Είναι κοινό μυστικό ότι η ιστορία της τζαζ γράφεται στους χώρους όπου οι καλλιτέχνες επικοινωνούν μέσω της τέχνης τους με το κοινό, μυημένο ή μη. Έτσι έγιναν διάσημα τα περίφημα Cotton Club, Savoy Ballroom, Village Vanguard, Minton’s Playhouse κ.α. Το μιούζικαλ λοιπόν τού Μπρόντγουεϊ Ain’t Misbehaving, κλήθηκε να προσδώσει τον αέρα εκείνης της εποχής μέσα από τις πρωταγωνιστικές μουσικές «διηγήσεις» του Fats Waller –μάστορα του πιάνου, αστείρευτου συνθέτη και συνάμα θρυλικής φιγούρας της τζαζ μουσικής.
Δεν ξέρω γιατί ή πώς, αλλά σίγουρα η καρδιά του Χάρλεμ και το πνεύμα των ξακουστών κλαμπ δεν έδωσαν το παρών στην πρεμιέρα που έγινε στο Badminton την Τρίτη. Μπορεί στις μέρες μας το σουίνγκ, οι κλακέτες και η νοσταλγία να είναι της μόδας, όμως η συγκεκριμένη παράσταση –παρά τη συγκρατημένη ικανοποίηση σεβαστής μερίδας του κοινού– ενείχε σκηνικές, σεναριακές και ουσιαστικές ελλείψεις και αδυναμίες. Τρεις λέξεις ίσως εκφράζουν καλύτερα την αίσθηση που άφηνε: άχρωμη, προβλέψιμη και ...νηφάλια!
Η υπόσχεση της παραγωγής για μια θορυβώδη, «πρόστυχη» βραδιά με χιουμοριστικά τραγούδια, μια βραδιά η οποία θα κάνει τους θεατές «να νιώθουν σαν να έχουν κλείσει τραπέζι στο Cotton Club και μόλις έδωσαν στη γκαρνταρόμπα το καπέλο και τα γάντια τους», είχε τις καλές και τις άχαρες στιγμές της. Το δυνατό σημείο της ήταν φυσικά το πλουσιότατο υλικό του Fats Waller. Συνθέσεις κοινωνικοπολιτικού, ερωτικού, σεξουαλικού, φυλετικού και κουτσομπολίστικου χαρακτήρα, που από μόνες τους έχουν το δικό τους ενδιαφέρον –είτε για να τις γνωρίσεις, είτε για να τις θυμηθείς. Την ίδια στιγμή, όμως, είχες μια εξαμελή ορχήστρα κι έναν πενταμελή ταλαντούχο θίασο (και με περγαμηνές, όπως διαβάσαμε) που δεν αξιοποιήθηκαν όπως θα έπρεπε: αφέθηκαν να σχοινοβατούν σε όλη εκείνη την «ανάστατη» εποχή η οποία γεννιόταν μέσα από τις στάχτες της.
Δεν ξέρω αν έχει τόση σημασία στο να σταθεί κανείς σε τεχνικές αδυναμίες όπως ο ήχος –αν και ομιλούμε για μιούζικαλ εις την αγγλιστήν– ή στη φτωχότατη σκηνικά παραγωγή –παρότι αναφερόμαστε στην αύρα διάσημων κλαμπ με χορευτές και με μουσικό δυναμικό-υπερπαραγωγή. Η ουσία είναι ότι θέλουμε να μιλήσουμε για μια περίοδο που έβραζε από όλες τις μεριές κι εμείς παρακολουθούμε τελικά ένα συμπαθητικό μιούζικαλ με αξιόλογες ηχητικές αναφορές, τελεία. Πού χάθηκε η σπίθα του Μεσοπολέμου, του κραχ, της ποτοαπαγόρευσης, των γκάνγκστερ, της πάλλουσας κοινωνικής έξαρσης; Ο αγαπημένος Fats Waller ήξερε τι τραγουδούσε, εκτός όμως από εκείνον; Έτσι το Ain’t Misbehavin ισορροπεί τελικά μεταξύ ενός συμπαθούς jazzy μιούζικαλ κι ενός «αμερικανικού» τύπου μουσικού αφιερώματος, αφήνοντας έξω όλη τη μαγεία που εμπερικλείουν και τα δυο.
Σίγουρα βέβαια κάποιος που αρέσκεται σε τζαζ/σουίνγκ ακροάσεις ή κι έχει πλήρη άγνοια τού είδους, δύναται να προσπελάσει αυτά τα «ιδιοσυγκρασιακά» τερτίπια και να απολαύσει για μιάμιση ώρα μια παράσταση αρώματος Μπρόντγουεϊ, ακούγοντας στην πορεία της κι εξαιρετικά τραγούδια όπως τα “Ain’t Misbehaving”, “Handful Of Keys”, “Jitterbug Waltz”, “Honeysuckle Rose”, “This Joint Is Jumpin”, “Your Feet’s Too Big”, “Viper’s Drag”, “It’s A Sin To Tell A Lie”, “I’m Gonna Sit Right Down And Write Myself A Letter”, “That Ain’t Right”, “Black And Blue” κ.α. Από την άλλη, οι δικές μου επιθυμίες αναζητούσαν (μάλλον ατυχώς) ένα πιο πικάντικο, πιο βρώμικο και πιο ελευθεριακό μοτίβο για να βρεθώ –έστω και νοερά– δίπλα στην πληθωρική φιγούρα του Fats Waller, κάπου στη Lenox Avenue.
Να πάει κανείς ή να μην πάει λοιπόν στην παράσταση, ιδού η καίρια ερώτησις... Η δική μου απάντηση είναι ότι, τουλάχιστον σε τέτοιες εποχές, ας είναι οι εκάστοτε επιθυμίες και επιλογές ψυχαγωγίας μας συνειδητά ανάλαφρες ή προς τέρψιν άλλων εσωτερικών πηγών.
