Ο Λεωνίδας Οικονόμου, ιδρυτικό μέλος των My Wet Calvin, αρχιτέκτονας, σχεδιαστής και δημιουργικός διευθυντής του πολυθεματικού design agency Role-Play συνδυάζει οργανωτικές δεξιότητες με δημιουργικές ευαισθησίες, έχοντας την ικανότητα να δίνει ζωή σε ανορθόδοξες ιδέες.
Ενεργός στην αθηναϊκή σκηνή μέσα από πολυάριθμα πρότζεκτ, που περιλαμβάνουν σχεδιαστικές δημιουργίες για πολιτιστικούς χώρους όπως το SIX D.O.G.S (2013) και το ΠΛΥΦΑ (2023), ή μέσα από την παραγωγή και συν-επιμέλεια συμμετοχικών μουσικών εκδηλώσεων όπως το "Discovering All Great Events" (2009) και το "Χαμομήλι – Διέλευσις" (2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης), έχει συντονίσει με επιτυχία ομάδες καλλιτεχνών, δημιουργών και τεχνικών, διατηρώντας παράλληλα την εποπτεία του καλλιτεχνικού οράματος.
Διατηρώντας ένα μακροχρόνιο πάθος για φανταστικούς και ιστορικούς χάρτες, ο Λεωνίδας τοποθετεί στον πυρήνα της προσέγγισής του την εμπειρία της πόλης μέσα από τα κοινωνικο-πολιτιστικά της στρώματα και τις ανείπωτες αφηγήσεις.
- Λεωνίδα, την άνοιξη σε συναντήσαμε στη Στέγη, στα Πλάσματα 3, στο ΠΛΥΦΑ και σε υπόγειους περιπάτους με το project σου "What Do They Call The River". Θα μας πεις λίγα λόγια για αυτό;
Όλες αυτές οι δράσεις είναι απότοκα του residency που έκανα στο πλαίσιο του προγράμματος OnassisAiR με θέμα τον Ιλισσό, τον χαμένο ποταμό της Αθήνας και τις φανερές ή κρυφές ιστορίες γύρω από αυτόν.
- Πώς προέκυψε η ιδέα;
Με ενδιέφερε να παντρέψω κάπως την αγάπη μου για τους χάρτες και την Αθήνα με τον ήχο και τη μουσική, συνδυάζοντας το αρχιτεκτονικό και το μουσικό μου background. Ως κάτοικος Ιλισίων εδώ και 10 χρόνια, παλαιότερα Αρδηττού (Μετς) και με συγγενείς και φίλους στην περιοχή, μου είχε τραβήξει την προσοχή ο Ιλισσός εδώ και αρκετό καιρό
- Πότε ξεκίνησε και τι συμπεριέλαβε η έρευνα;
Η έρευνα είχε άτυπα ξεκινήσει εδώ και 1-2 χρόνια, με διαβάσματα, βίντεο, podcast, βόλτες, χάρτες κτλ. αλλά εντατικοποιήθηκε το τρίμηνο που διήρκησε το residency (Φεβρουάριος-Απρίλιος 2025). Αφιέρωσα περισσότερο χρόνο σε πηγές, επισκέψεις, συνεντεύξεις αλλά και γράψιμο κειμένων και μουσικής για ένα event-μετεξέλιξη αυτού που είχαμε κάνει στην Ελευσίνα με τους My Wet Calvin, εν προκειμένω μια κινητή συναυλία-ξενάγηση κατά μήκος του Ιλισσού πάνω σε ένα τουριστικό λεωφορείο.
- Είχες κάποιους ανθρώπους δίπλα σου στο ξεχωριστό αυτό εγχείρημα που θα ήθελες να ονομάσεις και να αναφέρεις τη συνδρομή τους;
Οπωσδήποτε το πλαίσιο του OnassisAiR, τα fellows του προγράμματος αλλά και οι μέντορες με τους οποίους μοιράστηκα το έργο, όπως ο σκηνοθέτης θεατρικού ντοκιμαντέρ Πρόδρομος Τσινικόρης, συνέβαλλαν πάρα πολύ να μετατραπεί η ιδέα σε project εν εξελίξει. Στις δημόσιες παρουσιάσεις, είχα τη χαρά να συμμετέχουν οι ηθοποιοί Αλέξια Σαραντοπούλου και η Ondina Quadri ως αφηγήτριες/ξεναγοί αλλά και μουσικοί όπως ο Άρης από Calvin και ο Κτίρια τη Νύχτα. Τα βίντεο, πάνω και κάτω από τον Ιλισσό τα γυρίσαμε με τον Πάνο Οικονόμου. Δεν πρέπει να παραλείψω τη συνδρομή του Δημήτρη Θεοδοσόπουλου και της ομάδας αστικής εξερεύνησης Γεωμυθική που με καθοδήγησαν με πληροφορίες αλλά και στο πεδίο με την τεράστια γνώση και ευαισθησία τους γύρω από τα ρέματα και τα ποτάμια.
- Στη Στέγη ξεκίνησες με τον Ιλισσό, ένα από τα τρία ποτάμια της Αθήνας και στο Πεδίον του Άρεως η performance επικεντρώθηκε στον Κυκλοβόρο, έναν από τους ελάχιστους χειμάρρους των Αθηνών που αναφέρονται σε αρχαίες και μεσαιωνικές πηγές με το όνομα του, ο οποίος κυλούσε πέριξ του Πεδίου του Άρεως. Υπήρχε από την αρχή και η πρόθεση να κινηθείς προς αυτή την περιοχή ή τα Plasmata σε οδήγησαν εκεί;
Όταν πρωτοακούστηκε η ιδέα για τον Κυκλοβόρο στα Plasmata, θεώρησα ότι είναι κάπως off-topic αλλά με κάποιο τρόπο μου ασκούσε μια γοητεία γιατί από ένα θαμμένο ποτάμι/δρόμο πηγαίναμε σε έναν ξεχασμένο χείμαρρο/υπόνομο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η μίνι έρευνα για τον Κυκλοβόρο αξιοποίησε τη μεθοδολογία του Ιλισσού και διεύρυνε τη θεματολογία. Έφτασα ως τον Ακροκέραμο Κερατσινίου, απ’ όπου περνούν όλα τα λύμματα των Αθηνών. Εν τέλει, συνειδητοποίησα ότι η σχέση φύσης/υποδομών και φανερών/κρυφών ιστοριών ήταν κοινός παρανομαστής και σίγουρα με ενδιέφερε πάρα πολύ που η performance θα γινόταν in situ, στο Πεδίο του Άρεως.
- Ποια η ανταπόκριση του κοινού στις περιπατητικές ξεναγήσεις;
Καταρχάς δεν είναι κάτι που το κάνω τακτικά αλλά μ’ αρέσει να το αντιλαμβάνομαι ως συνέχεια των «στατικών» παρουσιάσεων ή πρόγευση της ξενάγησης με το λεωφορείο. Προσπαθώ να εντάσσω στοιχεία ήχου, εικόνας και performance στις ξεναγήσεις, ενισχύοντας τη συνολική εμπειρία είτε βρισκόμαστε σε ένα πάρκο, είτε σε μια ταράτσα, είτε στο υπόγειο τμήμα του Ιλισσού.
- Πριν τον Ιλισσό είχε προηγηθεί και η Ελευσίνα με τους My Wet Calvin. Κι εκεί μια διαδρομή και μια ιστορία μέχρι τον τελικό προορισμό. Θεωρείς ότι κάθε τόπος κρύβει μια ενδιαφέρουσα ιστορία;
Πιστεύω ναι, υπό την κατάλληλη διαμεσολάβηση, ακόμη κι ένα μπαλκόνι ή ένα παράθυρο θα μπορούσε να αφηγηθεί συγκλονιστικές ιστορίες πόσω μάλλον ένας ιστορικά φορτισμένος τόπος όπως η Ελευσίνα ή ο Ιλισσός.
- Η τάση σου να εκφράζεσαι πολυτροπικά-πολυμεσικά, να συνδέεις μουσική, τοπογραφία, ιστορία και εικόνα και να καλείς σε συμμετοχή είναι κάτι χαρακτηριστικό στα project σου. Θεωρείς ότι η συμμετοχή του κοινού και η βιωματική προσέγγιση προσθέτει κάτι;
Η καθημερινή εμπειρία της πόλης, με τη φασαρία, την κίνηση, τη βιασύνη, κρύβει πολλή ποίηση από κάτω, κατά τη γνώμη μου, η οποία πάει χαμένη. Ακόμη και οι τουριστικές ξεναγήσεις διεκπεραιώνουν μια επιφανειακή παράθεση ιστορικών στοιχείων για άμεση κατανάλωση και τσεκάρισμα λίστας. Μου αρέσει να βλέπω την πόλη ως εν δυνάμει σκηνή για διαφορετικές ερμηνείες της, μέσα από το λόγο, τη μουσική, την εικόνα. Επιπλέον, καθώς η πόλη είναι κοινός τόπος μεταξύ όλων μας, το όριο μεταξύ performer και κοινού παραμένει ευχάριστα ρευστό.
- Είναι οι τόποι αυτό που είναι από μόνοι τους ή επειδή κάποτε τους έζησαν οι άνθρωποι με έναν συγκεκριμένο τρόπο;
Από τη στιγμή που ζωντανοί οργανισμοί κατοίκησαν τους τόπους, τίποτα δεν ήταν πια το ίδιο. Απλώς ο άνθρωπος έχει το τεράστιο προνόμιο να νοηματοδοτεί το περιβάλλον του, ένα προνόμιο του οποίου έχει κάνει τεράστια κατάχρηση.
- Αν ο Ιλισσός σήμερα έρεε ανάμεσα στους δρόμους της Αθήνας πώς νομίζεις ότι θα άλλαζε το αστικό τοπίο και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων;
Αυτό που υποστηρίζουν οι ειδικοί για τα αστικά ποτάμια και την πρόληψη πλημμυρών είναι ότι τα ποτάμια και τα ρέματα θέλουν το χώρο τους. Αν ο Ιλισσός είχε παραμείνει ανοικτός δε θα είχαμε ένα ποτάμι συνεχούς ροής, όπως ίσως το φαντασιώνονται κάποιοι, αλλά θα είχαμε μια περιοχή της Αθήνας με λιγότερη δόμηση, αυτοκίνητα, και θόρυβο. Και μικρότερο κίνδυνο πλημμύρας.
- Ένα ποτάμι είτε διατρέχει μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη, είτε αναφέρεται στον Αριστοφάνη, είτε τραγουδιέται από τον Boy, είτε χρησιμοποιείται ως σύμβολο από τον Αντώνη Σαμαράκη είναι πάντα μέρος της ζωής των ανθρώπων κι έχει τη δηλωτική και συνυποδηλωτική σημασία του. Είχες σκεφτεί ξεκινώντας το project αυτό τη σημασία ενός ποταμού με την ευρύτερη έννοια;
Όταν ξεκινούσα το project είχα ακόμη στο νου μου τα ποτάμια ως απλά τοπογραφικά στοιχεία – με μια απόλυτα ανθρωποκεντρική προοπτική δηλαδή. Στην πορεία συνειδητοποίησα ότι τα σώματα νερού (ποτάμια, ρέματα, λίμνες, θάλασσα) ήταν εδώ πολύ πριν από εμάς και ούτε που τους ρωτήσαμε για όλα αυτά που τους κάνουμε (μόλυνση, φράγματα, διευθετήσεις, εγκιβωτισμούς).
- Πριν λίγες μέρες ακούσαμε τα "ILISSIA". Και εννοείται ότι πάντα δίπλα σε όλα αυτά που κάνεις υπάρχει η μουσική. Αναπτύσσονται παράλληλα ή η μουσική έρχεται μετά να συμπληρώσει την έρευνα και την ιστορία;
Υπάρχει παράλληλα, άλλοτε ως πηγή έμπνευσης κι άλλοτε ως απόρροια. Στο project η μουσική, το τραγούδι είναι το κανάλι για να πάμε πέραν της ιστορικής πληροφορίας και της παρατήρησης. Μπαίνουν πιο προσωπικά πράγματα.
- Πες μας λίγα πράγματα για τα "ILISSIA".
Το κομμάτι γράφτηκε τέλη της περασμένης χρονιάς και αρχικά το θεωρούσα υπερβολικά προσωπικό για να ενταχθεί στο project. Η αρχική ιδέα ήταν να αξιοποιήσω μουσική άλλων ή πιο αφαιρετικό sound design στις «ξεναγήσεις». Στην πορεία είπα να δοκιμάσω ένα σύντομο edit στην παρουσίαση των Open Days του OnassisAiR και έτσι άρχισε ένας πιο ανοιχτός διάλογος μεταξύ της έρευνας και του δικού μου υλικού. Εν ολίγοις καταγράφει την εμπειρία μου στη συγκεκριμένη γειτονιά που ζούμε με τη σύντροφό μου και την κόρη μας τα τελευταία 10 χρόνια. Ίσως όχι τυχαία, κι εκείνη μεγάλωσε στη γειτονιά, εμείς ερχόμασταν παραμονή Πρωτοχρονιάς στη θεία μου ενώ και η μητέρα μου έχει ζήσει ως φοιτήτρια στην περιοχή. Για όλους αυτούς και άλλους λόγους, ενώ ολοκληρώθηκε τελευταίο σε σχέση με άλλο υλικό που ήθελα να βγάλω, αποφάσισα να βγει το "ILISSIA" πρώτο.
- Διαβάζω ότι είναι η πρώτη κυκλοφορία από μια σειρά κομματιών που θα κυκλοφορήσουν τους επόμενους μήνες. Επομένως αναμένουμε και συνέχεια. Σωστά;
Υπάρχει ένα αρχικό σετ με 4 κομμάτια που θα αναπτυχθούν το καθένα ξεχωριστά, με την ιστορία του το καθένα, που θα κυκλοφορήσουν με απόσταση 1-2 μηνών μεταξύ τους. Όλη η προεργασία γίνεται στο σπίτι και μετά μιξάρουμε αναλογικά με το Γιώτη Παρασκευαΐδη (The Boy, Veslemes). Θα υπάρξουν και κάποιες συνεργασίες-έκπληξη. Παράλληλα αναπτύσσεται κι άλλο υλικό χωρίς πίεση και ορισμένο στόχο.
- Αν δεν κάνω λάθος, πρώτη φορά σόλο. Τι χάνεις, τι κερδίζεις, όταν συνθέτεις μόνο σου;
Σε κάποια φάση συνειδητοποίησα ότι από 15 χρονών, τόσο στα μουσικά όσο και πιο μετά στα επαγγελματικά, ενεργώ μέσα από ομάδες και σχήματα, πράγμα που, θέλω να πιστεύω, με έχει κάνει ομαδικό τύπο. Ωστόσο, και με αφορμή το residency, ένιωσα να έχω αποσυνδεθεί από το δημιουργικό μου κίνητρο. Σαν να βολευόμουν μέσα στα σύνολα, να «τεμπέλιαζα», κι εν τέλει τα μέσα έμεναν μέσα. Αυτό προσπαθώ να αλλάξω με το solo project. Οπωσδήποτε, χάνεται η μαγεία της συνεργασίας – όταν αυτή λειτουργεί – και το άμεσο feedback που έχεις από τους συνεργάτες.
- Με την κυκλοφορία αυτού του συνοδευτικού μουσικού υλικού ολοκληρώνεται ουσιαστικά το project;
Αλίμονο, τώρα αρχίζουμε! Το μουσικό υλικό θα λειτουργεί εν είδει soundtrack των «ξεναγήσεων» και, ενώ δε θα είναι πάντα σχετικό, κάποια σύνδεση θα παραμένει. Ο μόνος κύκλος που κλείνει είναι ότι το υλικό αυτό το άκουγα μόνο εγώ και άλλοι 5 άνθρωποι.
- Περιμένουμε άλλη παρουσίαση-performance ή περιπατητική διαδρομή;
Αυτό τον καιρό στήνεται η πρόταση για την παραγωγή του performance με το λεωφορείο αλλά, ώσπου να υλοποιηθεί αυτό, είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν «ξεναγήσεις» με διάφορους άλλους τρόπους – live, περίπατοι, podcast, ποιος ξέρει. Θα σας ειδοποιήσουμε.
- 24 Σεπτεμβρίου μας έχεις δώσει ραντεβού στο ΡΟΜΑΝΤΣΟ με Bipolia και το ντουέτο Κουλεντιανός-Τσιλιμπάρης. Τι να περιμένουμε εκεί;
Πρόκειται για το 3ο από τη σειρά events της νεοσύστατης ομάδας Loom Live που στήνει live σε ιδιαίτερους χώρους - σπίτια, ταράτσες, πλατείες - με πολύ προσεκτικό curation στο line up, ήχο, φώτα, ποτά κτλ. Το live στο Ρομάντσο θα είναι το πιο «κανονικό» μέχρι τώρα και είμαι πολύ χαρούμενος που θα παίξω σε ταράτσα και με Bipolia και Κουλεντιανό-Τσιλιμπάρη που μ’ αρέσουν πολύ, αν και διαφορετικά πράγματα. Θα είναι και για μένα το πιο «κανονικό» performance φέτος αλλά εννοείται πως θα έχει άρωμα υπόγειου ποταμού – και ξέρεις πώς μυρίζει ο υπόνομος.
