«If there was no New Orleans free spirit, music & culture, America would just be a bunch of people dying of boredom» – Mark Twain
Σίγουρα θα’ χετε ακούσει έστω και μία από τις δεκάδες εκτελέσεις που έχουν γίνει στο “Get Out of My Life Woman”, στο “Ride Your Pony” και στο “Everything I Do Gonna Be Funky (From Now On)”. Ή, ακόμη, το “Liptsick Traces”, που διασκευάσαν οι Rolling Stones, αλλά και το “Land of 1.000 Dances” που έγινε μεγάλο σουξέ από τον Wilson Pickett. Τα προαναφερθέντα, κάτι παραπάνω από κλασικά, κομμάτια, καθώς και δεκάδες άλλα, ίσως λιγότερο γνωστά αλλά εξίσου σπουδαία, έχουν ως συνδετικό κρίκο το όνομα του κορυφαίου Allen Toussaint: του αρχιερέα του soul-funk ήχου της Νέας Ορλεάνης.
Γεννημένος στη Νέα Ορλεάνη, στις 14 Ιανουαρίου του 1938, ο Toussaint πολύ απλά αποτελεί το Α και το Ω για τη μετάβαση του ήχου της Crescent City από το rhythm 'n' blues του ‘50 στη soul του ‘60 και από εκεί στο funk του ‘70. Βιρτουόζος πιανίστας, μαθητής του τεράστιου Professor Longhair (και κατ’ επέκταση και του Huey "Piano" Smith) και εμπνευσμένος παραγωγός, εφάμιλλος του επίσης κορυφαίου Dave Bartholomew, από τον οποίο έλαβε ουσιαστικά το χρίσμα αλλά και τη σκυτάλη στα μουσικά δρώμενα της Νέας Ορλεάνης, ο Toussaint από το 1960 και μετά «φόρτωσε» τις πιο γερές –και δεν είναι λίγες- φωνές της πόλης του με τη μία επιτυχία μετά την άλλη.
Προηγουμένως, είχε προλάβει να συνεργαστεί με τον κιθαρίστα Snooks Eaglin στο βραχύβιο σχήμα των Flamingoes, αλλά και να κυκλοφορήσει, το 1958, το instrumental piano-blues album The Wild Sound of New Orleans, στην ετικέτα της RCA-Victor, κάτω από το ψευδώνυμο Tousan.
Από το 1960 ο Toussaint άρχισε να εργάζεται ως ενορχηστρωτής, συνθέτης, παραγωγός και κυνηγός ταλέντων για λογαριασμό του J&M Studio του Ιταλοαμερικανού Cosimo Matassa (σημαντικό, ξεχωριστό κεφάλαιο), στο οποίο ηχογραφούνταν μεταξύ άλλων οι δίσκοι της θαυμάσιας τοπικής εταιρείας Mint. Εκεί επιμελήθηκε μια σειρά από διαμάντια που έγιναν μικρά ή μεγάλα hit. Τι να πρωτοαναφέρει κανείς! Το "Ooh Poo Pah Doo" για τον Jessie Hill, το "Mother-in-Law" για τον Ernie K-Doe (φωνάρα, σχεδόν ισάξια με τον James Brown, όπως είχε παραδεχτεί και ο ίδιος ο «νονός»), τα "Fortune Teller" και "Lipstick Traces (On a Cigarette)" για τον Benny Spellman, την πρώτη εκτέλεση του "Land of 1.000 Dances" για τον Chris Kenner', το "Over You" για τον νιόβγαλτο τότε Aaron Neville, καθώς και τα πρώτα κομμάτια-σκιρτήματα της«βασίλισσας» της soul της Νέας Ορλεάνης, της Irma Thomas.
Την ίδια εποχή και στην ίδια εταιρεία, το "Ya Ya" εγκαινίασε τη συνεργασία του Toussaint με έναν ερμηνευτή με εκρηκτικό στιλ, ονόματι…. Lee Dorsey. To 1965, και αφού ο Toussaint πέρασε πρώτα δύο περίπου χρόνια στο στρατό, ξαναβρέθηκε στο studio με τον Dorsey, αυτή τη φορά για λογαριασμό της εταιρείας Sansu Enterprises, για ένα από τα πιο συναρπαστικά sessions στην ιστορία της soul. Από εδώ βγήκαν το "Get Out of My Life Woman" και το "Working in a Coalmine", το "Everything I Do Gonna Be Funky (From Now On)" και το "Ride Your Pony", το οποίο, παρεμπιπτόντως, ο Toussaint ηχογράφησε και με μία άλλη προστατευμένη του εκείνη την εποχή, την Betty Harris, μια εξίσου προικισμένη soul φωνή της Νέας Ορλεάνης.
Από το 1966 χρονολογείται και η σταθερή συνεργασία του με μία άλλη μπάντα από τη Νέα Ορλεάνη, η οποία αρχικά ήταν η in house band της εταιρεία Sansu και εν συνεχεία, ηχογραφώντας από το 1969 μία σειρά από album με παραγωγό τον Toussaint, έμελλε να εξελιχθεί στην πιο ζόρικη funk συμμορία που ξεπήδησε από τα Bayou. Το όνομά τους ήταν The Meters, είχαν στη σύνθεση τους μεταξύ άλλων τα αδέλφια Arthur και Cyril Neville και μπορούσαν, όπως αποδείχτηκε, να κοιτάξουν στα μάτια ακόμη και αυτούς τους J.B.'s.
Το 1971, ο Toussaint ηχογράφησε το πρώτο του, ύστερα από 13 χρόνια, προσωπικό album με τίτλο το όνομά του (Scepter Rec.), ενώ πάντα όσον αφορά τις solo δουλειές του, ως πιο αξιόλογη μάλλον δίκαια θεωρείται το Southern Nights (Reprise, 1975). Σε ολόκληρη πάντως τη δεκαετία του 1970 η φήμη του ως συνθέτη, ενορχηστρωτή και κυρίως παραγωγού γιγαντώθηκε και εκτός Νέας Ορλεάνης, καθώς ούτε λίγο ούτε πολύ από τα χέρια του πέρασαν τα εξής τρανταχτά αν μη τι άλλο ονόματα: Band, Paul Simon, Little Feat, Sandy Denny, LaBelle (ναι, στο "Lady Marmalade"), Etta James, Albert King, Joe Cocker και πολλοί άλλοι. Αναμφισβήτητα, πάντως, από τις παραγωγές του στα χρόνια του 70, πλην των Meters, το μαγικό του άγγιγμα φάνηκε κυρίως σε δύο περιπτώσεις: αφενός στο πασίγνωστο "Right Place, Wrong Time" του Dr. John και αφετέρου στο θρυλικό album που ηχογράφησε το 1976 με τους Wild Tchoupitoulas, ένα γκρουπ που σχετιζόταν με τους Meters και το οποίο περιλάμβανε στη σύνθεσή τους και αυτόχθονες (αυτούς που κοινώς, αλλά εσφαλμένα, αποκαλούμε συλλήβδην «Ινδιάνους») της Νέας Ορλεάνης. Ειλικρινά, το εν λόγω album, ένα κράμα από funk και διονυσιακούς «ινδιάνικους» ρυθμούς, συνιστά μια μουσική voodoo ιεροτελεστία.
Το 1998 ο Toussaint πήρε δικαιωματικά τη θέση του στο Rock and Roll Hall of Fame. Με νέα ώθηση, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 επέστρεψε δυναμικά στις ηχογραφήσεις: αρχικά με το έξοχο album I Believe To My Soul (Rhino, 2005), σε συνεργασία με άλλα ιερά τέρατα σαν την Irma Thomas, την Ann Peebles, την Mavis Staples και τον Billy Preston (λίγο πριν μας αφήσει ο τελευταίος το 2006)∙ και εν συνεχεία με το The River In Reverse (Verve, 2006) που ηχογράφησε παρέα με τον Elvis Costello. Το τελευταίο αναβιώνει μοναδικά το αυθεντικό soul funk πνεύμα της Crescent City. Φυσικά ήταν αφιερωμένο στη δοκιμασία που βίωσε – και ποτέ δεν ξεπέρασε η Νέα Ορλεάνη.
Τελευταίο άλμπουμ του Alen Toussaint εν ζωή ήταν το υπέροχο The Bright Mississippi (Nonesuch Records, 2009). Ένα υπέροχο, πιανιστικό κατά βάση farewell στην jazz της πόλης που τον ανέδειξε και την οποία τόσο αγάπησε.
Το άλμπουμ ήταν ιδέα του παραγωγού Joe Henry και συμμετείχαν διάφοροι πρωτοκλασάτοι τζαζίστες, συμπεριλαμβανομένων του πιανίστα Brad Mehldau, του σαξοφωνίστα Joshua Redman και του τρομπετίστα Nicholas Payton. Ο τίτλος του δίσκου είναι παρμένος εν μέρει από το ομώνυμο κομμάτι του Thelonious Monk του 1963 (που περιλαμβάνεται σε νέα εκδοχή) και εν μέρει αποτελεί έναν φόρο τιμής στο σύνολο των μουσικών παραδόσεων (blues, trad jazz, dixie) των απέραντων εκτάσεων που διαρρέει ο Μισσισσιππής στον Αμερικανικό Νότο. Πρόκειται για μια μοναδική αντιπαράθεση μοντέρνων και στάνταρντ jazz μελωδιών με στυλιστικά στοιχεία που προέρχονται και από τους δύο κόσμους – ακριβώς σαν να συγχωνεύονται οι τεχνοτροπίες του Thelonious Monk και του Alen Toussaint.
Ήταν μάχιμος ως το τέλος. Ο Toussaint έφυγε από τη ζωή τις πρώτες πρωινές ώρες της 10ης Νοεμβρίου 2015 στη Μαδρίτη∙ βρισκόταν σε περιοδεία. Μετά από μια συναυλία στο Teatro Lara, υπέστη καρδιακή προσβολή στο ξενοδοχείο του και διαπιστώθηκε ο θάνατός του κατά την άφιξή του στο νοσοκομείο. Ήταν 77 ετών. Επρόκειτο να δώσει μια sold-out συναυλία στο EFG London Jazz Festival στο Barbican του Λονδίνου. Ήταν επίσης προγραμματισμένο να παίξει με τον Paul Simon σε μια φιλανθρωπική συναυλία στη Νέα Ορλεάνη. Η τελευταία του ηχογράφηση, American Tunes (από το ομότιτλο κομμάτι, σύνθεση του Paul Simon) κυκλοφόρησε από την Nonesuch Records στις 10 Ιουνίου 2016.
Θα παραμείνει αξεπέραστος.
