μία ευκαιρία να νιώσουν, να καταλάβουν κάτι που δεν είναι δικό τους, αλλά τους αφορά. Η τέχνη ενώνει εκεί όπου χωρίζουν οι ρόλοι. Η μουσική δεν ανήκει σε φύλα, ανήκει στο ανθρώπινο.
- Αν μια ακροάτρια ή ένας ακροατής κρατήσει μόνο ένα συναίσθημα από το άλμπουμ, ποιο θα θέλατε να είναι;
Απέραντη ΑΓΑΠΗ.
- Πώς φαντάζεστε τον εαυτό σας και την τέχνη σας στα επόμενα χρόνια?
Ονειρεύομαι ή καλύτερα βλέπω τον εαυτό μου να οδηγείται εκεί που με καλει η ψυχή μου, δηλαδή στο φώς. Πιστεύω πως το σύμπαν αφουγκράζεται τις βαθιές μου επιθυμίες, αυτές που στέλνω με την σιωπή, την πίστη και την πρόθεση. Έχω όρεξη και περιέργεια, ανυπομονησία, θα έλεγα, για ό,τι έρχεται... Και είμαι για όλα ευγνώμων.
