Στη συναυλία της στο Portland (πριν 3 μέρες, στις 26 Ιουλίου), η Regina Spektor διέκοψε το πρόγραμμά της όταν κάποιοι ακροατές φώναξαν «Free Palestine» από το κοινό. Αντί να αδράξει την ευκαιρία για ένα σχόλιο συμπόνιας σε έναν λαό που πεινάει υπό τον ισραηλινό αποκλεισμό, επέλεξε να υπερασπιστεί… τον εαυτό της. «Απλώς φωνάζεις σε μια Εβραία», απάντησε, απογυμνώνοντας με μια φράση κάθε πολιτική διάσταση από την διαμαρτυρία.
Η ίδια, με καταγωγή από ρωσοεβραϊκή οικογένεια, αναφέρθηκε με παράπονο στο ότι κάποιος αντέδρασε όταν ευχήθηκε «Shalom Aleichem». Όχι γιατί είπε κάτι προκλητικό, αλλά γιατί φαίνεται να πιστεύει πως η ευχή «ειρήνη σε εσάς» αρκεί... την ώρα που άνθρωποι πεθαίνουν αβοήθητοι στα ερείπια της Γάζας.
Η Spektor είναι δηλωμένη υποστηρίκτρια του σιωνισμού, και παλιότερα είχε επιτεθεί ακόμη και στη Björk επειδή ανάρτησε φιλοπαλαιστινιακό μήνυμα. Γιατί ναι, στις μέρες μας, το να ζητάς το τέλος μιας ανθρωπιστικής κρίσης θεωρείται «παραπληροφόρηση». Όσο για το τι σημαίνει τελικά «Shalom» σε μια αίθουσα γεμάτη σιωπή και αμηχανία; Ίσως κάτι πιο κοντά στο «μην ενοχλείτε την καλλιτέχνιδα, κάνουμε τέχνη εδώ».
Καθώς οι διαδηλωτές άρχισαν να αποχωρούν από τον χώρο, η Regina Spektor σχολίασε: «Νόμιζα ότι αυτό ήταν διαφορετικό απ’ το ίντερνετ. Αυτή είναι η πραγματική ζωή». Ίσως το «πραγματική ζωή» για την ίδια να σημαίνει μια σκηνή με σωστό φωτισμό, κουρτίνες στο πίσω μέρος και sold-out κοινό που χειροκροτεί αντί να φωνάζει. Γιατί όταν μια φωνή της λέει «βλέπω παιδιά να πεθαίνουν, και πονάει», εκείνη δεν απαντά με συμπόνια, αλλά με εκνευρισμό: «Νομίζω ότι πρέπει να φύγεις. Δεν είναι αυτός ο χώρος για τέτοιες κουβέντες. Εγώ ήρθα εδώ για να παίξω μουσική».
Με ύφος καθηγήτριας σε αποτυχημένη παράσταση TEDx, προσκαλεί όσους δεν συμφωνούν να αποχωρήσουν. «Αν κάποιος θέλει να κάνει τη βόλτα του, τώρα είναι η στιγμή». Στο βίντεο που κυκλοφόρησε, μερικοί πράγματι φεύγουν, ίσως από απογοήτευση, ίσως για να μη συμμετάσχουν στον επερχόμενο μονόλογο.
Γιατί φυσικά, η συνέχεια είχε το προσωπικό δράμα: η Spektor αφηγήθηκε την εμπειρία της μετανάστευσης από τη Σοβιετική Ένωση. «Ο μόνος λόγος που μιλάω Αγγλικά είναι γιατί ήρθα εδώ για να ξεφύγω από αυτό το χάλι. Ερχόμουν από μια χώρα όπου οι Εβραίοι αντιμετωπίζονταν ως “οι άλλοι” και τώρα με αντιμετωπίζουν ως άλλη εδώ – και είναι χάλια».
Μόνο που εδώ, κανείς δεν «άλλωσε» τη Spektor επειδή είναι Εβραία. Ο θυμός δεν στρεφόταν κατά της καταγωγής της, αλλά κατά της άρνησής της να αναγνωρίσει την φρίκη που διαδραματίζεται σε πραγματικό χρόνο στη Γάζα. Και αυτό το μπέρδεμα, ανάμεσα στην πολιτική ευθύνη και στο προσωπικό τραύμα, είναι που μετατρέπει την τέχνη της, τη δεδομένη στιγμή, σε κέλυφος προστασίας. Ένα κέλυφος που αντηχεί, δυστυχώς, μόνο προς τα μέσα.
Μα ίσως πράγματι, όπως είπε και η ίδια, να ήταν ωραίο «μια γενιά της οικογένειάς μου να μην χρειαστεί να μάθει νέα γλώσσα». Γιατί η γλώσσα της ενσυναίσθησης, της ευθύνης και της αλήθειας (ακόμη κι αυτή) φαίνεται να της είναι τελείως ξένη.
Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που μια συναυλία διακόπτεται από φιλοπαλαιστινιακές διαμαρτυρίες και σίγουρα δεν είναι η πρώτη φορά που ένας καλλιτέχνης προτιμά να κοιτάξει αλλού. Πριν λίγους μήνες, ο καλός μας Thom Yorke βρέθηκε στη σκηνή της Μελβούρνης να συγκρούεται λεκτικά με διαδηλωτή. Όχι γιατί αμφισβητήθηκε η μουσική του, αλλά γιατί κάποιος τόλμησε να φωνάξει μέσα στο σκοτάδι τις λέξεις «Γάζα» και «ανθρωπιστική κρίση».
Αργότερα, ο Yorke εξήγησε ότι «δεν ήταν και η κατάλληλη στιγμή» για τέτοιες κουβέντες. Πήγαινε, λέει, να παίξει το τελευταίο τραγούδι, μόνος, μπροστά σε 9.000 άτομα, και κάποιος του χάλασε τη στιγμή. Προφανώς, η φρίκη της Γάζας έπρεπε να περιμένει μέχρι να ολοκληρωθεί το encore. Ίσως με το που σβήσουν τα φώτα, να μπορούσε να γίνει μια "ασφαλής" πολιτική συζήτηση, κάπου στον πάγκο του merch ή έστω και στο πάρκινγκ.
Αλλά, βλέπετε, η αμηχανία των καλλιτεχνών απέναντι στην Παλαιστίνη δεν είναι νέα. Αλλά όταν η «κακή στιγμή» για να μιλήσεις για μια γενοκτονία είναι κάθε στιγμή, τότε μήπως το πρόβλημα δεν είναι η χρονική συγκυρία, αλλά το βολικό προσωπείο ενός α-πολιτικού καλλιτέχνη;
https://youtu.be/oZkIl-2f6Sk?si=ffKjN_BiL3tGmMkm
