«So try to test me
You can't possess me
There's nothing you cane really do
But let me
Be a slave to the wave» - The Last Drive, Slave To The Wave
Το Silver Surfer. Το Σκοτάδι Πέρα Από Τα Αστέρια θεωρείται δίκαια το magnum opus του Ιταλού σχεδιαστή κόμικ Claudio Castellini. O επιμελητής εκδόσεων Giuseppe Guidi αναφέρει στην εισαγωγή του: «Όταν επιτέλους μπόρεσα να θαυμάσω αυτές τις εντυπωσιακές σελίδες, έμεινα αποσβολωμένος. Είχα την αίσθηση πως βρισκόμουν στο μέσο ενός διαστρικού ταξιδιού που μόνο μια υψηλού επιπέδου ιστορία επιστημονικής φαντασίας θα μπορούσε να μου προσφέρει».
Το Σκοτάδι Πέρα από τα Αστέρια (αρχικός τίτλος Dangerous Artifacts) γράφτηκε από τον Ron Marz και εικονογραφήθηκε από τον Claudio Castellini για τη Marvel Comics και δημοσιεύτηκε το 1996. Αντιπροσωπεύει –τουλάχιστον όσον αφορά τα γραφιστικά– ένα από τα πιο εκλεπτυσμένα, περίπλοκα και αξιοσημείωτα έργα στην ιστορία του ασημένιου υπερήρωα.
Η συγκεκριμένη ιστορία, όταν είχε πρωτοεκδοθεί το 1996, με βάση και τους ίδιους τους δημιουργούς, αδικήθηκε μέσα από την πρωτότυπη έκδοση, καθώς δεν αναδεικνύονταν ο πλούτος και οι λεπτομέρειες του σχεδίου. Έκτοτε, σε κάθε νέα επανέκδοση της ιστορίας - με τελευταία την ιταλική artist edition του 2023 (Il buio oltre le stelle) - η έκδοση εμπλουτίζεται και παίρνει νέα μορφή, με τον Castellini να τελειοποιεί πολλά στοιχεία του σχεδίου, του μελανώματος, των σκιάσεων, όπως και αμιγώς τις προδιαγραφές της ίδιας της έκδοσης.
Ο Castellini και η Marvel
Ο Castellini ήταν από τους πρώτους Ιταλούς σχεδιαστές κόμικ –μαζί με ονόματα όπως οι Sal Velluto, Pino Rinaldi και Dante Bastianoni– που συνεργάστηκαν με τη Marvel Comics, ανοίγοντας το δρόμο για πολλούς άλλους καλλιτέχνες που θα ακολουθούσαν τα χνάρια του τις επόμενες δεκαετίες.
Το ταλέντο του Claudio Castellini αναδείχθηκε γύρω στο 1989, με την επιτυχία του Dylan Dog από τις εκδόσεις Sergio Bonelli Editore. Τα μόνα δύο τεύχη που δημιουργήθηκαν για το Nightmare Investigator χαρακτηρίζονται από ένα εξαιρετικά δυναμικό και λεπτομερές ύφος, προφανώς εμπνευσμένο από τα αμερικανικά κόμικ και τον έκαναν αμέσως δημοφιλή στους θαυμαστές του είδους. Ο εκδότης το εκτίμησε και ανέθεσε στον Castellini τη δημιουργία ενός νεότευκτου, έργου: το Special Agent Alfa, όπου ο καλλιτέχνης παρουσίασε τον χαρακτήρα του Nathan Never. Ένα φουτουριστικό και τεχνολογικό σύμπαν πλημμυρισμένο με άφθονες δόσεις δράσης, που επέτρεψε στον συγγραφέα να επιδείξει όλες τις ικανότητές του, με μια τεχνική δεξιοτεχνία που ήταν αναμφισβήτητα ασυνήθιστη, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη δημιουργία μηχανικού σχεδιασμού οχημάτων, όπλων, εξοπλισμού - εξαιρετικά λεπτομερής και προφανώς επηρεασμένη από το στυλ του καλλιτέχνη που δημιούργησε τον Silver Surfer, τον πιο αγαπημένο ήρωα του Castellini: του John Buscema.
Ο Castellini είχε λοιπόν τα κατάλληλα διαπιστευτήρια για να σχεδιάσει τις περιπέτειες ενός ανθρωποειδούς εξωγήινου με μεταλλικό δέρμα που μπορεί να ταξιδέψει στο διάστημα πέρα από την ταχύτητα του φωτός με τη βοήθεια ενός είδους σκάφους παρόμοιου με μια σανίδα του σερφ. Η επόμενη κίνησή του ήταν να γνωριστεί με τον Buscema και με άλλους ανθρώπους της Marvel σε ιταλικά φεστιβάλ κόμικ, δίνοντάς τους δείγματα της δουλειάς του. Στη συνέχεια, ο Tom De Falco, τότε αρχισυντάκτης της Marvel, επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Castellini και του πρότεινε να συνεργαστούν. Τους έδωσε μάλιστα το περιθώριο επιλογής, τον ρώτησε σε ποιον χαρακτήρα ήθελε να δοκιμάσει τις δυνάμεις του, όχι μικρό προνόμιο για έναν οιονεί πρωτάρη – στα χωράφια της Marvel. Ο Castellini επέλεξε τον Silver Surfer.
Σε συνέντευξή του στον Χρήστο Καράμπελα που δημοσιεύθηκε στο The Magazine του News 24/7 (17.01.2025), στο περιθώριο του φεστιβάλ κόμικ AthensCon, ο Ιταλός δημιουργός δήλωσε μεταξύ άλλων:
«Στην Ιταλία τότε, ο Silver Surfer συνόδευε τις ιστορίες του Daredevil ως “δεύτερη ιστορία” σε κάποια τεύχη. Μόλις τον είδα, κατάλαβα ότι ήταν κάτι ξεχωριστό. Ήταν διαφορετικός από όλους τους άλλους υπερήρωες που είχα δει μέχρι τότε. Η θεματολογία, το σχέδιο, η προσωπικότητά του – όλα με συνεπήραν. Αντιπροσώπευε το θέμα του “διαφορετικού”, του περιθωριοποιημένου, ένας βασανισμένος χαρακτήρας σε έναν ξένο κόσμο όπου δεν τον αποδεχόταν· Οι ιστορίες του ήταν λυρικές και γεμάτες πάθος, έξω από τα κοινά πρότυπα του είδους, και πιθανότατα η πρωτοτυπία του αυτή να μην εκτιμήθηκε αρκετά από τους αναγνώστες εκείνη την εποχή.
Αυτό το κόμικ άλλαξε τη ζωή μου. Τότε ήταν που σκέφτηκα για πρώτη φορά ότι όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω καλλιτέχνης κόμικ και να σχεδιάζω υπερήρωες. Ποτέ δεν σπούδασα σε σχολή καλών τεχνών, εκπαιδεύτηκα ακολουθώντας τις πηγές έμπνευσής μου».
Αλτρουισμός vs μισθοφορισμός
Η ιστορία, η οποία είναι καθαρή επιστημονική φαντασία, περιστρέφεται γύρω από την εμφάνιση ενός μυστηριώδους ουράνιου άστρου, που φέρει τα λείψανα μιας αρχαίας και εξαιρετικά ισχυρής εξωγήινης τεχνολογίας που αμφισβητείται μεταξύ του Galactus και του -γνωστού μας κυρίως από τους Avengers- Thanos (ο τελευταίος εμφανίζεται μόνο σε μια τελευταία σεκάνς). Οι δύο πανίσχυροι κοσμοκράτορες αντίστοιχα αναθέτουν στον Silver Surfer και σε μια αδίστακτη μισθοφόρο, την κυνηγό επικηρυγμένων White Raven την αποστολή να το κυριεύσουν.
Οι δύο συμπρωταγωνιστές αφηγούνται παράλληλα το διαπλανητικό ταξίδι, τις περιπέτειες και τις δοκιμασίες που αντιμετωπίζουν, καθώς έρχονται αντιμέτωποι με τις εξωγήινες πολεμικές φυλές των Kree και των Skrull, που επιδιώκουν επίσης να αποκτήσουν το μυστικό όπλο. Το μονοπάτι προορίζεται να συγκλίνει και να δημιουργήσει αρχικά μια σύγκρουση, αλλά όταν οι δυο τους πρέπει να αντιμετωπίσουν ο ένας τον άλλον εναντίον του τελευταίου ανταγωνιστή, τα αντίθετα κίνητρα (αλτρουισμός και σεβασμός για τη ζωή από τη μια, προσωπικό κέρδος από την άλλη) βρίσκουν τρόπο να συμφιλιωθούν: ο δονκιχωτικός ιπποτισμός και η ευγένεια της ψυχής του ανέκφραστου διαπλανητικού καβαλάρη βρίσκει έναν τρόπο να εμφυσήσει, έστω και προσωρινά, ανάλογα συναισθήματα στην καρδιά της αμοραλίστριας μισθοφόρου.
Η μαεστρία του σχεδίου
Η κοινή βούληση των δύο συγγραφέων να δημιουργήσουν ένα έργο στο οποίο η εικαστική εμπειρία είναι αναμφισβήτητα πιο σημαντική από την αφηγηματική, γίνεται αμέσως εμφανής. Ειδικά σε αυτό το έργο, ο υπερδυναμισμός έχει ανυψωθεί από τον Καστελίνι σε μια αληθινή στιλιστική φιγούρα , μέσα από μια συνεχή αναζήτηση θεαματικών –αν όχι τολμηρών– γραφικών λύσεων τόσο στις σεκάνς δράσης όσο και στα σκηνικά. Για παράδειγμα, το μεγαλείο του διαστημόπλοιου του Galactus αποδίδεται με μια ακραία χρήση της προοπτικής (ένας σταθερός παράγοντας στο έργο) και ορισμένων πρωτότυπων συσκευών, όπως το περιβάλλον του με σχετικά μικρότερους πλανήτες. Η τεχνική θυμίζει λίγο εδώ το ατελείωτο πέρασμα του Destroyer στην εναρκτήρια σκηνή του Star Wars, που τόσο είχε επηρεάσει τον Castellini. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης στις προσεγμένες ανατομίες των χαρακτήρων, οι οποίες ξεχωρίζουν για τη ρευστότητά τους, την ενίοτε υπερβολική ένταση και τη θεατρικότητα των στάσεων και των εκφράσεων του προσώπου, με στόχο επίσης την ανάδειξη των στιγμών του μεγαλύτερου λυρισμού.
Ένα άλλο στοιχείο που χαρακτηρίζει το έργο είναι η υπέρμετρη προσοχή στη λεπτομέρεια, με την παρεμβολή πολύ πυκνών σκηνογραφικών και τεχνολογικών λεπτομερειών που επιτυγχάνουν να αποδώσουν την αληθοφάνεια οχημάτων και διαστημόπλοιων και να ενισχύσουν το μεγαλείο του Galactus, των πλανητών και άλλων ουράνιων σωμάτων. Λεπτομέρειες που, ακόμη και αν δεν είναι απολύτως απαραίτητες, συμβάλλουν στο να καταστεί το φανταστικό σύμπαν ζωντανό και κατά κάποιο τρόπο αξιόπιστο.
Εξεγερμένος Σέρφερ
Πέρα όμως από τη σχεδιαστική φινέτσα και τη γραφιστική αρτιότητα, αυτό που πάντα προσωπικά με συνάρπαζε στον χαρακτήρα του Silver Surfer είναι ο δυισμός της προσωπικότητάς του, η διαρκής εσωτερική του πάλη ανάμεσα στο καλό και το κακό. Ο Surfer δημιουργήθηκε από τον Galactus, ο οποίος του χάρισε ασύγκριτή κοσμική δύναμη προορισμένη ακριβώς για να εξολοθρεύει ολόκληρους κόσμους, πλανήτες και γαλαξίες που, με την καταστροφή τους, εκλύουν ενέργεια την οποία αντλεί και αυξάνει τη δύναμή (και τον χρόνο ζωής) του ίδιου του Galactus. Όταν ο Surfer αποκτά κάποια στιγμή αυτοσυνειδησία, απορρίπτει το μοντέλο του νιτσεϊκού υπεράνθρωπου και επαναστατεί κατά του αφέντη του, με έναν τρόπο που προσιδιάζει στον προμηθεϊκό κύκλο των τραγικών ηρώων ή στον Εξεγερμένο άνθρωπο του Καμύ. Παρόλα αυτά, όταν ο Galactus τον καλεί, οφείλει να ανταποκριθεί στο κάλεσμα – αυτή είναι η αφετηρία στην παρουσία ιστορία όπως και σε όλες σχεδόν τις περιπέτειές του. O Surfer πρέπει να απαντά στην αιωνιότητα στα καλέσματα του κυρίου του και συγχρόνως να βρίσκει τρόπους να μην προκαλεί καταστροφές, να μην κάνει το κακό. Για να επιστρέψουμε στον Καμύ, στις ιστορίες του ο Surfer βιώνει διαρκώς το μαρτύριο του Σίσυφου. Αν και το πρόσωπό του είναι κατά κανόνα ανέκφραστο, στα μάτια του Surfer διαφαίνεται θλίψη, μαζί και ανάγκη για μετάνοια (όχι με την χριστιανική έννοια) για τις καταστροφές που έχει προκαλέσει στο παρελθόν. Από αυτή την εσωτερική, αρχετυπική πάλη εκπορεύεται η ευγένεια που χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά του κατά τα άλλα ανέκφραστου ήρωα και η ποιητικότητα των εσωτερικών μονολόγων του, όπως κι αυτών του μεγα-καταστροφέα Galactus. Είναι ενδεικτική η εισαγωγή σ’ αυτό το κόμικ:
«Σκοτεινό, ατελείωτο κενό, πιτσιλισμένο με αστραφτερά διαμάντια και σφαίρες φωτεινές.
Και πιο φωτεινό απ’ οτιδήποτε άλλο, λάμπει το δημιούργημά μου. Ο κάποτε ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ μου…
Δεν υπηρετεί πλέον την πείνα μου που καταβροχθίζει κόσμους ολάκερους.
Θεωρεί τον εαυτό του ΗΡΩΑ ΤΡΑΓΙΚΟ και χρησιμοποιεί την κοσμική δύναμή του για να ΕΞΙΛΕΩΘΕΙ για όσα έκανε ως αγγελιοφόρος».
Ο δημιουργός
Ο Claudio Castellini γεννήθηκε στη Ρώμη τον Μάρτιο του 1966. Έκανε το ντεμπούτο του στις εκδόσεις Sergio Bonelli Editore με το Dylan Dog. To 1991 δημιούργησε τη σειρά κόμικ επιστημονικής φαντασίας Nathan Never για την οποία εικονογράφησε το τεύχος #1 και όλα τα εξώφυλλα της πρώτης περιόδου (μέχρι και το τεύχος #59). Εκτός από τον Silver Surfer, συνεργάστηκε στο περίφημο crossover DC Versus Marvel, και με αμέτρητα εξώφυλλα και μίνι σειρές για ήρωες όπως ο Spider-Man και ο Conan. Συνεργάστηκε επίσης με την Dark Horse για το Predator: Demon’s Gold, που ήταν προτεινόμενο για πολλαπλά βραβεία Eisner το 1998, και μια ιστορία του Darth Vader για τη σειρά Star Wars Tales. Το 2001 σχεδίασε το Batman: Black & White, και το 2003 επέστρεψε στη Marvel για την επιτυχημένη μίνι σειρά Wolverine: The End (σε κείμενα του Paul Jenkins). Τελευταία του δουλειά, είναι το graphic novel Man And Superman σε σενάριο Marv Wolfman.
Claudio Castellini - Ron Marz - Silver Surfer. Το Σκοτάδι Πέρα από τα Αστέρια
Μικρός Ήρως, 2024
μτφρ. Γαβριήλ Τομπαλίδης
Διάσταση 21,8 Χ 33,5 εκ.
Α/Μ: με τετράχρωμη εκτύπωση
σελ: 92
