Σκέφτομαι τα κορίτσια που χάζευαν τον D'Angelo όταν τον έβλεπαν γυμνό στο βιντεοκλίπ του "Untitled (How Does It Feel)". Τα φαντάζομαι να ξεροσταλιάζουν, περιμένοντας να τον ξαναπετύχουν, σε μια εποχή που δε βαστούσαν στα χέρια τους τη δυνατότητα επανάληψης. Σκέφτομαι τα συνομήλικά τους αγόρια που κοντοστέκονταν αμήχανα απέναντι στο κατά μέτωπο soul sexiness του ερμηνευτή. Πιθανολογώ πως ακόμη κι αν θυμόντουσαν το όνομα του ως παιδική ακρόαση μέσα από το soundtrack του Space Jam, μέσα από τις σταυρωτές του Michael Jordan στο σύμπαν των Looney Tunes, δε μπορούσαν παρά να κομπλάρουν μπροστά στην οπτικοποίηση ενός μέρους της smooth ελκυστικής neo-soul του Voodoo. Αλλά πες πως αυτά τα άγουρα παιδαρέλια δικαιολογούνται. Το κρίμα για την περίπτωση του D'Angelo αλλά και για το 90s soul, r&b era (κυριότερα στην εκτός Η.Π.Α. αποτίμηση) ήταν πως λογίστηκε αρχικώς ως ελαφρότερο των 60s και 70s ερμηνευτών, ως commercial κατασκεύασμα χαμηλότερου βάθους με πρόταγμα το sex symbol περιτύλιγμα, ακόμη κι αν οι νέοι παίκτες είχαν αστραφτερό φαλτσέτο όπως αυτό του D'Angelo, ή είχαν τη στόφα των πατροπαράδοτων soul divas όπως συνέβη στην παρερμηνευτική περίπτωση της Angie Stone (με την οποία ο D’Angelo απέκτησε ένα γιο). Ευτυχώς ο χρόνος δικαίωσε τις περισσότερες εξ’ αυτών των περιπτώσεων. Ειδικότερα για την αφεντιά του, αποκρυσταλλώθηκε πως μέσα από δύο και ένα δίσκους, όχι μόνο όρισε το κοντινό ρου της ιστορίας, αλλά αποδείχθηκε μουσικός πρόδρομος για τις δυνατότητες μετασχηματισμού της αφροαμερικανικής μουσικής.
Ο Anthony Hamilton του "Cornbread, Fish & Collard Greens", έχοντας την τύχη στα πρώτα του βήματα να τραγουδά στα μετόπισθεν του D'Angelo, είδε από νωρίς τη μεταμόρφωση της soul μέσα από τις επιλογές του Michael Eugene Archer. Το πνευματικό παιδί του Prince, γεννήθηκε μέσα στην εποχή του hip hop, για να γίνει ένας R&B Χριστός, όπως έσπευσε να πιστέψει στο όνομά του ο Robert Christgau για λογαριασμό της Village Voice, το 2000. “Ι never claimed I do neo-soul, you know. I used to say, when I first came out, I used to always say, ‘I do black music. I make black music.” θα έλεγε εκείνος, απολύτως αληθές αν σκεφτείτε πως πολλοί λογίζουν κυρίως το μεσσαίο του δίσκο, ως ισάξιο των What’s Going On του Marvin Gaye και του Songs In The Key Of Life του Stevie Wonder. Αν αναλογιστείτε πως τύποι σαν τον Tyler, The Creator παραδέχονται πως το μουσικό τους dna πήρε μορφή και σχήμα από τις λιτές και ευφυείς εμπνεύσεις του D’Angelo. Όταν ο ?uestlove πρωτάκουσε το Brown Sugar του 1995, σκέφτηκε «Μήπως αυτός είναι ο Εκλεκτός;» κάτι που τον έκανε να πασχίσει ώστε να του κεντρίσει το ενδιαφέρον, με κατάληξη τη συμμετοχή του στο Voodoo. Το δίσκο που ο Rick Rubin χαρακτήρισε ως «Τέλειο. Απόλυτα, τέλειο».
Με φυλαχτό τα εκκλησιαστικά gospel, από τον Al Green στο Soul Train, τα videos με τον James Brown, και τα samples των Kool & the Gang και Roberta Flack, μέχρι την προπόνηση με τη Soulquarians παρέα των ?uestlove, Erykah Badu, J Dilla και Q-Tip, o D’Angelo παρέδωσε, με μεγάλα κενά, τυπικά τρία solo lps. Τα Brown Sugar (1995, ΕΜΙ), Voodoo (2000, Virgin) και Black Messiah (2014, RCA). Εντός και εκτός αυτών, οι ιστορίες των Raphael Saadiq, Lauryn Hill, και Erykah Badu, μεταξύ άλλων, μεταρσιώθηκαν χάρη στα πάρε-δώσε με τις σκέψεις, τις επιλογές και τη συμβολή του. Ακόμη και στον τελευταίο του δίσκο, που επιχείρησε την ισορροπία της ευάλωτης soul με το κοινωνικοπολιτκό επίκαιρο, παρότι στην ώρα του πήρε θετικές κριτικές, δεν κέρδισε εξ’ ολοκλήρου το credit που του αναλογούσε, τουλάχιστον στα πλαίσια της δισκογραφίας των 10s. Όπως και να το κανείς, τα διάφορα υπαρξιακά σκαμπανεβάσματα, οι καταχρήσεις και τα λοιπά μπρος-πίσω, συντριπτικά βάρη για μια σταθερή παραγωγική πορεία, πάντοτε αποτελούσαν κρίσιμο παράγοντα για την περίπτωση του. Στο τεύχος 42 του Wax Poetics, διαβάζουμε τα εξής: «Ο D'Angelo ήταν μόλις δέκα ετών όταν ο μελλοντικός του ήρωας πυροβολήθηκε από τον δικό του πατέρα ιεροκήρυκα την Πρωταπριλιά του 1984. «Ήταν μια Κυριακή, και επιστρέφαμε από την εκκλησία», είπε ο D'Angelo. «Σταματήσαμε στο σπίτι του ξαδέλφου μου, και το πρώτο πράγμα που είπε ήταν, ‘Ρε, τον Marvin Gaye τον σκότωσε ο πατέρας του’. Νόμιζα ότι αστειευόταν. Μετά από αυτό, είχα εφιάλτες για χρόνια. Τελικά, έπρεπε να πάω σε ψυχίατρο, και μου εξήγησε όλη την κατάσταση. Ο πατέρας του ήταν ιεροκήρυκας, και ο πατέρας μου ήταν ιεροκήρυκας. Δεν μπορώ να εξηγήσω τι συνέβη, αλλά μια μέρα μπόρεσα να ακούσω τη φωνή του χωρίς να είμαι αποσβολωμένος. Ούτε αυτό μπορώ να το εξηγήσω».
Το ντροπαλό παιδί από το Richmond, με το Ensoniq EPS-16 ανά χείρας, επεδίωξε πρωτίστως να παραμείνει αληθινός καλλιτέχνης όπως οι ήρωες του. Όλα αυτά τα χρόνια, παρότι του έπαιρνε καιρό να παραδώσει τις εργασίες του, δεν τον εντοπίζαμε μονάχα στους σόλο δίσκους του. Από το "Unshaken" για το βιντεοπαιχνίδι Read Dead Redemption 2, μέχρι την επανεκτέλεση του "Your Precious Love" με εκείνον και την Badu στους ρόλους των Marvin και Tammi αντίστοιχα, είναι δεκάδες οι μεμονωμένες αλλά ξεχωριστές εμφανίσεις του. Τώρα πια διαβάζουμε πως κάτι ετοίμαζε, αλλά ούτε μπορούμε να υποθέσουμε που θα πήγαινε η δουλειά, ούτε ποιους είχε επιλέξει να συμπορευτούν με το υπό διαμόρφωση groove του. Ακόμη και μια εκδοχή, μια απόπειρα ανοίγματος διαλόγου πάνω στο εκπεφρασμένο jazz mentality του θα ήταν πιθανή. Ίσως αυτή τη φορά, το πρώτο ανυπόμονο άκουσμα της όποιας εταιρείας θα επέλεγε να τον φιλοξενήσει, να αποδεικνυόταν λιγότερο βιαστικό. Έτσι δε θα λογιζόταν εκ νέου και παραδόξως ως ημιτελής.
Στις 14 Οκτωβρίου 2025, ο οραματιστής και διαμορφωτής D'Angelo έφυγε από τη ζωή, μόλις στα 51 του χρόνια από καρκίνο στο πάγκρεας. Μας αποχαιρέτησε πριν την ώρα του, καταπώς οι μουσικές του μας ήρθαν πριν από την εποχή τους. Επομένως, μιας και τα πολλά λόγια είναι φτώχεια, όπως ακριβώς σημείωσε κι η οικογένεια του στο χθεσινό της μήνυμα, τον τιμούμε πενθώντας τον και ταυτόχρονα γιορτάζοντας το ανεκτίμητο δώρο του τραγουδιού που χάρισε στον κόσμο.
