«Είμαι ερασιτέχνης, δεν έχω καμία δουλειά με το rock and roll. Έχω δηλώσει επανειλημμένως ότι είμαι ένα κλασικός συνθέτης που προσβάλλει την προσωπικότητά του τσαλαβουτώντας στο rock and roll», έχει δηλώσει (κάπως αφοριστικά) ο John Cale. Ενδεχομένως, αυτή ακριβώς η αποστασιοποίηση είναι που τελικά τον ανέδειξε σε έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς στην ιστορία της rock και pop κουλτούρας.
Είναι γνωστό ότι ο 80χρονος πια Ουαλός εξέλαβε κλασική μουσική παιδεία και ότι εμβάθυνε στη μοντέρνα κλασική και στην avant garde, μαθητεύοντας δίπλα σε πρωτοποριακούς συνθέτες όπως ο John Cage και ο Lamonte Young. Βασικός μέλος των ανεπανάληπτων Velvet Underground, αποχώρησε από την μπάντα το 1968 ύστερα από έντονες διαφωνίες με τον Lou Reed. Η καριέρα του περιλαμβάνει περισσότερα από 25 album, προσμετρώντας και τα live, είτε πρόκειται για σόλο δουλειές είτε για τις γόνιμες συνεργασίες του με μια σειρά από πρωτοκλασάτα ονόματα όπως ο Brian Eno, ο Robert Fripp, ο Terry Riley κ.ά. Έχει επίσης σμιλεύσει ως παραγωγός τον ήχο ουκ ολίγων και διόλου ευκαταφρόνητων ονομάτων (Nico, Stooges, Patti Smith, Modern Lovers κ.α.).
Αυτές τις μέρες κυκλοφορεί το 17ο προσωπικό στούντιο album του John Cale με τον τίτλο Mercy στην εταιρία Double Six. Συμμετέχουν μεταξύ άλλων ο Tony Allen (τύμπανα), η Laurel Halo (φωνητικά), η Weyes Blood (πλήκτρα), η Tei Shi (φωνητικά), καθώς και μέλη των Animal Collective και των Panda Bear.
Τα 12 κομμάτια του δίσκου βρίσκουν τον Cale να εξερευνά απρόβλεπτα ηχοτόπια, με ενορχηστρώσεις που άλλοτε είναι πλούσιες και στιβαρές ("Mercy", "Story of Blood"), άλλοτε θορυβώδεις ("Noise of You", "Night Crawling"), άλλοτε ποπ και παιγνιώδεις ("Marilyn Monroe's Legs (Beauty Elsewhere)” και άλλοτε απέριττες ("Time Stands Still"). Συναισθηματικά φορτισμένο ακουγεται το "Moonstruck (Nico's Song)" που είναι φυσικά αφιερωμένο στη Nico, ενώ την αίσθηση της ελεγείας αφήνουν τα "Everlasting Days" και "Not the End of the World". Στιχουργικά, στα κομμάτια επεξεργάζεται θέματα όπως η πανδημία, το Brexit, η άνοδος της ακροδεξιάς και η κλιματική αλλαγή που απειλεί τον πλανήτη.
Συνολικά, πρόκειται για μια από τις πιο αξιόλογες δουλειές του John Cale μέχρι σήμερα, γεγονός που βαραίνει αν αναλογιστεί κανείς τα πεπραγμένα του σε μια πορεία 60 και πλέον χρόνων. Θα θυμηθούμε τους κυριότερους σταθμούς της, ακολουθώντας χρονολογική σειρά:
1. The Velvet Underground & Nico (Verve, Μάρτιος 1967)
Η αντίστιξη ανάμεσα στο βρώμικο rock ‘n’ roll του Lou Reed και στην κλασική/avant garde μουσική παιδεία του Cale είναι ο πυροκροτητής που δυναμιτίζει το πρώτο album των V.U. Ο τελευταίος συνυπογράφει ως συνθέτης δύο από τις πιο χαοτικές στιγμές του δίσκου ("The Black Angel's Death Song", "European Son"), ενώ η ανατριχιαστική βιόλα του στοιχιώνει το “Venus In Furs” και το "All Tomorrow's Parties" και σπέρνει το χάος στο “Run, Run, Run”.
2. White Light/White Heat (Verve, Ιανουάριος 1968)
Τo “White Light/White Heat” εκφράζει στον ήχο περισσότερο τον Cale παρά τον Reed. Πιο πειραματικό σε σχέση με την Μπανάνα, αποτελεί μια σπονδή στον Λευκό Θόρυβο. Με τη συμβολή του Cale στη σύνθεση, κομμάτια όπως το “The Gift” και το “Here She Comes Now” αντιπαρέρχονται την οποιαδήποτε rock σσυμβατικότητα, ενώ το 17λεπτο “Sister Ray” ακούγεται σαν το επαναλαμβανόμενο μουγκρητό ενός αδηφάγου θηρίου που καταπίνει τα πάντα στο πέρασμά του. Το τελευταίο album του Cale με την μπάντα.
3. Paris 1919 (Reprise, Φεβρουάριος 1973)
Στo τρίτο σόλο album του Cale οι ακραίοι πειραματισμοί περιορίζονται προς χάρη μιας ορχηστρικής τραγουδοποιίας υψηλότατης αισθητικής, επηρεασμένης από το πνεύμα της belle époque. Κομμάτια όπως το ομώνυμο, το “Graham Greene” (που αναφέρεται στον περίφημο συγγραφέα), το "The Endless Plain of Fortune" και το “Half Past France” εντυπωσιάζουν με τις περίτεχνες ενορχηστρώσεις τους, αγγίζοντας την ποπ πεμπτουσία. Στα φωνητικά, o Cale δίνει μια θεατρική ερμηνεία, με μπόλικη δόση ειρωνίας.
4. Kevin Ayers, John Cale, Brian Eno, Nico - June 1, 1974 (Island, 1974)
Ηχογραφημένο ζωντανά στο Rainbow Theatre του Λονδίνου, το June 1, 1974 αποτελεί περισσότερο project του Kevin Ayers (ex-Soft Machine), ο οποίος είχε την ιδέα για αυτή τη συνεύρεση, συνεισέφερε τις περισσότερες συνθέσεις και ερμήνευσε τα περισσότερα κομμάτια (εξαίρεση το “Baby’s On Fire” που τραγουδά ο Eno και το “The End” που τραγουδά η Nico). Ο Cale όμως με τη βιόλα του έχει αποφασιστική συμβολή στη διαμόρφωση του ηχητικού αποτελέσματος, ενώ καταθέτει και μια «ψυχρή», σχεδόν «στυγνή» ερμηνεία στο "Heartbreak Hotel", σαν να προσπαθεί να σβήσει τη φλόγα του Elvis.
5. Fear (Island, Οκτώβριος 1974)
Πρώτο μέρος μιας άτυπης τριλογίας, το Fear συγκαταλέγεται στα album που στάθηκαν πρόδρομοι του punk. Τραγούδια όπως το "Fear Is a Man's Best Friend" και το "The Man Who Couldn't Afford to Orgy" ανακαλούν στο μυαλό τις παραγωγές του για τους Modern Lovers και την Patti Smith. Ο ίδιος παίζει βιόλα, μπάσο, πλήκτρα και κάνει φωνητικα, ενώ συμμετέχουν στα keyboards ο Eno και στις κιθάρες ο Phil Manzanera των Roxy Music και ο Richard Thompson των Fairport Convention.
6. Slow Dazzle (Island, Μάρτιος, 1975)
Τρία κομμάτια δίνουν το στίγμα στο “Slow Dazzle”: η διασκευή στο "Heartbreak Hotel" που μνημοθεύθηκε και πιο πάνω, το "Mr. Wilson" που είναι αφιερωμένο στον Brian Wilson (τον οποίο θαύμαζε ο Cale) και αποτελεί, για να τιμήσει τον τίτλο του, ένα pop διαμάντι, και το υπνωτικό "The Jeweller" που παραπέμπει απευθείας στο “The Gift” από το White Light/White Heat των Velvets.
7. Helen of Troy (Island, Νοέμβριος, 1975)
Αν και υποτίθεται ότι κυκλοφόρησε βιαστικά και ημιτελές από την Island, γεγονός που ενόχλησε βαθιά τον Cale, το Helen of Troy, έκτο album στην προσωπική δισκογραφία του, είναι σπουδαία δουλειά. Ξεχωρίζουν κομμάτια όπως το “Mary Lou” και το "Leaving It Up to You" που αναφέρεται στη δολοφονία της Sharon Tate από την Οικογένεια του Charles Manson, και μαζί τους η διασκευή στο “Pablo Picasso” του Jonathan Richman και των Modern Lovers – στους οποίους είχε κάνει παραγωγή ο Cale. Από τα sessions του δίσκου, δυστυχώς παρέμεινε για πολλά χρόνια ανέκδοτη η διασκευή στο "God Only Knows" των Beach Boys.
8. Sabotage/Live (SPY/I.R.S., Δεκέμβριος 1980)
Ηχογραφημένο ζωντανά στο CBGB’S, στις 13-16 Ιουνίου του 1980, το Sabotage/Live είναι ογκώδες στον ήχο του και ιδιαίτερα φασαριόζικο. Σε κομμάτια όπως το "Mercenaries (Ready for War)", το "Evidence" και το "Only Time Will Tell" οι κιθάρες συμπλέκουν με το μπάσο και τα πλήκτρα για να ορθώσουν ένα ηχητικό τείχος, ενώ το album ως σύνολο αφήνει μια απειλητική αίσθηση: εκφράζει την αγωνία και τον φόβο απέναντι σε μια ενδεχόμενη –τότε- πυρηνική καταστροφή. Για την ιστορία περιλαμβάνει και μια αφιονισμένη διασκευή στο "Walkin' the Dog", το παλιό rhythm ’n’ blues κομμάτι του Rufus Thomas.
9. Music for a New Society (ZE/Island, Σεπτέμβριος 1982)
Αν και στην εποχή του αποτέλεσε τρανταχτή εμπορική αποτυχία, σήμερα το Music for a New Society θεωρείται ένα από τα πιο καλοδουλεμένα album του Cale. Ηχογραφημένο την εποχή που συνεργαζόταν με τον θεατρικό συγγραφέα Sam Shepard στην όπερα The Sad Lament of Pecos Bill, με τη συμμετοχή δεκαμελούς μπάντας (ανάμεσα στους μουσικούς ο Alain Lanier των Blue Oyster Cult και ο Chris Spedding), το album λειτουργεί καλύτερα ως art-pop σύνολο, παρόλο που δεν υπάρχει συγκεκριμένο concept. Επηρεασμένος από την ουαλική folk, σε τραγούδια όπως τα "Sanctus (Sanities)", "If You Were Still Around", "Mama's Song" και "Broken Bird", ο Cale ακούγεται λυρικός όσο ποτέ άλλοτε.
10. Words for the Dying (OPAL/Warner, Σεπτέμβριος1989)
Με τον Cale να χειρίζεται το μπάσο, τις κιθάρες, τα τύμπανα και κυρίως το πιάνο, καθώς και με τη συμμετοχή της ρωσικής Orchestra of Symphonic and Popular Music of Gostelradio, το Words for the Dying βασίζεται περισσότερο στην απαγγελία των στίχων και λιγότερο στη μουσική. Οι στίχοι του Cale, επηρεασμένοι από τον πόλεμο των Φόκλαντς, είναι αντιμιλιταριστικοί, ενώ άψογες είναι οι μελοποιήσεις τεσσάρων ποιημάτων του Ουαλού καταραμένου ποιητή Dylan Thomas ("Lie Still, Sleep Becalmed", "Do Not Go Gentle into That Good Night", "There Was a Saviour", "On a Wedding Anniversary"). Το αποτέλεσμα είναι υποβλητικό.
11. John Cale, Lou Reed - Songs for Drella (Sire, Απρίλιος 1990)
Λίγο μετά από τον θάνατο του μέντορά τους, του Andy Warhol (1987), oι Reed & Cale συναντήθηκαν ξανά στο στούντιο για πρώτη φορά μετά από την αποχώρηση του τελευταίου από τους Velvets, με σκοπό να τιμήσουν τη μνήμη του. “Drella” εξάλλου ήταν προσωνύμιο του περίφημου καλλιτέχνη (παράγεται από τις λέξεις Dracula και Cinderella). Οι 11 διακριτές συνθέσεις του Reed και οι πέντε του Cale δομούν έναν κύκλο τραγουδιών με συγκεκριμένη στιχουργική κατεύθυνση. Το mood δεν είναι ακριβώς πένθιμο, όμως σίγουρα αποπνέει σκοτάδι και τα περισσότερα κομμάτια είναι χαμηλόφωνα. Αν και δύσκολα ξεχωρίζουν συγκεκριμένα tracks, τα "Smalltown" , "Starlight" και "Nobody But You" του Reed, μαζί με τα "Faces and Names" και "Forever Changed" του Cale, είναι χαρακτηριστικά δείγματα της ωριμότητας που είχαν κατακτήσει οι δύο δημιουργοί.
12. John Cale, Brian Eno - Wrong Way Up (Opal/Warner, Οκτώβριος 1990)
Το Wrong Way Up είναι ένα pop album, με την καλύτερη ποιότητα της έννοιας “pop”. Περιλαμβάνει περίτεχνες συνθέσεις που δούλεψαν από κοινού (εξαίρεση το “The River” του Eno) πλαισιωμένες από πλούσια ενορχήστρωση. Τραγούδια όπως τα "Lay My Love", "One Word", "In the Backroom" , "Empty Frame", "Spinning Away” και "Crime in the Desert", φανερώνουν τη μαεστρία και την ευφυΐα ων δύο μουσικών.
13. Fragments of a Rainy Season (Hannibal, Σεπτέμβριος 1992)
Το Fragments of a Rainy Season ηχογραφήθηκε ζωντανά στο Κέντρο Καλών Τεχνών στις Βρυξέλες, το 1992. Περιλαμβάνει κομμάτια από αρκετές διαφορετικές δουλειές του Cale, είκοσι συνολικά, μαζί με μια διασκευή στο "Hallelujah" του Leonard Cohen. Οι ενορχηστρώσεις είναι αφαιρετικές: βιολί, βιόλα, τσέλο, pedal steel κιθάρα, χωρίς τύμπανα και μπάσο. Αναδεικνύουν την εκφραστική δύναμη των τραγουδιών, μαζί με έναν τόνο μελαγχολίας, τον οποίο τονίζουν τα φωνητικά του Cale, ειδικά οι ερμηνείες του στο "Hallelujah" και στο “Heartbreak Hotel”. Από κοντά και τα "Lie Still, Sleep Becalmed” (σε στίχους του Dylan Thomas), "Do Not Go Gentle Into That Good Night”, "The Ballad of Cable Hogue", "Fear (Is a Man's Best Friend)" και "Paris 1919".
Το νέο άλμπουμ του John Cale, Mercy, κυκλοφορεί την Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2023.
