Παρουσίαση της αυτοβιογραφίας Bob Dylan – H ζωή μου (εκδόσεις Μεταίχμιο). Ομιλητές: Διονύσης Σαββόπουλος, Τάσος Δενέγρης, Χρήστος Μιχαηλίδης, Γιάννης Τζώρτζης, Χίλντα Παπαδημητρίου. Στο Γαλλικό Ινστιτούτο (Σίνα 31) στις 8.30 μ.μ.: Δε θυμάμαι πολύ κόσμο στο ακροατήριο εκείνης της Τρίτης, 17 χρόνια πριν, στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Ομολογώ πως πρωτίστως η παρουσία του Γιάννη Τζώρτζη βάρυνε περισσότερο στο να ανηφορίσω προς τα αριστερά της Σίνα. Κι αυτό διότι το δικό του Όχημα (1981, εκδ. Γιάννης Β. Βασδέκης), τηρουμένων των συνθηκών και της εποχής που κυκλοφόρησε, υπήρξε ακόμη και για τις πιο κάτω γενιές, ένα πρώτης τάξης αλφαβητάρι περί του Dylan-ικου σύμπαντος. Το όνομα του λοιπόν, μέτρησε περισσότερο από το πρώτο της «αφίσας». Αφενός διότι -όπως συμβαίνει κι εδώ- παραμένει κλισέ αυτός ο εγχώριος «σώνει και ντε» εναγκαλισμός σε κάθε περίσταση των περιπτώσεων Dylan/Σαββόπουλου. Μια προβλέψιμη ανισορροπία, μια παραπλανητική (αν-)αντιστοιχία που εξελίσεται όλο και περισσότερο εδώ και πολλές δεκαετίες, για δεκάδες λόγους που δεν είναι της παρούσης. Ας σταθούμε μονάχα στο αυταπόδεικτο για την υπόθεση Dylan. Το δίχως άλλο, παραμένει never ending δυναμικά ενεργός καλλιτέχνης μέχρι και σήμερα, εν αντιθέσει με την εξομολογημένη δισκογραφική τεμπελιά του Σαββόπουλου. Ο έτερος κίνδυνος εκείνης της παρουσίασης, ήταν η γνωστή ροπή του Νιόνιου στην περιαυτολογία. Πληθωρική, επομένως υπεραρκετή ώστε να ξεστρατίσουμε σε μια εκτός θέματος παρουσίαση. Κάτι που τελικά, ως αναμενόταν, συνέβη. Ακόμη κι αν τότε, αποχώρησα με αυτό το άχαρο και κομπλεξικό αίσθημα αυτοδικαίωσης, τώρα τον διαβάζω με χαμόγελο στην παραδοχή:
«Είμαι ο ορισμός του καλαμπορτζή: προσπαθώ να συγκινήσω τον άλλον μ’ αυτά που δεν ξέρω. Όμως αυτά υπηρετώ και σ’ αυτά αναφέρομαι με τα λίγα μου. Έτσι κι αλλιώς, στο τέλος όλοι θα σε κρίνουν όχι απ’ αυτά που ξέρεις, αλλά απ’ αυτά που μπόρεσες.»
Να προσθέσουμε λοιπόν στο «καλαμπορτζής», και το παραμυθατζής που δίνει σχήματα στα απροσδιόριστα. Το τραγουδοποιός που μπορεί να μη γράφει πια τραγούδια αλλά από τη δουλειά πότε δεν ξέκοψε. Κατά άλλους, λογοκλόπος, συστημικός και διφορούμενος. Στάμπες πολλές, εύστοχες ή πρόχειρες, κατά κύριο λόγο εξαιτίας των εξωμουσικών τοποθετήσεων του. Λογικό κι αναμενόμενο με ένα τρόπο, ελλείψει δημιουργικών καταθέσεων από τον Χρονοποιό μέχρι και σήμερα (η σύμπραξη με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου απαντά μονάχα στον ερμηνευτικό αστερίσκο.) Ωστόσο, εφόσον το δημιουργικό του αποτύπωμα ως τραγουδοποιού έχει πάψει πια να βρίσκεται σε κίνηση, είναι ευκολότερο να εξερευνηθεί, διότι το πλαίσιο δεν πρόκειται να προεκταθεί. Το σύμπαν του «αληθινού» ή του «επινοημένου» Σαββόπουλου μπορείτε να το ξεψαχνίσετε ώστε να ανακαλύψετε πτυχές κι εκδοχές του, γεγονότα κι αντιφάσεις, εσκεμμένα τρυκς ή αποσιωπημένες οικειοποιήσεις. Μέσα από τα κείμενα των Τρούσα, Κάσδαγλη, Καράμπελα, Βακαλόπουλου, Χρηστάκη, μέσα από τα καρέ του Παπαστάθη, και όλων όσων ενέσκυψαν και συνεχίζουν να μελετούν το έργο του. Ο καθένας με τον τρόπο του, διότι από όλους αντλείς ξεχωριστά. Κάθε συμπέρασμα και καταγραφή δίνει έναν ενίοτε απροσδόκητο μπούσουλα, για αυτούς που επιθυμούν να ξετυλίξουν το νήμα και να ενώσουν τις κουκίδες των Εγγονόπουλου, Λαμπίτσι, Ράμφου, Ακριθάκη, Κυριτσόπουλου, Σπαθάρη, Μητσοτάκ(η), Βούλγαρη, Γαδέδη, Κοεμτζή, Ασλάνογλου κ.ά. Ακόμη και με μια πρόχειρη διαδικτυακή περιήγηση, μπορεί κανείς να καταλήξει σε αποτιμήσεις που προσθέτουν στο διάλογο. Όπως πχ το εξής: «Ως «συνθέτης» ο Σαββόπουλος φέρει μέσα στα τραγούδια του τον αριστερόστροφο κοινωνισμό (μερικοί θα το πουν «ευαισθησία») του Αναγνωστάκη και, μαζί, τον «δεξιόστροφο», ελληνοκεντρικό, εθνικόφρονα φιλελευθερισμό του Σεφέρη. Το ίδιο και στη μέθοδό του: κρυπτικές αναφορές και δάνεια ως ένδειξη (σεφερικού) πνευματικού ελιτισμού και, μαζί, ευθείες, «λαϊκές» διατυπώσεις ενός (αναγνωστάκειου) αντι-ελιτισμού.» (Ορφέας Απέργης. O Διονύσης Σαββόπουλος - και οι ξεχασμένοι του παπανδρεϊσμού. The Books’ journal)
Είναι σκοταδόψυχοι όσοι επιμένουν για τις μουσικές μπαγαποντιές του Νιόνου ή για το επιβεβαιωμένο εδώ και δεκαετίες συντηρητισμό του παραπέμποντας -χάρη στη YouTube ευκολία- στα αλήστου μνήμης debate με το Ραφαηλίδη (μετέπειτα πανελίστα του Τριανταφυλλόπουλου, για να είμαστε ακριβείς); Έχει τούτο σημασία για τις δύο επερχόμενες Rockwave συναυλίες του στις 14 Ιουνίου και 21 Ιουνίου στα Terra Vibe και Terra Republic αντίστοιχα; «Ο μόνος Σαββόπουλος που είχε ποτέ σημασία, ο μόνος Σαββόπουλος που θα έχει πάντα σημασία, βρίσκεται στους στίχους τους οποίους αν δεν γράψει τελικά ο ίδιος για τη συγκεκριμένη εικόνα, δεν μπορεί και κανείς από εμάς να γράψει. Στο τετράστιχο εκείνο που θα συμπύκνωνε την εικόνα σε ένα νόημα, το οποίο θα σε δονούσε και θα σε ζάλιζε και θα σε κλόνιζε και θα το άκουγες ξανά και ξανά, δεκαετία μετά τη δεκαετία, και κάθε φορά θα αναρωτιόσουν πώς μπορεί να λέγεται κάτι με τόση δύναμη, τόση διαύγεια, τόση ακρίβεια, τόση ποιητικότητα, κάτι που θα χαρασσόταν ανεξίτηλα μέσα σου, καθώς θα το σκέπαζε η μουσική που θα μετέτρεπε το νόημα και το συναίσθημα σε μουσική και σε τραγούδι.» (Old Boy, Ο τρίτος Σαββόπουλος: Όρθιος, γυμνός και ντροπιασμένος. ελculture.gr).
Όταν τα βάλεις κάτω, στοιχισμένα και εξωραϊσμένα, μαζί με τη στεναχώρια για τις κατηχητικές διαθέσεις, θα στοιβάξεις κι ένα σωρό άλλα. Τη συγκίνηση για τις παραδοχές, το θυμό για την υπερασπιστική μαρτυρία, την αδιαφορία για τις πολιτικές νουθεσίες. Κάπως έτσι, μικρά και μεγάλα, μπαίνουν σε μια κάποια σειρά. Ασφαλώς, παραμένουν εκείνοι οι αλλήθωροι «νεολαίοι» που εστιάζουν στην απόλυτη καλλιτεχνική του ακύρωση, ένεκα των προσωπικών τους διαψεύσεων, παρά την πιστότητα της εξής παράδοξης ομολογίας: «ενώ αποτύχαμε πολιτικά, το πολιτιστικό προϊόν που γέννησε η δίψα μας απεδείχθη πανίσχυρο. Τρώμε ακόμα εξ’ αυτού. Απ’ τα 60s.» Κι αν νερωμένο μοιάζει το κρασί, τα χρόνια όντως τρέχουν χύμα και, στο τέλος της ημέρας, οι δίσκοι είναι που απομένουν. Αυτοί με τις σημειώσεις και τις υπογραμμίσεις στο οπισθόφυλλο ή στα ένθετα, όπως τους πρωτοέπαιξαν οι προκάτοχοι τους (κι ας εκκρεμεί μια κόπια του Φορτηγού με το «μέσα» του εξωφύλλου να είναι μαύρο). Τους ξανακούς, τους ξεκαθαρίζεις, «κι εσύ ο ίδιος σπας, κι ανοίγεις την ψυχή σου επιτέλους μαζί με τις μελανιές σου.»
Καλή ευκαιρία είναι οι συναυλίες του Διονύση Σαββόπουλου, και δε μας παίρνει να τις προσπερνάμε έτσι αψήφιστα. Όπως με τράβηξε ο πατέρας μου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και το Σαββόραμα, έτσι κι εγώ, σκέφτομαι πως αξίζει να ανηφορίσω στη Μαλακάσα με τη μικρή μου κόρη. Παιδί κι εγγόνι των -συν πλην- εκδρομέων του ’60, χωρίς κανένα αντίκρισμα εξόν τη γιορτινή αντάμωση…
Υγ. Στο παραπάνω κείμενο, αντιγράφηκαν και μασκαρεύτηκαν, κάμποσες φράσεις του Διονύση Σαββόπουλου από το βιβλίο «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα» (εκδ. Πατάκη, 2025)
Το 2025 το Rockwave γιορτάζει 30 χρόνια στην υπηρεσία της Μουσικής. Στις 14 και στις 21 Ιουνίου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη τιμούμε έναν από τους πρώτους Έλληνες rockers, τον Διονύση Σαββόπουλο σε μία συναυλία που θα σμίξει παλιές και αναμμένες τροχιές με το ροκ του μέλλοντος μας. Περισσότερα εδώ.
