Η καλλιτεχνική κληρονομιά του Woody Allen εκτείνεται πολύ πέρα από τη μακρά καριέρα του ως σκηνοθέτη. Η επίδρασή του στην ποπ κουλτούρα, η επιρροή του στη σημερινή κωμωδία και οι συνεισφορές του στη μουσική, στη λογοτεχνία και στο θέατρο έχουν εδραιώσει την σπουδαία πολιτιστική σημασία του.
Το μοναδικό στυλ γραφής και το χιούμορ του Allen μεταφράστηκαν στα γραπτά του έργα. Η πνευματώδης και διανοητική του προσέγγιση στην κωμωδία μεταδόθηκε άψογα από την οθόνη στη σελίδα, γοητεύοντας τους πιστούς αναγνώστες με τις οξυδερκείς παρατηρήσεις του και τα έξυπνα λογοπαίγνια του. Η ξεχωριστή φωνή του Allen παραμένει ένα εξέχον χαρακτηριστικό, παρασύροντας τους αναγνώστες στον ειρωνικό και συχνά νευρωτικό κόσμο του.
Η αγάπη του Woody Allen για την jazz μουσική είναι γνωστή και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής του έκφρασης. Πέρα από την αναγνωρισμένη καριέρα του στον κινηματογράφο, ο Allen είναι ένας αφοσιωμένος λάτρης της jazz και ένας ταλαντούχος κλαρινετίστας (αν και υποβαθμίζει τις μουσικές του ικανότητες). Η αφοσίωσή του στη μουσική αυτή διαπερνά την προσωπική, κινηματογραφική του ματιά.
Το πάθος του Allen για την jazz μπορεί να εντοπιστεί από την παιδική του ηλικία, όπου ανέπτυξε μια βαθιά εκτίμηση για την αυτοσχεδιαστική φύση και το συναισθηματικό βάθος της μουσικής. Καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ασχολήθηκε ενεργά με το μουσικό του πάθος, εμφανιζόμενος με την jazz μπάντα του σε διάφορους χώρους, ακόμη και ηχογραφώντας άλμπουμ.
Ο Woody Allen παίζει κλαρινέτο από την εφηβεία του και επέλεξε το καλλιτεχνικό του όνομα από τον διάσημο κλαρινετίστα Woody Herman. Οι πρώτες του δημόσιες εμφανίσεις χρονολογούνται από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, κυρίως με την Preservation Hall Jazz Band στο soundtrack της ταινίας Sleeper. Μία από τις πρώτες τηλεοπτικές του εμφανίσεις ήταν στο The Dick Cavett Show στις 20 Οκτωβρίου 1971.
Είναι επίσης γνωστό ότι κάθε Δευτέρα βράδυ ο Woody Allen και η New Orleans Jazz Band εμφανίζονταν επί σειρά ετών Άλεν στο ξενοδοχείο Carlyle του Μανχάταν – και ως ετούτου ο σκηνοθέτης απουσίαζε σταθερά από τις τελετές απονομής των Όσκαρ. Το ντοκιμαντέρ Wild Man Blues (σε σκηνοθεσία Barbara Kopple) καταγράφει μια ευρωπαϊκή περιοδεία του Allen και της μπάντας του το 1996, καθώς και τη σχέση του με τον Andre Previn. Το συγκρότημα έχει κυκλοφορήσει δύο άλμπουμ: το The Bunk Project (1993) και το soundtrack του Wild Man Blues (1997).
Η σύντηξη της jazz στις ταινίες του αποτελεί απόδειξη της βαθιάς σύνδεσής του με το είδος. Σε πολλές από τις ταινίες του, ο Woody Allen ενσωματώνει jazz κομμάτια, ενισχύοντας αποτελεσματικά τη διάθεση και την ατμόσφαιρα της αφήγησης. Οι ρυθμικές μελωδίες, τα ψυχωμένα σόλο και οι παιχνιδιάρικοι αυτοσχεδιασμοί δημιουργούν ένα ζωντανό σκηνικό, προσθέτοντας επίπεδα συναισθήματος και ενέργειας στην κινηματογραφική εμπειρία.
Η επίδραση της jazz στη συνολική εμπειρία των ταινιών του Allen είναι αδιαμφισβήτητη. Δίνει ζωή στις αφηγήσεις του, αντικατοπτρίζοντας την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων συναισθημάτων και αποτυπώνοντας την ουσία των χαρακτήρων στην οθόνη. Ο γάμος της οπτικής αφήγησης και της jazz μουσικής δημιουργεί μια συμβιωτική σχέση, όπου η μία ενισχύει και αναβαθμίζει την άλλη.
Εξερευνώντας τον Woody Allen ως λάτρη της jazz, κατανοούμε καλύτερα τις καλλιτεχνικές του επιρροές και τη σημασία της μουσικής στη δημιουργική του διαδικασία. Η σύντηξη της jazz και του κινηματογράφου αποτελεί απόδειξη της δύναμης της καλλιτεχνικής συνεργασίας και της διαρκούς επίδρασης της πολυδιάστατης συμβολής του στην ποπ κουλτούρα.
Ο Woody Allen έχει σκηνοθετήσει τον εκπληκτικό αριθμό 52 ταινιών μέχρι σήμερα. Μόνο επτά από αυτές έχουν πρωτότυπη μουσική. Οι ταινίες μπορεί να είναι καλές ή πιο μέτριες, αλλά όλες έχουν ένα κοινό: μια εκπληκτική επιλογή τραγουδιών.
10 κορυφαίες μουσικές στιγμές από τις ταινίες του Woody Allen:
10. Quiero La Noche – Marvin Hamlisch (Bananas, 1971)
Το κύριο θέμα του Bananas αναγγέλλει την αρχή της καριέρας του Woody με τα δυνατά χάλκινα πνευστά μιας κιτς τηλεοπτικής εκπομπής ειδήσεων, προτού βρει τον ρυθμό του σε μια ασυνήθιστη μελωδία, στην οποία ένα κλαρινέτο κραυγάζει πάνω από μια ζωηρή λατινοαμερικανική κιθάρα. Προσθέτοντας ανεξέλεγκτα κυμβαλίσμτα στο πιάνο και απρόβλεπτα τύμπανα, το soundtrack αναπτύσσεται σε εκρήξεις 60 έως 90 δευτερολέπτων.
9. Blue Moon – Frank Sinatra (Blue Jasmine, 2013)
Στο soundtrack της ταινίας Blue Jasmine, η ατμόσφαιρα χτίζεται γύρω από το "Blue Moon" των Rodgers και Hart. Ακούγεται όταν η Jasmine (Cate Blanchett) γνώρισε τον σύζυγό της, όπως επαναλαμβάνει η ίδια σε όποιον βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Και έτσι αυτό το πολυχρησιμοποιημένο πρότυπο γίνεται το θέμα της, με ένα κομμάτι της μνήμης της να διαφαίνεται στο βάθος. Ειδική μνεία και στο "King Snake Blues", ένα αυθεντικό dixie-jazz της Νέας Ορλεάνης, από αυτά που αγαπά πολύ ο Woody Allen, με την υπογραφή του μεγάλου τρομπετίστα King Oliver (1881 – 1938). Σαματατζίδικο τραγούδι, ευλόγως ακούγεται σε μια σκηνή όπου τα καμώματα της Cate γίνονται αφορμή για να ξεσπάσει καυγάς.
8. Limehouse Blues – Emmet Ray (Sweet And Lowdown, 1999)
Με τις ενορχηστρωτές ικανότητες του Dick Hyman και την τεχνική ικανότητα του Howard Alden στην κιθάρα, ο Woody κατάφερε να ζωντανέψει τον θρύλο του γρήγορου Emmet Ray, που στη δεκαετία του 1930 μπορούσε να συναγωνιστεί ακόμα και τον Django Reindhart. Το "Limehouse Blues" γράφτηκε το 1922 από τους Lyrics Philip Braham και Douglas Furber και έχει γνωρίσει πληθώρα διασκευών, μεταξύ άλλων και από τον ίδιο τον αξέχαστο Django.
7. The Chameleon – Dick Hyman (Zelig, 1983)
Ένα εκπληκτικό τεχνικό επίτευγμα καθώς και ένα έξυπνο κοινωνικό σχόλιο, το Zelig είναι ένα από τα καλύτερα φιλμ του Woody Allen. O συνθέτης του “The Chameleon”, ο Dick Hyman, είναι και ο ίδιος κάτι σαν χαμαιλέοντας, γλιστρώντας αβίαστα μέσα και έξω από τις ταυτότητες άλλων πιανιστών σαν ένας σπουδαίος ηθοποιός χαρακτήρων. Επί 60 χρόνια εργάστηκε χωρίς εμφανείς περιορισμούς τεχνικής ή τυποποίησης, παίζοντας τα πάντα, από ragtime και μέχρι σε σέσιον με τον Keith Jarett και τον McCoy Tyner, με μια διεισδυτική ευχέρεια. Συνεπώς, εμφανίστηκε στο στερέωμα της μουσικής κάπως σαν τον Ζέλιγκ, τον φανταστικό ήρωα της ταινίας του Woody Allen.
6. Begin the Beguine - Cole Porter (Broadway Danny Rose, 1984)
O Nick Apollo Forte είναι αυτός που δανείζει τη φωνή του στον Lou Canova, τον ξεπεσμένο τραγουδιστή του Μπρόντγουεϊ, με κεντρικό ήρωα τον γλυκούλη γκαφατζή ατζέντη Danny Rose (ο ίδιος ο Woody). Η τυφλή τύχη κάνει τον Canova να γίνεται επιτυχία, με το τραγούδι “Agita”, που ακούγεται στην πιο χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας. Όμως πλάι του ο σκηνοθέτης επιλέγει να τοποθετήσει το φοβερό και πολυδιασκευασμένο “Begin the Beguine”, από τα μεγάλα σουξέ που έγραψε το 1935 ο Cole Porter, το οποίο και απογείωσε με την εκτέλεσή του ο κλαρινετίστας Artie Shaw.
5. In The Mood – Glenn Miller (Radio Days, 1987)
Θα μπορούσατε να διαλέξετε οποιοδήποτε μουσικό κομμάτι από το Radio Days, την πιο «μουσική» ταινία του Woody Allen. Ένα soundtrack-jukebox, η ημι-αυτοβιογραφική κωμωδία του Woody κάνει ένα άλμα πίσω στην παιδική του ηλικία μέσα από τη μουσική, χρησιμοποιώντας τις μελωδίες στο οικογενειακό ραδιόφωνο για να στήσει το σκηνικό. Απόλαυση το σκετς όπου δύο διαρρήκτες καταλήγουν να πρέπει να ονομάσουν αυτή τη μελωδία του τρομπετίστα Harry James (το “Dancer In The Dark”). Η ταινία αναπνέει μέσα από την jazz. Ακούγονται: "Frenesi" (Artie Shaw), "Body and Soul" (Benny Goodman), "I'm Getting Sentimental Over You" (Tommy Dorsey), "Lullaby of Broadway" (Richard Himber), "Take the "A" Train" (Duke Ellington), και πολλά άλλα. Στην κορυφή της λίστας το “In the Mood” του Glenn Miller – το οποίο όμως ηχογράφησε πρώτη η ορχήστρα του Edgar Hayes το 1938. Ο Glenn Miller τραγουδάει στο παρασκήνιο καθώς ο Allen συστήνει την οικογένειά του. Στα μισά της ταινίας, η μαμά του του φωνάζει: «Δώσε περισσότερη προσοχή στις σχολικές σου εργασίες και άκου λιγότερο ραδιόφωνο!».
4. Stardust – Hoagy Carmichael, Mitchell Parish / Louis Armstrong (Stardust Memories, 1980)
«Υποθέτω ότι ήταν ο συνδυασμός των πάντων, ο ήχος αυτής της μουσικής, το αεράκι, και το πόσο όμορφη μου φαινόταν η Ντόρι... όλα φαινόταν να ταιριάζουν τέλεια». Στο Stardust Memories (Ζωντανές αναμνήσεις), ο Allen είναι ένας σκηνοθέτης που αναπολεί τη ζωή του, τους έρωτές του και τις εμπνεύσεις για τις ταινίες του. Το “Stardust” του Artie Shaw γίνεται η ενσάρκωση αυτής της ανάμνησης. Η νοσταλγική, ονειρική του ποιότητα μας μεταφέρει πίσω στο χρόνο, ξυπνώντας μελαγχολικά και νοσταλγικά συναισθήματα.
Η ταινία αποτέλεσε μια πνευματώδη εκδοχή του Woody πάνω στο 8½ του Φελίνι. Αντίστοιχα, ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί στο soundtrack την εναλλακτική εκδοχή του “Stardus” από τον Louis Armstrong, με παραλλαγμένους τους στίχους. Μπορείς να ακούσεις τη νοσταλγία και το συναίσθημα...
3. La Conga Blicoti - Joséphine Baker (Midnight in Paris, 2011)
Μεταφέροντάς μας στη δεκαετία του 1920, το “La Conga Blicoti” ενσαρκώνει την ιδιοτροπία και τη νοσταλγία της ερωτικής επιστολής του Allen προς την Πόλη του Φωτός. Η exotica στον ρυθμό και στην ενορχήστρωση και τα αισθησιακά φωνητικά της Joséphine Baker και οι ζωηροί ρυθμοί αποπνέουν την ευφορία της εποχής πριν από τα μάυρα σύννεφα του Μεσοπολέμου. Τον Σεπτέμβριο του 1939, όταν η Γαλλία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία σε απάντηση στην εισβολή στην Πολωνία, η Baker στρατολογήθηκε από το Deuxième Bureau, την γαλλική υπηρεσία στρατιωτικών πληροφοριών, ως «αξιότιμη ανταποκρίτρια».
2. Take Five - Dave Brubeck Quartet (Manhattan Murder Mystery, 2005)
Το διαχρονικό jazz στάνταρ του Dave Brubeck χρησιμεύει ως η τέλεια αντίστιξη στην πολύ αστεία αλλά και έντονη και αγωνιώδη ατμόσφαιρα του faux-noir Manhattan Murder Mystery. Η υπνωτική μελωδία και ο αντισυμβατικός ρυθμός του των 5/4 ενισχύουν την ένταση και το σασπένς των σκηνών.
1. Rhapsody In Blue – George Gershwin (Manhattan, 1979)
Ο συνδυασμός jazz και συμφωνικής ορχήστρας του Gershwin, με το κλαρινέτο σε πρώτο ρόλο, είναι μια από τις πιο μεγαλειώδης συνθέσεις όλων των εποχών - ταιριάζοντας με τον ορίζοντα του Μανχάταν. Μαζί με μια έκρηξη πυροτεχνημάτων, χάρη στο “Rhapsody In Blue”, η έναρξη του αριστουργηματικού έργου του Allen δίνει την υπόσχεση ότι η Νέα Υόρκη είναι για πάντα η πόλη του.
