Η Clare Mackintosh με κάθε βιβλίο γίνεται όλο και καλύτερη και αν μη τι άλλο κατορθώνει να ανανεώνει το ύφος και τη θεματολογία της. Γεννημένη στο Σάρεϊ, με σπουδές γαλλικής φιλολογίας και μάνατζμεντ, η Mackintosh εργάστηκε για δώδεκα χρόνια ως αστυνομικός πριν αφοσιωθεί στη συγγραφή και µεταφέρει τις εµπειρίες της στο χαρτί (στα ελληνικά όλα τα βιβλία της κυκλοφορούν από το Μεταίχμιο). Καθιερώθηκε αμέσως με την τριλογία ψυχολογικών θρίλερ Σ’ άφησα, Σε είδα και Ξέχασέ µε (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη, 2019) που έγιναν μπέστ σέλερ∙ τα βιβλία της έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις σήμερα τα 2 εκατοµµύρια αντίτυπα παγκοσµίως και έχουν µεταφραστεί σε περισσότερες από 40 γλώσσες.
Στο επόμενο βιβλίο της (Μετά το τέλος, μτφρ. Βάσια Τζανακάρη, 2020), η Mackintosh στράφηκε στο κοινωνικό µυθιστόρηµα, αφηγούμενη την ιστορία µιας οικογένειας που βιώνει μιαν αβάσταχτη απώλεια. Στη συνέχεια, το ανατρεπτικό, κλειστοφοβικό θρίλερ Ομηρία σηματοδότησε την επιστροφή της στο αστυνομικό είδος. Το 2022 η Clare Mackintosh εγκαταστάθηκε στην κωμόπολη Μπάλα, στα σύνορα Ουαλίας-Αγγλίας – και οι νέες αυτές εμπειρίες εμπλούτισαν τη θεματολογία της. Τον ίδιο χρόνο εξέδωσε το αστυνομικό μυθιστόρημα Το τελευταίο πάρτι (μτφρ. Μαρία-Νεφέλη Ταμία) που εγκαινίασε τη σειρά βιβλίων της με πρωταγωνίστρια την αστυφύλακα Φιόν Μόργκαν, η οποία ζει και δρα στην αγγλοουαλική μεθόριο.
Δεύτερο μυθιστόρημα στην ίδια σειρά είναι το Παιχνίδι των ψεμμάτων (μτφρ. Μαρία-Νεφέλη Ταμία, 2024). Η πλοκή εκτυλίσσεται στα βουνά της Ουαλίας που περιβάλλουν το χωριό Κουόμ Κοντ (έδρα της αστυφύλακα Φιόν Μόργκαν). Σ’ αυτό το φυσικό περιβάλλον γυρίζεται το νέο ριάλιτι Έκθεση το οποίο έχει προκαλέσει μεγάλες συζητήσεις. Στο ριάλιτι συμμετέχουν επτά διαγωνιζόμενοι. Ο καθένας τους έχει και από ένα σκοτεινό μυστικό. Αν κάποιος άλλος παίκτης καταφέρει να μαντέψει την αλήθεια, δεν θα αποκλειστούν απλώς - θα αποκαλυφθούν ζωντανά στον αέρα. Ωστόσο, όταν ένας δολοφόνος αναπάντεχα επιτίθεται στους ανθρώπους του τηλεοπτικού σετ, όλοι τους έχουν ένα άλλοθι... και ένα μυστικό για το οποίο αξίζει να σκοτωθεί κανείς.
Ποιο είναι άραγε το κίνητρο του δολοφόνου; αναρωτιέται η Φιόν Μόργκαν. Η εκπομπή Έκθεση αυτοδιαφημίζεται ως ένας διαγωνισμός επιβίωσης σε εξωτερικούς χώρους, με απλούς ανθρώπους να διεκδικούν το μεγάλο έπαθλο των εκατό χιλιάδων λιρών. Οι επτά διαγωνιζόμενοι έχουν κατασκηνώσει σε ένα γραφικό, αν και κάπως απομακρυσμένο οικόπεδο, σε μικρή απόσταση με το αυτοκίνητο από το χωριό Κουόμ Κοντ. Μέρος των διαγωνισμών θα μεταδοθεί ζωντανά κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων της εκπομπής, με τον παραγωγό και μοντέρ Μάιλς Γιανγκ να εργάζεται πολλές ώρες για να συγκεντρώσει ηχογραφημένο υλικό πριν από τους ζωντανούς γύρους αποκλεισμού.
Οι διαγωνιζόμενοι και οι τηλεθεατές εκπλήσσονται όταν η τηλεοπτική παρουσιάστρια, η όμορφη Ρόξι Γουάιλντ, ανακοινώνει ότι ο διαγωνισμός δεν αφορά στην πραγματικότητα την επιβίωση στην άγρια φύση. Η εκπομπή έχει ξεθάψει ένα σημαντικό μυστικό για κάθε διαγωνιζόμενο και ενδεχομένως θα το αποκαλύψει στον κόσμο, εκτός αν ο διαγωνιζόμενος καταφέρει να αντέξει τρία λεπτά στο θάλαμο εξομολόγησης, μια στενή, σαν φέρετρο κατασκευή που θα γεμίσει με τον χειρότερο φόβο του αντίστοιχου διαγωνιζόμενου. Υπάρχουν, φυσικά, και άλλοι τρόποι με τους οποίους αυτά τα μυστικά μπορούν να αποκαλυφθούν.
Καθώς η Ρόξι εξηγεί τους κανόνες του διαβολικού παιχνιδιού, οι θεατές παρακολουθούν τους επτά παίκτες να επευφημούν με αυτή την ανατροπή, χάρη στο έξυπνο και δόλιο μοντάζ. Στην πραγματικότητα, οι διαγωνιζόμενοι είναι τρομοκρατημένοι, γνωρίζοντας ότι αυτό το είδος έκθεσης θα μπορούσε κάλλιστα να καταστρέψει τη ζωή τους. Ένας από αυτούς, ο Ράιαν Φράνσις, φτάνει στο σημείο να ξεφύγει από τις κάμερες και να δραπετεύσει από το συγκρότημα∙ εξαφανίζεται στην άγρια φύση. Όταν δεν καταφέρνει να επιστρέψει στον πολιτισμό, οι τοπικές αρχές κινητοποιούνται για να τον βρουν.
Η αρχιφύλακας Φιόν Μόργκαν φαντάζεται τις δύσκολες καταστάσεις που βιώνει ο Ράιαν Φράνσις στο βουνό. Αγνοείται εδώ και τριάντα έξι ώρες και όσο περισσότερος χρόνος περνάει, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να τον βρουν ζωντανό. Δυστυχώς για τον Φράνσις και για την ηρεμία της Φιόν, τα συμβόλαια που υπέγραψαν οι διαγωνιζόμενοι της Έκθεσης είναι ακλόνητα. Τα ίδια συμβόλαια τους απαγορεύουν να μιλήσουν σε οποιονδήποτε εκτός από τα συμφωνημένα μέσα ενημέρωσης. Η Φιόν δεν μπορεί να σταματήσει την παραγωγή, ακόμα και όταν οι ντόπιοι διασώστες ψάχνουν στο βουνό για τον εξαφανισμένο. Όμως η επίμαχη περιοχή δεν είναι αποκλειστικά ουαλικό έδαφος. Εμπίπτει και στη δικαιοδοσία της αγγλικής αστυνομίας. Την αναλαμβάνει από την πλευρά της ένας αστυνομικός τον οποίον η Φιόν προσπαθεί να ξεχάσει εδώ και μήνες (βλ. το μυθιστόρημα Το τελευταίο πάρτι). Θα βοηθήσει η εμπλοκή του Άγγλου αρχιφύλακα-ντετέκτιβ Λίο Μπρέιντι να επιταχύνει την επίλυση της υπόθεσης ή απλώς θα δημιουργήσει στην Φιόν περισσότερες επιπλοκές από αυτές που προσπαθεί ήδη να ξεπεράσει; Ακόμα χειρότερα, τι θα συμβεί όταν μπει στο προσκήνιο η δολοφονία;
Πέρα από το σασπένς και την αστυνομική πλοκή αυτή καθαυτή, η Clare Mackintosh καταθέτει σ’ αυτό το μυθιστόρημα έναν κριτικό σχολιασμό πάνω στην επιρροή των τηλεοπτικών εκπομπών τύπου ριάλιτι στη μαζική κουλτούρα και στην ολοένα και μεγαλύτερη απώλεια της ιδιωτικότητας στο σύγχρονο κοινωνικό βίο. Οι μικρές ιδιωτικές στιγμές του καθενός μας και οι πιο μύχιες σκέψεις μας μπορούν ανά πάσα στιγμή να γίνουν προϊόν μαζικής πώλησης στην τηλεόραση και στα μέσα κοινωνική δικτύωσης, άγρα στο αδιάκοπο κυνήγι της προβολής και της θεαματικότητας. Δεν γνωρίζω κατά πόσο η συγγραφέας έχει εντρυφήσει στην ψυχαναλυτική θεωρία του Ζακ Λακάν, που υποστήριζε ότι «το συμβολικό παράγει πραγματικότητες» ή στις κοινωνιολογικές θεωρίες της προσομοίωσης του Ζαν Μπροντιγιάρ, που με τη σειρά του σημείωνε ότι «στις σημερινές κοινωνίες ο καθένας μας σκηνοθετεί ξανά και ξανά τον εαυτό του»∙ πάντως, προς αυτή την κατεύθυνση προσανατολίζονται τα πιο θεωρητικά κομμάτια του μυθιστορήματος, όπως αυτό όπου ο παραγωγός του ριάλιτι Μάιλς Γιανγκ προσπαθεί να αποενοχοποιήσει την Έκθεση και να εξηγήσει τη μαζική απήχησή της:
«Εγώ το μόνο που κάνω είναι να ενθαρρύνω τους ανθρώπους να είναι ο αληθινός τους εαυτός […] Μαλακίες. Ξεμπροστιάζεις τον κόσμο για ψυχαγωγία. Τους στερείς την ελευθερία να επιλέξουν πότε και σε ποιον θα πούνε την ιστορία τους. Παίρνεις κάτι ιδιωτικό -κάτι που δεν θα έπρεπε καν να είναι μυστικό- και το βρωμίζεις».
Η δε Φιόν Μόργκαν, παρακολουθώντας την εκπομπή μαζί με τη μητέρα της, δίνει μια πληρωμένη απάντηση κυνικό σχόλιο του αμοραλιστή παραγωγού:
«Ποια ευπρέπεια, μαμά; Το ριάλιτι στις μέρες μας είναι το αντίστοιχο του να πηγαίνεις στο παρελθόν και να παρακολουθείς δημόσια εκτέλεση φέρνοντας μαζί σου βελόνες για πλέξιμο. Αύριο το μισό Ηνωμένο Βασίλειο θα παρακολουθήσει αυτή την εκπομπή, αγωνιώντας να δει τη ζωή κάποιου να καταστρέφεται».
Η συγγραφέας μιλάει στο Avopolis:
Τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε να γράψετε To παιχνίδι των ψεμάτων;
Με ιντριγκάρουν τα ριάλιτι∙ το είδος των ανθρώπων που υποβάλλουν αίτηση για να γίνουν διαγωνιζόμενοι και ο τρόπος με τον οποίον οι παραγωγοί χειραγωγούν το περιεχόμενο για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ένα μεγάλο τηλεοπτικό ριάλιτι ("I'm a Celebrity, Get Me Out of Here!") γυρίστηκε σε μια μικρή πόλη στη βόρεια Ουαλία αντί στη συνηθισμένη έδρα του στην αυστραλιανή μεθόριο. Μου άρεσε η ιδέα να συμβεί κάτι παρόμοιο στο Κουόμ Κοντ, τη φανταστική πόλη όπου ζει η ντετέκτιβ μου, η Φιόν Μόργκαν.
Τι είδους έρευνα κάνατε για να γράψετε το μυθιστόρημα;
Παρακολούθησα πολλά ριάλιτι! Παρακολούθησα επίσης συνεντεύξεις με πρώην αστέρες των ριάλιτι που ένιωθαν απογοητευμένοι ή προδομένοι από το προσωπικό της παραγωγής. Αλλά κυρίως έκανα αυτό που κάνω καλύτερα… το επινόησα!
Ποιο ήταν το μείζον σημείο που θέλατε να επισημάνετε σχετικά με την επίδραση των ριάλιτι στη σύγχρονη μαζική κουλτούρα;
Αυτές οι εκπομπές παρουσιάζονται ως «πραγματικές», αλλά απέχουν πολύ από το πραγματικό. Οι διαγωνιζόμενοι κάνουν «casting» με τον ίδιο τρόπο που θα επιλέγονταν οι πιο κατάλληλοι για να υποδυθούν φανταστικούς χαρακτήρες, με τους παραγωγούς να αποφασίζουν ποιος θα είναι «ο σέξι», «ο υπερβολικά δραματικός», ο «δημιουργός προβλημάτων» και ούτω καθεξής. Δεν χειραγωγούνται μόνο οι διαγωνιζόμενοι, αλλά και το κοινό.
Ποιο είναι το πιο ακραίο ή εξωφρενικό σενάριο που έχετε δει ποτέ σε κάποιο ριάλιτι;
Υπήρχε μια εκπομπή στην Αμερική πριν από λίγο καιρό που ευτυχώς δεν πήγε πιο μακριά από το πιλοτικό επεισόδιο. Είχε τον τίτλο “Who’s Your Daddy?” και παρουσίαζε μια διαγωνιζόμενη και αρκετούς ηλικιωμένους άντρες, ένας από τους οποίους ήταν ο βιολογικός της πατέρας. Φρικιαστικό!
Η Φιόν Μόργκαν, η ευφυής και δυναμική αρχιφύλακας-ντετέκτιβ από τα σύνορα Ουαλίας-Αγγλίας, επιστρέφει μετά Το τελευταίο πάρτι για τη δεύτερη περιπέτειά της ως βασικός χαρακτήρας σας. Σκοπεύετε να την κρατήσετε ως ηρωίδα σας;
Η τρίτη της περιπέτεια κυκλοφορεί ήδη στο Ηνωμένο Βασίλειο, οπότε οι Έλληνες αναγνώστες μου μπορούν να περιμένουν τουλάχιστον ένα ακόμη βιβλίο μετά Το παιχνίδι των ψεμάτων. Μετά από αυτό, ποιος ξέρει; Την έχω αφήσει (όπως και τον Λίο, τον άλλο βασικό χαρακτήρα) σε ένα σημείο με το οποίο νιώθω ευχαριστημένη προς το παρόν, και αυτή τη στιγμή γράφω ένα αυτόνομο θρίλερ με μεγάλες ανατροπές.
Πώς λοιπόν θα περιγράφατε τη σχέση και τη χημεία μεταξύ της Φιόν και του συντρόφου της, του αρχιφύλακα-ντετέκτιβ Λίο Μπρέιντι;
Η Φιόν είναι ένας εφιάλτης όταν συνεργάζεσαι μαζί της, και ακόμη χειρότερο όταν ζεις μαζί της – νομίζω ότι ο Λίο είναι άγιος που την ανέχεται! Συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον τόσο καλά, ενώ είναι και οι δύο φοβεροί επικοινωνιακοί. Στο Παιχνίδι των ψεμάτων τους συναντάμε σε ένα σημείο όπου φαίνεται ότι η Φιόν έχει καταστρέψει τελείως κάθε πιθανότητα σχέσης με τον Λίο απλώς και μόνο επειδή είναι τόσο κακή στο να μοιράζεται το πώς νιώθει πραγματικά. Όταν άρχισα να γράφω το μυθιστόρημα, δεν ήμουν σίγουρη πώς θα εξελισσόντουσαν τα πράγματα και ήμουν συνεχώς απογοητευμένη από την αυτο-υπονόμευση της Φιόν!
Ζείτε στην Ουαλία, όπως και η ηρωίδα στα βιβλία σας. Φαίνεται ότι σας ενδιαφέρει πολύ η τοπική ιστορία και κουλτούρα και χρησιμοποιείτε πολλά στοιχεία της ουαλικής γλώσσας (cymraeg) στους διαλόγους σας. Ποια στοιχεία αυτής της κουλτούρας σας γοητεύουν περισσότερο;
Τα ουαλικά είναι μια όμορφη γλώσσα και είναι επίσης η μητρική γλώσσα για πολλούς από τους φίλους και τους γείτονές μου. Θεωρώ πολύ σημαντικό να προστατεύονται οι μειονοτικές γλώσσες και πολιτισμοί. Επειδή λοιπόν είναι η μητρική γλώσσα της ηρωίδας μου, ήθελα να το αντικατοπτρίσω αυτό στα μυθιστορήματα. Η Ουαλία είναι επίσης ένα μέρος γεμάτο ιστορίες εμπνευσμένες από το απίστευτο τοπίο, και αντλώ μεγάλη έμπνευση από το περιβάλλον μου.
Με ποιους τρόπους σας επηρεάζει ως συγγραφέα αστυνομικών η προϋπηρεσία σας ως αστυνομικός; Σας επηρεάζει επίσης και στον τρόπο που διαβάζετε βιβλία αστυνομικής λογοτεχνίας; Πιάνετε συχνά τον εαυτό σας να σκέφτεται «αυτό δεν βγάζει νόημα» ή «αυτό δεν είναι ρεαλιστικό»;
Συχνά συναντώ βιβλία ή τηλεοπτικές εκπομπές που δεν είναι ρεαλιστικές, αλλά είμαι πολύ επιεικής. Γράφουμε για να διασκεδάσουμε όσο και για να ενημερώσουμε, και η ιστορία έρχεται πάντα πρώτη. Όσο περισσότερο περνά ο καιρός που έχω απομακρυνθεί από την αστυνομία, τόσο περισσότερες ελευθερίες παίρνω με την αλήθεια! Η αστυνομική μου θητεία μου έδωσε μια εικόνα για το πώς ακόμη και οι πιο νομοταγείς άνθρωποι μπορούν να οδηγηθούν στο έγκλημα, και αυτό είναι κάτι που συχνά εξερευνώ στη μυθοπλασία μου. Τι είναι αυτό που ωθεί έναν καλό άνθρωπο να κάνει κάτι κακό;
Πέρα από την επαγγελματική σας καριέρα στην αστυνομία, ποια άλλα πράγματα σας οδήγησαν στο αστυνομικό μυθιστόρημα; Ήσασταν δεινή αναγνώστρια βιβλίων του είδους; Έχετε κάποιους αγαπημένους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας, κλασικούς ή σύγχρονους;
Πάντα μου άρεσε η αστυνομική λογοτεχνία. Ακόμη και ως παιδί, τα αγαπημένα μου βιβλία ήταν μυστήρια και από εκεί προχώρησα στην Άγκαθα Κρίστι και μετά στα αστυνομικά διαδικαστικά δράματα (σημ: police procedural drama, υποείδος της αστυνομικής μυθοπλασίας που δίνει έμφαση στην ανακριτική διαδικασία). Σήμερα διαβάζω όλα τα είδη, αλλά πάντα επιστρέφω στο έγκλημα και τα θρίλερ. Μου αρέσει οτιδήποτε από τη Ruth Ware και τη Lisa Jewell, και μου αρέσει επίσης να ανακαλύπτω νέους συγγραφείς.
Τα τρία πρώτα σας μυθιστορήματα, τα Σ’ άφησα, Σε είδα και Ξέχασέ µε, βασίζονταν κυρίως στο σασπένς. Μετά από αυτό, το μυθιστόρημα Μετά το τέλος εστίασε περισσότερο στις διαπροσωπικές σχέσεις και ακολούθησε το κλειστοφοβικό θρίλερ Ομηρία. Στο Παιχνίδι των ψεμάτων ασχολείστε περισσότερο με ένα σύγχρονο κοινωνικό ζήτημα στο πλαίσιο της αστυνομικής λογοτεχνίας. Σας αρέσει να αλλάζετε τις θεματικές σας και να υπερβαίνετε τα είδη από το ένα βιβλίο στο άλλο;
Τα βιβλία μου έχουν όλα πολύ διαφορετικά σημεία εκκίνησης και ποτέ δεν ξέρω το είδος μέχρι να ξεκινήσω. Μου αρέσει να εξερευνώ κοινωνικά ζητήματα και συχνά οδηγούμαι από ένα συγκεκριμένο ερώτημα ή ηθικό δίλημμα που θέλω να εξετάσω μέσω του κεντρικού μου χαρακτήρα. Στο Παιχνίδι των ψεμάτων διερευνώ το τι μπορεί να κάνει η απληστία στους ανθρώπους και διασκέδασα πολύ δημιουργώντας μερικούς πραγματικά δυσάρεστους και άπληστους χαρακτήρες!
Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας μερικές πληροφορίες για το επερχόμενο βιβλίο σας, στο οποίο επιστρέφει ως ηρωίδα η Φιόν;
Η Φιόν θα επιστρέψει στο Other People's Houses, το οποίο ξεκινά με το σώμα ενός κτηματομεσίτη που βρέθηκε σε ένα αναποδογυρισμένο καγιάκ. Ενώ η Φιόν ξεκινά την έρευνα για τη δολοφονία, ο Λίο βρίσκεται στην άλλη πλευρά των συνόρων στην Αγγλία, αναζητώντας σοβαρές διαρρήξεις με κλοπιμαία μεγάλης αξίας. Ήταν ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία ενόσω το έγραφα και ανυπομονώ να το πάρουν στα χέρια τους οι Έλληνες αναγνώστες!
Σας ευχαριστώ πολύ.
Σας ευχαριστώ κι εγώ για τον χρόνο σας
Clare Mackintosh, Το παιχνίδι των ψεμάτων
μτφρ. Μαρία-Νεφέλη Ταμία
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2025
σελ: 448
Κυριακή 22 Ιουνίου, 19:30
Γκάζι, στο Café-bar Omikron2 (Βουτάδων 42)
Το βιβλιοπωλείο MONOGRAM και οι εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ,
στο πλαίσιο του 6ου Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας Agatha,
σας προσκαλούν να γνωρίσετε από κοντά
τη διεθνούς φήμης συγγραφέα αστυνομικής λογοτεχνίας
CLARE MACKINTOSH την Κυριακή 22 Ιουνίου 2025, στις 7:30 μ.μ., στο Café-bar Omikron (Βουτάδων 42, Γκάζι).
Με την Clare Mackintosh συνομιλoύν ο δημοσιογράφος Θανάσης Μήνας και ο συγγραφέας Δημήτρης Σίμος.
Στο τέλος της εκδήλωσης η συγγραφέας θα υπογράψει αντίτυπα των βιβλίων της. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στα αγγλικά με διαδοχική διερμηνεία στα ελληνικά.
