Πολλά Βιβλία, Λίγο Ακόμα Καλοκαίρι

Το καλοκαίρι έφτασε -τι κι αν κοντεύει να φύγει- και οι απανταχού βιβλιόφιλοι -και όχι μόνο- πακετάρουν τα βιβλία τους για τις πιο περίεργες, ίσως, διακοπές της ζωής τους. Πιστοί στο θερινό βιβλιοφιλικό πνεύμα εφορμούμε σε βιβλιοθήκες, στοίβες αδιάβαστων και βιβλιοπωλεία και ξεδιαλέγουμε βιβλία για αυτόν τον Αύγουστο, όπου κι αν σας βρίσκει αυτός. Βιβλία παλιά και βιβλία καινούρια, βιβλία κλασσικά και κάνα–δυο όχι και τόσο γνωστά, βιβλία σατιρικά, λογοτεχνικά, πολιτικά, αστυνομικά, βιβλία που κάθε ένα έχει εκείνη την ιδιαίτερη δυναμική που απαιτείται για να χτίσει γύρω σας ένα μικρό καταφύγιο ιδιωτικής προβολής του ξεχωριστού κόσμου που έχει να προτείνει.

 

Τα βιβλία της παραλίας….

Λάζαρος Αλεξάκης, Ομπλίκ (εκδόσεις Αίολος, 2020)

 

Αναμφισβήτητα ένα από τα πιο καλοκαιρινά εξώφυλλα που κυκλοφορούν εκεί έξω, κι ας μην είναι καθόλου καλοκαιρινό το θέμα του. Μια μοντέρνα περιπέτεια με πρωταγωνίστρια μια ενδιαφέρουσα δημοσιογράφο διαδραματίζεται σε ένα μικρό ερημικό γαλλικό νησί στη μέση της θάλασσας, στα πρόθυρα ενός παγωμένου χειμώνα. Θα σας δροσίσει σε όποια παραλία, λιμανάκι, ξαπλώστρα, ή αρμυρίκι βρεθείτε, γλιστρώντας από σελίδα σε σελίδα με την χαρακτηριστική ευκολία των καλογραμμένων, ευχάριστων βιβλίων.

 

Κωστάκης Ανάν, Η Τελική Λήθη (δε φάιναλ θολούθιον) (εκδόσεις Βαβέλ, 2008)

 

Στην κατηγορία fun με ουσία, για να μη νιώθεις ότι οι ώρες διαβάσματος πλάι στη θάλασσα αναλώνονται χωρίς να επενδύονται. Ο Κωστάκης Ανάν αποτελεί μια δοκιμασμένη και εγγυημένη επιλογή, αφού η ιδιότυπη, καυστική του σάτιρα δεν έχει προηγούμενο στα ελληνικά γράμματα, για να μην πούμε και στα ξενόγλωσσα. Από τα ένα-καλύτερο-από-το-άλλο βιβλία του επιλέγουμε την Τελική Λήθη, καθαρά λόγω θεματολογίας, μιας και πραγματεύεται την πιο διασκεδαστική Ημέρα της Κρίσης που μπορείς να βρεις, αυτό το καλοκαίρι που, μερικές φορές, νιώθεις ότι η πραγματική δεν θα αργήσει να φανεί.

 

Sally Rooney, Κανονικοί Άνθρωποι (εκδόσεις Πατάκη, 2020, μτφρ. Μαρία Φακίνου)

 

Το εκδοτικό φαινόμενο του Normal People που η ομώνυμη τηλεοπτική σειρά δικαίωσε ακόμα παραπάνω το γκελ του βιβλίου, κυκλοφορεί αυτό το καλοκαίρι στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη, με λίγο πρόχειρο εξώφυλλο σε σχέση με το pop αριστούργημα της αγγλόφωνης έκδοσης, σε μετάφραση Μαρίας Φακίνου. Ιδανικό ανάγνωσμα για όλες τις ηλικίες, απλό μα όχι και απλοϊκό, εντυπωσιάζει με την πολυπλοκότητα που εξάγει από μια καθημερινή ιστορία μιας «αγάπης ζωής» και διαβάζεται μονορούφι, ακόμα και κάτω από τον δυνατό ήλιο του Αυγούστου.

 

….αυτά της βεράντας…

Pedro Juan Gutierrez, Τριλογία της Κούβας (εκδόσεις Μεταίχμιο, 2020, μτφρ. Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη)

 

Σε μια χρονική στιγμή που τα μεγάλα και εξωτικά ταξίδια στο εξωτερικό μοιάζουν να ανήκουν σε μια άλλη μακρινή εποχή, η παραστατική λογοτεχνία που σε ταξιδεύει σε πόλεις–ταξίδια ζωής είναι πάντα ευπρόσδεκτη. Η Τριλογία της Κούβας σε πετάει απευθείας από το μπαλκόνι σου στην Αβάνα, σε ξεναγεί στους δρόμους μιας από τις πιο ιστορικές πόλεις του κόσμου, σε κερνάει ρούμι και συμπάθεια και χορταίνει -έστω και προσωρινά- την ταξιδιωτική σου διάθεση με ένα καλοστημένο οδοιπορικό, έξυπνα μοιρασμένο μεταξύ έρωτα και οικονομίας, πολιτικής και εγκλήματος, κοινωνικής ρεαλιστικής καταγραφής και ρομαντικού νουάρ.

 

Bernardine Evaristo, Κορίτσι, Γυναίκα, Άλλο (Εκδόσεις Gutenberg, 2020, μτφρ. Ρένα Χατχούτ)

 

Για τους λάτρεις της λογοτεχνίας των μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων και δη αυτού της γυναικείας καταπίεσης,  αυτό το βιβλίο -το πρώτο που απέσπασε βραβείο Booker για μαύρη συγγραφέα- είναι το μεγάλο “must” του φετινού καλοκαιριού. Η νιγηριανής καταγωγής αγγλίδα συγγραφέας μπαίνει στο σώμα, την ψυχή και το νου δώδεκα Βρετανίδων, από κάθε πιθανή κοινωνική και εργασιακή κάστα, οι περισσότερες με καταγωγή από την Αφρική ή τη Λατινική Αμερική, για να αφηγηθεί τις προσωπικές τους ιστορίες που αναδεικνύουν μυριάδες πτυχές της γυναικείας ιδιοσυγκρασίας, όπως αυτή μπορεί να διαμορφωθεί μέσα από τα τεκταινόμενα των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών. Ένα βιβλίο πλουραλιστικό και δημοκρατικό, βαθιά οικουμενικό, που δύσκολα θα αφήσει ασυγκίνητο έναν έστω και ελάχιστα ευαισθητοποιημένο αναγνώστη.

 

Paul Auster, Μέρα Νύχτα (Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2020, μτφρ. Μαρία Ξυλούρη)

Διακοπές χωρίς τα παραμύθια του Paul Auster δεν γίνονται, και αυτό το καλοκαίρι είναι η ώρα για την τελευταίο δίπτυχο του αμερικανού συγγραφέα, μια ωδή στη φαντασία και τη δύναμη του μεταφυσικού. Τα δύο μυθιστορήματα που απαρτίζουν το Μέρα Νύχτα, Ταξίδι στο σκιπτόριο και  Άνθρωπος στο Σκοτάδι, διαβάζονται μαζί, το ένα μετά το άλλο ή το ένα πριν το άλλο, μιας και πρόκειται για τις δύο όψεις του ίδιου λογοτεχνικού νομίσματος. Μετά το εκπληκτικό magnus opus του 4 3 2 1 ο Paul Auster επιστρατεύει με χαρακτηριστική ευκολία μια ακόμη δύσκολη συγγραφική τεχνική και μας προσκαλεί σε ένα απολαυστικό παιχνίδι μνήμης, κάνοντας την νύχτα μέρα, το ψέμα αλήθεια και τούμπαλιν.

 

…και κανα δυο ακόμη που μπορείς να δώσεις μετά και στη μαμά σου.

Tara Westover, Μορφωμένη (εκδόσεις Ίκαρος, 2019, Μτφρ. Μαρία Φακίνου)

 

Από τα βιβλία εκείνα που λειτουργούν άθελά τους ως εγχειρίδια life coaching, με αυτήν την ακούσια δυναμική που τα κάνει πραγματικά σπουδαία. Γιατί τι μπορεί να εμπνεύσει περισσότερο από την αυτοβιογραφική ιστορία ενός κοριτσιού που μεγάλωσε σε μια οικογένεια «ψεκασμένων» θιασωτών του φονταμελιστικού μορμονισμού και του τέλους του κόσμου, που αρνείται πεισματικά να δεχτεί τη σύγχρονης εκπαίδευση, την ιατρική και την επιστήμη. Μεγαλωμένη ασκητικά στα βουνά του Αϊντάχο, η ηρωίδα μπαίνει για πρώτη φορά σε σχολική τάξη στα 17 καταφέρνοντας, εν τέλει, να αναρριχηθεί στο επίπεδο των διδακτορικών σπουδών στο Cambridge. Από το μηδέν μέχρι το πιο φημισμένο πανεπιστήμιο του κόσμου, ο δρόμος είναι μακρύς και στην πορεία δοκιμάζονται με συγκλονιστικό τρόπο όλα όσα έμαθε να θεωρεί ως δέοντα και αληθινά μεγαλώνοντας, με πρώτο και κύριο την οικογένειά της. Δώστε το και στη μαμά σας όταν σας ζητήσει «κάτι καλό να διαβάσει που να είναι για εκείνη». Θα την συνταράξει.

 

Delia Owens, Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες (εκδόσεις Δώμα, 2019, μτφρ. Μαρία Ζαχαριάδου)

 

Στην κατηγορία «ιδανικό για τη μαμά» παίζει και το βιβλίο της Delia Owens, με τον πιασάρικο τίτλο Εκεί που τραγουδούν οι καραβίδες. Η ιστορία μιας πιτσιρίκας που μεγαλώνει μόνη της στη φύση ενός αμερικανικού νότιου βάλτου, ανάμεσα σε νομάδες απάτριδες των δασών και της λάσπης, μπλέκεται αριστοτεχνικά με την ποίηση της Amanda Hamilton και συνθέτει ένα μάθημα ζωής με φιλοσοφικές διαστάσεις που, με τη ζωντανή και σύγχρονη γραφή του, καταφέρνει να επιπλεύσει με αξιώσεις στον ωκεανό των αναγνωσμάτων με «ιστορίες ζωής».

 

Κλασικά υπό σκιά…

Vladimir Nabokov, Λολίτα (Εκδόσεις Πατάκη, 2012, Μτφρ. Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης)

 

Τι καλύτερο από μια εξόρμηση στους κλασικούς που έχεις αμελήσει/δεν πρόλαβες/δεν έτυχε να διαβάσεις για τις ατελείωτες ώρες της θερινής ραστώνης; Αν και ίσως να μην είναι το κλειδί στο σύμπαν της συγγραφικής περσόνας του Nabokov, η Λολίτα είναι ένα βιβλίο που θα πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσεις, ιδίως σήμερα που η συζήτηση για τη σεξουαλική κακοποίηση έχει ανοίξει με λιγότερες περιστροφές και ταμπού από ποτέ. Το επιεικώς αμήχανο, οριακά επαίσχυντο θέμα της παιδολαγνείας, γραμμένο με τον πιο αριστουργηματικό δυνατό τρόπο, σε ένα βιβλίο που δεν κατάφερνε να βρει εκδότη στην εποχή του, για να φιγουράρει τις τελευταίες δεκαετίες στη διδακτέα ύλη όλων των σχολών αγγλικής φιλολογίας του κόσμου, κάνει τους κριτικούς σήμερα να αναρωτιούνται: «Αν γραφόταν σήμερα η Λολίτα, θα είχε άραγε καλύτερη εκδοτική τύχη;»

 

Francis Scott Fitzgerald, Τρυφερή είναι η Νύχτα (Εκδόσεις Πατάκης, 2012, Μτφρ. Σώτη Τριανταφύλλου)

 

Η κριτική διείσδυση του Fitzergald στην αστική τάξη, στην οποία ο ίδιος και η γυναίκα του ανήκαν, αποτυπώνεται σε αυτό το βαθιά αυτοαναφορικό μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε λίγο καιρό μετά το The Great Gatsby, δοκιμαζόμενο από τις ταραχές της προσωπικής ζωής του συγγραφέα του και τη νευρολογική κατάρρευση της συζύγου του Ζέλντα. Το Τρυφερή είναι η Νύχτα είναι η επιτομή της διαφυγής από τον προσωπικό πόνο και προβληματισμό μέσω της αιώνιας ιαματικής δύναμης της συγγραφής και το πιο σημαντικό ίσως έργο του Fitzgerald μετά τον Gatsby, με έντονη την προσωπική του σφραγίδα.

 

 

…και λίγη πολιτική στο καφενείο.

Colson Whitehead, Τα αγόρια του Νίκελ (εκδόσεις Ίκαρος, 2020, μτφρ. Μυρσίνη Γκανά)

 

Ό, τι πιο επίκαιρο μπορεί να διαβάσει κανείς, τόσο από λογοτεχνική, όσο και από ειδησεογραφική άποψη. Τα Αγόρια του Νίκελ κέρδισαν το φετινό Πούλιτζερ λογοτεχνίας και το δεύτερο κατά σειρά για τον συγγραφέα τους Colson Whitehead, με μια σοκαριστικά αληθινή ιστορία κακοποίησης μαύρων αγοριών σε σωφρονιστικό κατάστημα της Φλόριντα τη δεκαετία του 1960, αποτυπωμένη με υπέροχη συγγραφική και μυθιστορηματική δεινότητα. Ένα βιβλίο που χτυπάει φλέβα στην καρδιά του #BlackLivesMatter, θυμώνει, εξοργίζει, συγκινεί και σπαράζει.

 

George Orwell, Οι άθλιοι του Παρισιού και του Λονδίνου (εκδόσεις Αίολος 2020 μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς)

 

Το καυστικό ντεμπούτο του Orwell στην διεθνή λογοτεχνική σκηνή είναι αυτό το απολαυστικό χρονογράφημα από τις ημέρες φτώχειας που έζησε μεταξύ Παρισιού και Λονδίνου, προσπαθώντας να γίνει συγγραφέας μακριά από τη βολή του σπιτιού του. Έξυπνο, δυναμικό και βαθιά πολιτικό, καυτηριάζει με αξιοθαύμαστη τεχνική τις κοινωνικές πληγές των δυτικών κοινωνιών των αρχών του προηγούμενου αιώνα -που, όπως εύκολα διαπιστώνεται, δεν έχουν ιαθεί ακόμα- αραδιάζοντας μπροστά στα μάτια του αναγνώστη όλα τα εφόδια που προίκισαν τον συγγραφέα της Φάρμας των Ζώων και του 1984 για τα μετέπειτα συγγραφικά του κατορθώματα.

 

Βιβλία για ροκάδες….

Virginie Despentes, Βέρνον Σούμπουτεξ (εκδόσεις Στερέωμα, 2020, μτφρ. Ρίτα Κολαϊτη)

Το απόλυτο rock 'n' roll μυθιστόρημα της χρονιάς (για να μην πούμε της δεκαετίας) είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας του Βέρνον Σούμπουτεξ της Virginie Despentes.  Η ιστορία ενός κατεστραμμένου πρώην ιδιοκτήτη indie δισκάδικου και το οδοιπορικό του μέσα στους παρισινούς δρόμους, από καναπέ σε καναπέ κι από παγκάκι σε παγκάκι, βρίθει beat αναφορών, γοητευτικών αντι-ηρώων και καλής μουσικής, σε μια εντυπωσιακά ροκ κοινωνική καταγραφή της σύγχρονης γαλλικής κοινωνίας. Σκοτεινό, γοητευτικό, γοργό και βαθιά μουσικό –απλώς άχαστο.

 

Charles Bukowski, Ταχυδρομείο (εκδόσεις Μεταίχμιο, 2019, μτφρ. Νίκος Μαντής)

 

Αν σας έχει ξεφύγει η τελευταία έκδοση του πιο σημαντικού ίσως μυθιστορήματος του Charles Bukowski, Ταχυδρομείο, ήρθε η ώρα να την ψάξετε και να βουτήξετε στις πρώτες ημέρες ενός σύμπαντος που έμελλε να γίνει κυρίαρχο στην σκοτεινή slash αυτό-καταστροφική pop κουλτούρα. Το πιο χαρακτηριστικό απόσπασμα του βιβλίου στο οπισθόφυλλο μιλάει από μόνο του: «Άκου, μωρό μου, συγγνώμη, αλλά δεν καταλαβαίνεις ότι αυτή η δουλειά με τρελαίνει; Άκου, καλύτερα να την παρατήσω. Καλύτερα να καθόμαστε μέσα να κάνουμε έρωτα, καλύτερα να πηγαίνουμε για βόλτες και να μιλάμε. Ας πάμε στον ζωολογικό κήπο. Πάμε να δούμε τα ζώα. Ας οδηγήσουμε προς τον ωκεανό. Είναι μονάχα σαράντα πέντε λεπτά απόσταση. Ας παίξουμε παιχνίδια στα λούνα παρκ. Πάμε ιππόδρομο, πάμε στο Μουσείο της Τέχνης, πάμε σε έναν αγώνα μποξ. Ας κάνουμε φίλους. Ας το ρίξουμε στο γέλιο. Αυτή η ζωή είναι σαν τη ζωή όλων των άλλων, και μας σκοτώνει».

 

…και για καρεκλάδες.

Andrew Sean Greer, Πλην (εκδόσεις ΔΩΜΑ, 2019, μτφρ. Παλμύρα Ισμυρίδου)

 

Ο γύρος του κόσμου σε κάνα δυο μήνες για έναν άσημο, οριακά αποτυχημένο, ομοφυλόφιλο συγγραφέα στα πενήντα του χρόνια που προσπαθεί να δραπετεύσει από τις αποτυχίες του, γίνεται ένα μικρό, ευχάριστο, πολύχρωμο μυθιστόρημα που απέσπασε το περσινό βραβείο Πούλιτζερ και παρά τις στερεοτυπικά γλυκερές στιγμές του, διαθέτει μια μουσικότητα και ρυθμικότητα που θυμίζουν slow disco κομμάτι–μουσικό χαλί σε εξωτικό ηλιοβασίλεμα. Εύκολο, γρήγορο και διασκεδαστικό θερινό ανάγνωσμα, ιδανικό για τα πρώτα ποτά στο beach bar.

 

Ένα αστυνομικό πριν κοιμηθείς (για να μην κοιμηθείς)…

Jo Nesbo, Η Νυχτερίδα (εκδόσεις Μεταίχμιο, 2014, μτφρ. Ε. Δ. Παπαγρηγοράκης)

Το πρώτο βιβλίο του διασημότερου και πιο επιτυχημένου συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων των τελευταίων ετών είναι ίσως και το καλύτερό του. Αυτό το καλοκαίρι μείνετε μακριά από τα τελευταία φασόν πονήματα του Jo Nesbo και επιστρέψτε στην πηγή της Νυχτερίδας για ένα συναρπαστικό ταξίδι στην Αυστραλία, με το οποίο μπαίνουν οι πρώτες πινελιές στο πορτρέτο του Χάρι Χόλε, του πιο γοητευτικού ντετέκτιβ της σύγχρονης αστυνομικής λογοτεχνίας.

 

….και ένα παραμύθι για να διαβάσετε ο ένας στον άλλον.

Salman Rushdie, Τα Παιδιά του Μεσονυχτίου (εκδόσεις Ψυχογιός, 2013, μτφρ. Ρένα Χατχούτ)

 

Το να διαβάζεις μαζί με κάποιον άλλον είναι μια δύσκολη αποστολή που μπορεί όμως να αποδειχθεί εξαιρετικά απολαυστική. Για τις νύχτες του καλοκαιριού που θα μείνετε μέσα και θα θέλετε ένα επιπλέον νανούρισμα εκτός από την δροσιά των θερινών μεθεόρτιων,δοκιμάστε να διηγηθείτε ο ένας στον άλλον το ινδικό παραμύθι των Παιδιών του Μεσονυκτίου, ένα από τα πιο ανεπανάληπτα αφηγήματα της σύγχρονης μυθιστοριογραφίας, που κόστισε στον συγγραφέα του χρόνια κατ' οίκον περιορισμού υπό τον φόβο της δολοφονίας του, αλλά χάρισε σε εμάς ένα μαγικό αριστούργημα.

 

Bonus κατηγορία: Το καλύτερο βιβλίο καταστρώματος όλων των εποχών

Χρήστος Βακαλόπουλος, Η Γραμμή του Ορίζοντος (εκδόσεις Εστία, 2011)

Θα μπορούσε να το έχει γράφει ο Γκοντάρ ως προσχέδιο σεναρίου για κάποια ταινία του, αλλά όχι. Το σπουδαιότερο και πιο σπαρακτικά ποιητικό ίσως βιβλίο του Χρήστου Βακαλόπουλου είναι το καλύτερο δυνατό ανάγνωσμα για όσους τολμήσουν ή προλάβουν να μπουν σε καράβι φέτος. Κάπου στο βιβλίο γράφει, «Υπάρχει μόνο ένα νησί για τον καθένα, πρέπει να το βρει, να μείνει εκεί». Ας τσουγκρίσουμε σ’ αυτό την μπίρα του καταστρώματος, αγναντεύοντας τον ορίζοντα, όπως μόνο από ένα πλοίο μπορούμε.