Συχνά η σιωπή γίνεται συχνά συνώνυμη της επιβίωσης, αλλά οι Massive Attack παίρνουν πάντα ξεκάθαρη θέση. Τώρα, ίσως, πιο ριζικά από ποτέ. Την Τετάρτη 17 Ιουλίου, μέσω ανάρτησής τους στα social media, ανακοίνωσαν τη συγκρότηση μιας συμμαχίας μουσικών που έχουν μιλήσει δημόσια για τον πόλεμο στη Γάζα, και έχουν πληρώσει το τίμημα. Το τίμημα δεν είναι θεωρητικό. Δεν αφορά «διαφωνίες». Αφορά καμπάνιες λογοκρισίας, ακυρώσεις από φεστιβάλ, νομικές απειλές και αθόρυβες μαύρες λίστες που δρουν από μέσα: μέσα από τη βιομηχανία της μουσικής, μέσα από θεσμούς που επενδύουν στον φόβο.
«Τα όσα συμβαίνουν στη Γάζα ξεπερνούν κάθε περιγραφή», γράφουν οι Massive Attack. «Μιλάμε ως καλλιτέχνες που επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν τις δημόσιες πλατφόρμες τους για να εκφραστούν απέναντι στη γενοκτονία που εκτυλίσσεται, και στον ρόλο που διαδραματίζει σε αυτό η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.»
Και συνεχίζουν: «Εξαιτίας της στάσης μας, δεχτήκαμε απειλές και πιέσεις τόσο από την ίδια τη μουσική βιομηχανία όσο και μέσω νομικών οδών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την οργάνωση UK Lawyers for Israel, της οποίας οι δραστηριότητες ήρθαν πλέον στο φως μέσα από νέο ντοκιμαντέρ του συλλογικού Led By Donkeys».
Το σημαντικότερο όμως ίσως δεν είναι η καταγγελία, αλλά η κοινοτική πρόταση. Οι Massive Attack εκτός του ότι στέκονται θαραλλέα απέναντι, δημιουργούν και χώρο. Προτείνουν ένα δίκτυο αλληλεγγύης για καλλιτέχνες που, ενώ έχουν τη συνείδηση να μιλήσουν, δεν έχουν ακόμα την ισχύ να το κάνουν χωρίς κόστος.
«Αφού αντέξαμε αυτές τις απόπειρες λογοκρισίας, δεν θα επιτρέψουμε να απειλούνται με σιωπή άλλοι καλλιτέχνες, ειδικά εκείνοι που βρίσκονται στα πρώτα τους βήματα ή σε επαγγελματικά ευάλωτες θέσεις. Όποιος έχει βρεθεί σε αυτή τη θέση ή επιθυμεί να μιλήσει δημόσια για την Παλαιστίνη, αλλά φοβάται τις συνέπειες, καλείται να επικοινωνήσει μαζί μας».
Αυτή η κίνηση δεν είναι δημόσιες σχέσεις. Είναι ρίσκο. Είναι μια πράξη ηθικού θάρρους σε έναν χώρο όπου η ευθυγράμμιση με την κυρίαρχη γραμμή συχνά αγοράζεται με όρους ασφάλειας: συμμετοχές, συνεργασίες, φεστιβάλ, χρηματοδοτήσεις. Η σιωπή, όμως, όπως μας υπενθυμίζουν οι Massive Attack, δεν είναι ουδέτερη. Είναι πολιτική πράξη. Και η φωνή, όσο κι αν την κόβουν, πάντα βρίσκει τρόπο να επιστρέφει.
Οι απαιτήσεις που συνοδεύουν την ανάρτηση των Massive Attack είναι σαφείς, άμεσες και πολιτικά κοστολογημένες θέσεις. Ζητούνται:
• Άμεση και απρόσκοπτη πρόσβαση διεθνών ανθρωπιστικών οργανισμών στη Γάζα, χωρίς στρατιωτικές απειλές.
• Τερματισμός των επιθέσεων σε γιατρούς και εργαζομένους στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.
• Διακοπή των πωλήσεων όπλων και αδειών εξαγωγής από το Ηνωμένο Βασίλειο προς το Ισραήλ.
• Άμεση και μόνιμη κατάπαυση του πυρός.
• Και, τέλος, η πιο ριζοσπαστική και δίκαιη θέση: ένα ελεύθερο παλαιστινιακό κράτος.
Το αίτημα αυτό δεν εκφράζεται μόνο από τους Massive Attack. Στο πλευρό τους έχουν ήδη σταθεί οι Kneecap, οι Fontaines D.C., ο Brian Eno και οι Garbage, μεταξύ άλλων. Οι Kneecap προχώρησαν μάλιστα σε ξεχωριστή δήλωση, υπενθυμίζοντας: «Τέλος στις απειλές και στη λογοκρισία των καλλιτεχνών που μιλούν για τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη. Μιλήστε. Σηκωθείτε. Είμαστε η πλειοψηφία».
Ο Brian Eno, ένας από τους σταθερούς υπερασπιστές του παλαιστινιακού ζητήματος και συνιδρυτής του Artists for Palestine UK, αναδημοσίευσε την ανακοίνωση της συμμαχίας, όπως και οι Garbage, που σταθερά στηρίζουν προοδευτικά κινήματα. Οι Fontaines D.C., από τη μεριά τους, μετέφεραν το μήνυμα μέσα από τα stories τους στο Instagram, σε μια σπάνια αλλά σημαντική στιγμή όπου η φωνή του ροκ δεν φοβάται να γίνει πολιτική.
Μια πρωτοβουλία που δεν ελπίζει απλά στην αλληλεγγύη, αλλά ουσιαστικά κορυφώνεται ως πράξη επαναδιεκδίκησης της τέχνης ως πράξης συνείδησης. Μια υπενθύμιση ότι η μουσική, όταν δεν εξαγοράζεται από τις αγορές ή τρομοκρατείται από νομικά γραφεία, μπορεί ακόμη να σπάει τη σιωπή εκεί όπου η πολιτική κλείνει τα μάτια. Και τώρα, είναι η στιγμή που αυτό δεν είναι απλώς δικαίωμα. Είναι καθήκον.
Η παρέμβαση των Massive Attack αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα αν συνυπολογίσουμε το πλαίσιο συστηματικής καταστολής που φέρνει στο φως το νέο ντοκιμαντέρ της βρετανικής ακτιβιστικής ομάδας (η οποία χρησιμοποιεί χιουμοριστικές και σατιρικές διαμαρτυρίες για να αναδείξει αυτό που θεωρεί ως υποκρισία και ψέματα πολιτικών) Led By Donkeys. Το επίκεντρο: η δραστηριότητα της UK Lawyers For Israel (UKLFI), ενός οργανισμού που έχει κατηγορηθεί για στοχευμένες νομικές επιθέσεις κατά καλλιτεχνών, πανεπιστημιακών και φορέων που παίρνουν θέση υπέρ της Παλαιστίνης.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα: η πειθαρχική και νομική επίθεση κατά των Bob Vylan, αμέσως μετά την εμφάνισή τους στο Glastonbury 2025, την οποία η UKLFI χαρακτήρισε «προσβλητική» και «αντισυμβατική». Η οργάνωση υπέβαλε επίσημη καταγγελία στις αρχές, με αποτέλεσμα το δίδυμο να τεθεί υπό έρευνα, σε μια πράξη που πολλοί χαρακτηρίζουν ως καλλιτεχνική ποινικοποίηση. Όμως η UKLFI δεν περιορίστηκε εκεί. Δηλώνει ανοιχτά πως παρενέβη για να ακυρωθούν εμφανίσεις των Bob Vylan σε φεστιβάλ, ενώ καταγγέλλεται για σωρεία ενεργειών εναντίον του ιρλανδικού γκρουπ Kneecap, φτάνοντας μέχρι την υποβολή καταγγελιών που συνέβαλαν στη δίωξη του ράπερ Mo Chara με κατηγορίες για τρομοκρατία, υπόθεση που πρόκειται να εκδικαστεί τον Αύγουστο.
Οι τακτικές αυτές εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για τη μετατόπιση της λογοκρισίας από το ηθικολογικό στο νομικά επιθετικό επίπεδο. Δεν πρόκειται απλώς για αποκλεισμούς, αλλά για πειθαρχικό έλεγχο μέσω μιας φοβιστικής ρητορικής και νομικής κακομεταχείρισης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Massive Attack υποδεικνύουν μια νέα μορφή σιωπηλής βίας: ένα «screen-time genocide», μια σιγή που δεν προκύπτει από απάθεια, αλλά από φόβο θεσμικά ενορχηστρωμένο.
Στο όνομα της ελευθερίας του λόγου, η συμμαχία που οικοδομούν οι Massive Attack επιχειρεί να αντιτάξει ένα δίκτυο φροντίδας και πολιτισμικής αντίστασης απέναντι σε αυτή τη νέα τάξη καλλιτεχνικού εκφοβισμού. Και όπως φαίνεται, δεν είναι οι μόνοι που πιστεύουν ότι η τέχνη, αν δεν σηκώνει ανάστημα μπροστά στην καταπίεση, απλώς παύει να είναι τέχνη.
