Ο "Επιβάτης", το πολυαναμενόμενο νέο μυθιστόρημα του Cormac ΜcCarthy , του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα βιβλίων όπως ο “Ματωμένος Μεσημβρινός”, ο “O Δρόμος”, “H τριλογία των συνόρων” κ.ά., πρώτο μέρος μιας άτυπης διλογίας που θα συνεχιστεί με το “Stella Maris” («Αστέρι της θάλασσας», τίτλος που αποδίδεται και στην Παρθένο Μαρία), επιβεβαιώνει την περίοπτη θέση του στο πάνθεον της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας – εξάλλου ο κορυφαίος κριτικός λογοτεχνίας Harold Bloom τον είχε συμπεριλάβει στον κανόνα της, μαζί με τους σύγχρονούς του Don Dellilo, Thomas Pynchon και τον εκλιπώντα Philip Roth.
Η ιστορία στον “Eπιβάτη” περιστρέφεται γύρω από δύο επαγγελματίες δύτες - διασώστες, τον Γουέστερν και τον Όιλερ. Οι δυο τους βουτούν για να ανακαλύψουν τις συνθήκες υπό τις οποίες βυθίστηκε ένα επτάπλανο. Παρουσιάζεται όμως ένα μεγάλο ερωτηματικό: το πτώμα ενός από τους επιβάτες δεν βρίσκεται βυθισμένο μαζί με τα υπόλοιπα. Όταν το αναφέρουν και ξεκινούν να ερευνούν προς αυτή την κατεύθυνση, δέχονται απρόσμενες ενοχλήσεις από ανθρώπους (των Ομοσπονδιακών Υπηρεσιών;) που ενδιαφέρονται για το ίδιο θέμα. Ποια ήταν η πραγματική ταυτότητα του χαμένο Επιβάτη; Και πού βρίσκεται; Επιπλέον, στην πορεία ο Όιλερ πεθαίνει στο επιχειρησιακό πεδίο, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες. Σε μια παράλληλη αφήγηση, παρακολουθούμε τα τεκταινόμενα σε ένα φρενοκομείο, όπου είναι κλεισμένο Το Παιδί (απίστευτης ευφυίας) και ο Ιππότης, που διηγείται συνεχώς παράξενες ιστορίες με μεταφυσικά νοήματα.
Με μια πρώτη ανάγνωση, μπορεί κανείς να υποθέσει ότι πρόκειται για ένα μυθιστόρημα-θρίλερ. Δεν είναι έτσι όμως. “Ο Επιβάτης” είνα πρώτα από όλα ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα, ή ακόμη πιο σωστά ένα μυθιστόρημα με θεμα τη φιλοσοφία της επιστήμης, το οποίο συγχρόνως ανατρέχει (και σχολιάζει) στις πιο σκοτεινές πλευρές της αμερικανικής ιστορίας (Χιροσίμα, Βιετνάμ, Κένεντι-Όσβαλντ, κ.ά).
Είναι χορταστικοί οι διάλογοι σε αυτό το μυθιστόρημα του μετρ. Συμπυκνώνουν δεκαετίες ολόκληρες αναζήτησης της γνώσης. Ο Αϊνστάιν συναντά τον Μπορ και εκείνος τον Μόρλει, τον Ντε Μπρολί και τον Οπενχάιμερ, η θεωρία της σχετικότητας κονταροχτυπιέται με την κβαντομηχανική και αυτή με τη θεωρεία των χορδών – και όλα αυτά δεν τίθενται σε αυστηρά επιστημονικό πλαίσιο (αν και είναι μελετημένα με μαθηματική ακρίβεια), αλλά βυθομετρώντας τι κρύβουν στην ουσία τους όλοι αυτοί οι τύποι και οι εξισώσεις, ο συγγραφέας εξερευνά την οντολογική/φιλοσοφική τους διάσταση. Εκλεκτικές συγγένειες μπορεί κανείς να αναζητήσει με το “Moby Dick” του Herman Melville (ο κατεξοχήν πνευματικός πατέρας του McCarthy), με τη διαφορά βέβαια ότι εδώ οι μεταφυσικές αναζητήσεις του πρώτου δίνουν τη θέση τους στις πιο προχωρημένες θεωρίες της επιστήμης.
Το ύφος της πρόζας είναι καθαρός McCarthy. Ο πλούσιος, μακροπερίοδος πλάγιος λόγος είναι αξιοζήλευτα λυρικός, σχεδόν ποιητικός, και εναλλάσσεται αντιστικτικά με τις κοφτές φράσεις των διαλόγων, που σπιντάρουν τον ρυθμό της αφήγησης. Αν με τον “Ματωμένο Μεσημβρινό” (ίσως το αριστούργημά του) ο McCarthy κατέθεσε το απόλυτο μεταμοντέρνο γουέστερν και απομυθοποίησε την «ηρωική Αμερική του 19ου αιώνα», τότε με τον ισάξιο “Επιβάτη” εξερευνά ξανά, αυτή τη φορά στη συγχρονία, τους μηχανισμούς που κινούν μια χώρα, τις ΗΠΑ, που δείχνει να έχει χάσει τη ψυχή της.
«Χριστέ μου. Θα έπρεπε να το έχω καταλάβει. Εντάξει. Κλείσ’το, Γουόλτερ. Τράβα τη γαμημέμη πρίζα. Εντάξει. Να πάει να γαμηθεί. Γύρισε προς την κοπέλα. Κοίτα. Τι πειράζει λίγη ιστορία, Θα έπρεπε να θεωρείς τον εαυτό σου τυχερό που τα βρήκαμε όλα αυτά τα πράγματα. Καναμε πρωινή έφοδο στο κοτετσι. Τα πάντα ήταν σκεπασμένα με σκόνη. Κουτσουλιές. Παρά τα όσα έχεις διαβάσει, μερικά πράγματα δεν έχουν στ’ αλήθεια αριθμό. Μερικά δεν έχουν καν ονομασία. Κανενός είδους».
Η λέξη «αριστούργημα» ωχριά μπροστά στο τελευταίο επίτευγμα του Cormac McCarthy. Αψεγάδιαστη η μετάφραση του Γιώργου Κυριαζή, de facto μεταφραστή και του Thomas Pynchon, που ανέλαβε ένα πολύ δύσκολο έργο.
Cormac ΜcCarthy – Ο Επιβάτης
Εκδόσεις Gutenberg
Σελ. 591
Μτφ. Γιωργος Κυριαζής
