Η Νέα Υόρκη στα μέσα της δεκαετίας του '70 αποτέλεσε το φόντο για την ιστορία του Horses και τη μεγαλύτερη επιρροή της στα συμφραζόμενα του δίσκου. Η Patti Smith άφησε την εργατική της πόλη στο Νιου Τζέρσεϊ για τη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του '60, έγινε φίλη με τον μελλοντικό σούπερ σταρ φωτογράφο Robert Mapplethorpe και εξελίχθηκε σε καλλιτέχνιδα με την πλήρη έννοια της λέξης και ιδανικό. Στη συνέχεια, η ίδια η πόλη την διαμόρφωσε.
Από το Hotel Chelsea στο CBGB
Πριν καν ανέβει στη σκηνή ή ηχογραφήσει στο στούντιο, εργάστηκε σε βιβλιοπωλεία, γνώρισε τον Gregory Corso, τον Allen Ginsberg και τον William Burroughs όσο ζούσε στο ξενοδοχείο Chelsea, πρωταγωνίστησε δίπλα στον drag καλλιτέχνη Wayne County στα θεατρικά έργα Femme Fatale και Islands, συνέγραψε και πρωταγωνίστησε στο έργο του εραστή Sam Sheppard, Cowboy Mouth. Όχι μόνο απήγγειλε δημόσια την ποίησή της, αλλά και την ερμήνευσε μετά μουσικής, συνοδευόμενη από τον φίλο της, τον κιθαρίστα Lenny Kaye, στο St. Mark's Poetry Project, μπροστά σε ένα κοινό γεμάτο αστέρια, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Andy Warhol.
Ο άλλος σημαντικός παράγοντας που υποβοήθησε στη γέννηση των Horses ήταν το άνοιγμα ενός συγκεκριμένου χώρου στη συνοικία Bowery. Η άνοδος του CBGB και της φουρνιάς συγκροτημάτων όπως οι Television, οι Ramones, οι Talking Heads και οι Blondie, όχι μόνο αντικατοπτρίζει, αλλά και πλαισιώνει την άνοδο της Patti Smith και του συγκροτήματός της. Μαζί με τον Kaye, η Patti στρατολόγησε τον πιανίστα Richard Sohl, τον μπασίστα Ivan Kral (που προήλθε από τους Blondie) και τον ντράμερ Jay Dee Daugherty από τους Mumps για να σχηματίσουν το συγκρότημά της. Το CBGB έδωσε στο συγκρότημα την καλλιτεχνική βάση για να εξερευνήσει τις μουσικές του ιδέες και να συμπυκνώσει την αλληλεπίδρασή του, τη σύνθεση των τραγουδιών και την ερμηνεία του. Το Horses δεν απείχε πια πολύ.
Όταν η Patti Smith περιέγραψε το ντεμπούτο της άλμπουμ ως «ροκ τριών συγχορδιών συγχωνευμένο με τη δύναμη των λέξεων», συνέδεε τον εαυτό της με δύο καλλιτεχνικά ρεύματα.
Καταρχάς, προϋπήρχε ο πρωτόλειος «γκαράζ» ήχος συγκροτημάτων όπως οι Count Five & the Mysterians, οι Seeds, οι Chocolate Watch Band, οι Haunted, κ.λπ., τον οποίο η ίδια -και ο κιθαρίστας της, Lenny Kaye, επιμελητής της πρωτότυπης ανθολογίας Nuggets (Elektra, 1972)- ένιωθαν ότι ενσάρκωνε την αρχέγονη δύναμη του αμερικανικού rock ‘n’ roll.
Rock ποίηση
Δεύτερον, με τη θέση αυτή η Patti Smith υποστήριζε ότι η ποίηση δασκάλων όπως ο William Blake, ο Walt Whitman και ο Arthur Rimbaud, και οι ακόλουθοί τους του 20ού αιώνα, Allen Ginsberg, Lawrence Ferlingetti και Charles Olson, θα μπορούσαν να ενσωματωθούν πνευματικά σε μια μουσική δήλωση που θα φιλοδοξούσε να φτάσει σε λογοτεχνικά ύψη∙ εξάλλου το είχαν ήδη κάνει πράξει ο Bob Dylan, ο Leonard Cohen, ο Jim Morrison ΄΄η ακόμα και πιο άγνωστοι «ποιητές του ροκ» όπως ο Tom Rapp των Pearls Before Swine. Για την Patti, όπως και για τον Dylan πριν από αυτήν, δεν ήταν απλώς οι στίχοι του ροκ που θα μπορούσαν να αποτελέσουν λογοτεχνία, αλλά το δέσιμο αυτών των στίχων με τη μουσική και ο τρόπος ερμηνείας/απαγγελίας τους.
Στη δεκαετία του '60, μερικές φορές η υπάρχουσα ποίηση ενσωματώθηκε αυτολεξεί, όπως όταν οι Doors χρησιμοποίησαν τους στίχους του Blake «Some are born to sweet enjoy/Some are born to the endless night» στο ντεμπούτο άλμπουμ τους, όταν η Judy Collins τραγούδησε μια διασκευή του "Golden Apples of the Sun" του WB Yeats, οι Fugs κατακεραύνωσαν τα ποιήματα του Ginsberg ή όταν ο Peter και ο Gordon μελοποίησαν το "As Freedom Is a Breakfast Food" του E. E. Cummings στο LP τους Hot Cold & Custard το 1968. Επίσης, το '68, η Joan Baez ηχογράφησε ένα ολόκληρο άλμπουμ με τραγουδισμένα ποιήματα των Donne, Rexroth, Lorca, Rimbaud, κ.λπ., με τίτλο Baptism. Η εποχή ήταν ώριμη για αυτούς τους πειραματισμούς.
Η Smith είχε κάνει τη μετάβαση από τις τυπικές απαγγελίες ποίησης σε παραστάσεις με τη συνοδεία κιθάρας του Kaye, και τελικά συνεργάστηκε με μια πλήρη μπάντα, εμφανιζόμενη στο Mercer Arts Center, στο Reno Sweeney, στο Max's Kansas City, στο CBGB και σε άλλους χώρους και μπαρ της Νέας Υόρκης. Χρησιμοποιούσε τραγούδια όπως το "Paint It, Black" ή το "Land of 1,000 Dances" ως εφαλτήρια για αυτοσχέδιους στίχους∙ και τελικά κυκλοφόρησε ένα single 45 στροφών, με πρώτη πλευρά το "Hey Joe (version)" και δεύτερη το "Piss Factory" στην ανεξάρτητη εταιρεία Mer, το οποίο χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από τον συλλέκτη έργων τέχνης Sam Gagstaff και τον εραστή της, τον φωτογράφο Robert Mapplethorpe.
Robert Mapplethorpe & John Cale
Τελικά, υπογράφοντας συμβόλαιο με τη νέα δισκογραφική εταιρεία Arista του Clive Davis, η Smith σχεδίασε το Horses ως το δικό της ζωντανό καλλιτεχνικό μανιφέστο – και ένα από τα πρώτα θραύσματα της νεοϋορκέζικης σκηνής του punk.
«Ο δίσκος είναι ένα ντοκουμέντο για το πώς ένα συγκρότημα γίνεται συγκρότημα», δήλωσε η Smith στον Robin Katz της βρετανικής εφημερίδας Sounds. Επιλέγοντας τον John Cale των Velvet Underground ως παραγωγό, η Smith και το συγκρότημά της (Richard Sohl -πιάνο, Jay Dee Daugherty-ντραμς, Ivan Kral-μπάσο και ο Kaye στην κιθάρα) ηχογράφησαν το Horses τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1975 στο Electric Lady, το στούντιο που ίδρυσε ο Jimi Hendrix.
Ο Cale θα δήλωνε αργότερα ότι είχε βρει στη Smith «κάποιον με απίστευτα ασταθές στόμα που μπορούσε να χειριστεί οποιαδήποτε κατάσταση» και περιέγραψε τη σχέση εργασίας τους ως «συγκρουόμενη και σαν μια αμετάβλητη δύναμη που συναντά ένα ακίνητο αντικείμενο». Από την πλευρά της, η Smith υποστήριξε: «Το θέμα με τον Cale είναι ότι τσακωνόμασταν συνεχώς. Ήταν φανταστικό. Το θέμα είναι ότι αυτός είναι έντονος, εγώ είμαι έντονη και εγώ είμαι αμείλικτη... Νομίζω ότι τα πράγματα πρέπει να συμβαίνουν γρήγορα. Δεν πιστεύω στο overdub και σε όλη αυτή την μίξη. Πιστεύω στο να το κάνεις και απλώς να το κάνεις σωστά. Αυθορμητισμός».
Η Smith είχε εκδώσει τρία ποιητικά βιβλία πριν το συγκρότημα αποκτήσει το τελικό του σχήμα. Όπως είπε στο Rolling Stone, με τους μουσικούς πίσω από αυτό, «Φυσικά και ήθελα να δουλέψω στην παράδοση του rock 'n' roll. Δεν ήξερα ότι υπήρχε κάποια άλλη παράδοση». Συχνά έδινε στους μουσικούς τα εύσημα της συν-συγγραφής, καθώς η εξερευνητική τους δουλειά στη σκηνή ώθησε νέα στοιχεία της δικής της δημιουργικότητας.
Για το Horses, η ιδέα ήταν να αποτυπώσουν τη δύναμη αυτών των απρόβλεπτων ζωντανών εμφανίσεων. «Αλλά», συνέχισε η Smith, αναφερόμενη στον Cale, «προσέλαβα τον λάθος άνθρωπο. Το μόνο που έψαχνα πραγματικά ήταν ένα τεχνικό άτομο. Αντ' αυτού, βρήκα έναν εντελώς μανιακό καλλιτέχνη. Πήγα να διαλέξω έναν ακριβή πίνακα με νερομπογιές και αντ' αυτού πήρα έναν καθρέφτη».
Ο Ιησούς πέθανε για τις αμαρτίες κάποιου
Στην εισαγωγή του δίσκου, πάνω από ένα όμορφο αλλά δυσοίωνο ντουέτο πιάνου/μπάσου με δύο συγχορδίες, η βραχνή φωνή της Smith ακούγεται στο "Gloria (In Excelsis Deo)" στο κέντρο του κρυστάλλινου μιξάζ, ψελλίζοντας: «Ο Ιησούς πέθανε για τις αμαρτίες κάποιου αλλά όχι για τις δικές μου», μια αναδιατύπωση από το ποίημά της "Oath". Η μελωδία αποκαλύπτεται γρήγορα ως παράγωγο της "Gloria" του Van Morrison, αλλά με τις καταρρακτώδεις λυρικές παρατηρήσεις της Smith και μια αγέρωχη χροιά α λα Mick Jagger: «People said, "Beware", but I don't care / Their words are just rules and regulations to me, me / I walk in a room, you know I look so proud / I move in this here atmosphere where anything's allowed / Then I go to this here party and I just get bored / Until I look out the window, see a sweet young thing / Humping on a parking meter, leaning on the parking meter / Oh, she looks so good, oh, she looks so fine / And I've got this crazy feeling that I'm going to, ah-ah, make her mine...»
Η Smith δοκιμάζει μια ποικιλία φωνών και παίζει με τις προσδοκίες των φύλων, καθώς το συγκρότημα μπαίνει πλήρως και επιταχύνει, μέχρι που όλο αυτό απειλεί να βγει εκτός ρυθμού με το ρεφρέν «GLORIA» και το επακόλουθο δυνατό freakbeat. Υπάρχει ένα ψευδές τέλος μετά από μια επιβράδυνση που υποδηλώνει ότι ο τραγουδιστής μπορεί να είναι εξαντλημένος, αλλά αποδεικνύεται ότι είναι μια προσποίηση τύπου James Brown.
Το "Redondo Beach" υποδηλώνει μια άμεση αλλαγή, σε χαλαρή reggae, αλλά οι στίχοι, βασισμένοι σε έναν καβγά που είχε η Smith με την αδερφή της Linda, πριν μπει σε σκληρή μυθοπλασία, παραμένουν έντονοι: «Went looking for you, are you gone gone? / Down by the ocean, it was so dismal / Women all standing with a shock on their faces / Sad description, oh, I was looking for you / Everyone was singing, girl is washed up / On Redondo Beach and everyone is so sad». Η Smith χρησιμοποιεί έναν τεντωμένο φωνητικό τόνο με περιστασιακά γκρινιάσματα στο τέλος των στίχων. Ίσως αυτή η ερμηνεία να υπονοεί τι εννοούσε η Smith όταν είπε στον δημοσιογράφο Dave Marsh τον θαυμασμό της για έναν από τους πιο δυνατούς τραγουδιστές του Phil Spector, λέγοντας αστειευόμενος «Στόχος μου είναι να γίνω τόσο καλή όσο η Darlene Love».
Ως ημι-αυτοβιογραφικό, το "Redondo Beach" έχει κάτι κοινό με το "Kimberly", ένα ρυθμικό, σχεδόν pop τραγούδι με στίχους εμπνευσμένους από τη μνήμη της Smith να κρατάει στην αγκαλιά της τη μικρότερη αδερφή της κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας με κεραυνούς. Ακολούθως, στο συγκλονιστικό "Free Money", που εισάγεται με νότες από βροχερό πιάνο, πριν σπιντάρει ο ρυθμός, η Smith απεικονίζει τη δύσκολη ανατροφή της στο Νιου Τζέρσεϊ διοχετεύοντας τη φωνή της μητέρας της καθώς φαντασιώνεται ένα απροσδόκητο οικονομικό όφελος: «Every night before I rest my head / See those dollar bills go swirling 'round my bed / I know they're stolen, but I don't feel bad / I take that money, buy you things you never had».
Το εντελώς αυτοσχέδιο, εννιάλεπτο "Birdland" φανερώνει συγγένειες με την free-jazz σκηνή. Εξάλλου ο τίτλος προέρχεται από το κλαμπ της Νέας Υόρκης όπου συνήθιζε να τζαμάρει ο Charlie Parker. Στιχουργικά, το "Birdland" είναι εμπνευσμένο από το A Book of Dreams, τα απομνημονεύματα του Peter Reich για τον αμφιλεγόμενο ψυχαναλυτή πατέρα του. Στο βιβλίο, ο υιός Reich φαντάζεται ότι στην κηδεία του πατέρα του, επιβιβάζεται σε ένα UFO με τον πατέρα του στα χειριστήρια. Με μια φιδωτή, παραμορφωμένη εξάχορδη κιθάρα στο φόντο, η Smith πετάει έναν συνδυασμό απαγγελίας, ψαλμών και τραγουδιού doo-wop που θυμίζει έκσταση. Εξ ου και η εξέλιξη του πυρετώδους οράματός της στο "Birdland":
«I am helium raven and this movie is mine,
So he cried out as he stretched the sky,
Pushing it all out like latex cartoon, am I all alone in this generation?
We'll just be dreaming of animation night and day
And won't let up, won't let up and I see them coming in,/
Oh, I couldn't hear them before, but I hear 'em now, /
It's a radar scope in all silver and all platinum lights / Moving in like black ships, they were moving in, streams of them, /
And he put up his hands and he said, "It's me, it's me, /
I'll give you my eyes, take me up, oh now please take me up /
I'm helium raven waitin' for you, please take me up, /
Don't leave me here!"».
Από τον Morrison στον William Burroughs
Το "Break It Up" είναι ίσως η πιο περίπλοκη ενορχήστρωση του δίσκου, με τον Tom Verlaine των Television να προσθέτει κρίσιμες γραμμές κιθάρας που μιμούνται και παίζουν με την επιθετική φωνή της Smith, η οποία μέχρι το τέλος του κομματιού αρχίζει να σπάει. Σύμφωνα με την Smith, οι στίχοι αναφέρονται στην επίσκεψή της στον τάφο του Jim Morrison στο Παρίσι, και σε ένα όνειρο στο οποίο είδε έναν φτερωτό Βασιλιά Σαύρα να αγωνίζεται να πετάξει: «Snow started falling / I could hear the angel calling / We rolled on the ground, he stretched out his wings / The boy flew away and he started to sing / He sang, break it up, oh, I don't understand / Break it up, I can't comprehend / Break it up, oh, I want to feel you / Break it up, don't look at me».
Το τρίπτυχο "Land" διαρκεί πάνω από εννέα λεπτά και είναι η πιο ριζοσπαστική ηχογράφηση του άλμπουμ. Η Smith κάποτε ισχυρίστηκε στους New York Times ότι είχε χάσει ένα σημειωματάριο που περιείχε είκοσι στίχους του "Land", ότι αυνανιζόταν και ότι μαστουρωνόταν ενώ έγραφε αποσπάσματα του. Οι χαρακτήρες του κομματιού, ο Johnny και το Άλογο, περιστρέφονται γύρω από μια ποικιλία εμμονών, συμπεριλαμβανομένου του μυθιστορήματος Τα άγρια αγόρια του William Burroughs, του Hendrix και του Rimbaud. Στα απομνημονεύματά της του 2012, Just Kids, αναφέρεται στον Mapplethorpe και τον Burroughs, οι οποίοι συμμετείχαν σε μια παράσταση στο CBGB, ως «Ο Johnny και το άλογο».
Το "Land" περιέχει ονειρικά, ελλειπτικά αφηγηματικά στοιχεία («The boy was in the hallway drinking a glass of tea / From the other end of the hallway a rhythm was generating / Another boy was sliding up the hallway»), συνδυασμένα με ρυθμικά αποσπάσματα από τα soul hits "Land of 1.000 Dances" του Wilson Pickett και "I Like It Like That" του Chris Kenner, τροποποιημένα ώστε να συμπεριλάβουν την προτροπή «πρέπει να χάσεις τον έλεγχο!». Και αυτό κάνει η Smith από τη μέση και μετά, οδηγώντας το τρίπτυχο σε ένα φρενήρη κρεσέντο. Αργότερα είπε στους Times: «Έχω πολλά να μάθω για δίσκους και μίξεις και τέτοια πράγματα […] αλλά κανείς δεν μπορεί να μου πει για τη μαγεία. Η μαγεία είναι εντελώς υπό έλεγχο».
Το Horses ολοκληρώνεται με το "Elegie", το οποίο ηχογραφήθηκε κατόπιν επιμονής της Smith στην πέμπτη επέτειο του θανάτου του Jimi Hendrix στις 18 Σεπτεμβρίου 1970. Στόχος του είναι να αποτίσει φόρο τιμής στα θύματα της ροκ, συμπεριλαμβανομένων των Janis Joplin, Brian Jones, Morrison και Hendrix. Όπως δήλωσε στους Los Angeles Times λίγο μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ, «Ψυχολογικά, κάπου στις καρδιές μας, όλοι τα κάναμε θάλασσα επειδή πέθαναν αυτοί οι άνθρωποι. Όλοι έπρεπε να συνέλθουμε. Για μένα, γι' αυτό το άλμπουμ μας ονομάζεται Horses. Έπρεπε να τραβήξουμε τα ηνία πάνω μας για να επαναφορτίσουμε τους εαυτούς μας. Έχουμε ξανασυνέλθει. Ήρθε η ώρα να αφήσουμε τα άλογα ελεύθερα. Είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να κινούμαστε ξανά».
Ο φίλος της Smith, Allen Lanier (των Blue Öyster Cult), προσθέτει αιθέρια κιθάρα στο "Elegie", και o Sohl για άλλη μια φορά παίζει το επιβλητικό πιάνο. Η Smith βρίσκει πολλαπλές φωνές για να εκφράσει τη θλίψη της, κλαίγοντας, ζητιανεύοντας και παρακαλώντας μέσα από (για εκείνη) αρκετά απλούς στίχους: «I just don't know what to do tonight / My head is aching as I drink and breathe / Memory falls like cream in my bones, moving on my own. / There must be something I can dream tonight / The air is filled with the moves of you».
Ελευθεριακή υμνο-ατέχνεια
Το Horses κυκλοφόρησε από την εταιρεία Arista στις 10 Νοεμβρίου του 1975 και έφτασε στο #47 του Billboard Album Chart, αλλά είχε πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο από ό,τι θα μπορούσε να υποδηλώσει το πλασάρισμα.
Tο εξώφυλλο του άλμπουμ, που φωτογραφήθηκε από τον Mapplethorpe, έγινε εμβληματικό: η ανδρόγυνη εμφάνιση και η ανέμελη πόζα της Smith κάνουν τη δική τους δήλωση. Κοιτάξτε προσεκτικά και μπορείτε να δείτε την καρφίτσα αλόγου, ένα δώρο από τον Lanier, στο πέτο της. Στις σημειώσεις της εκτεταμένης επανέκδοσης του άλμπουμ το 2005, η Smith εξήγησε: «Κοιμήθηκα υπερβολικά την ημέρα που γυρίσαμε το εξώφυλλο του Horses. Ντύθηκα βιαστικά με τα ρούχα που φορούσα, σαν στολή, στη σκηνή και στον δρόμο. Ο Robert δούλευε γρήγορα, σιωπηλά. Είχε έναν νευρικό, γεμάτο αυτοπεποίθηση τρόπο. Δεν είχε βοηθό. Υπήρχε ένα τρίγωνο σκιάς που ήθελε... Μου ζήτησε να βγάλω το σακάκι μου επειδή του άρεσε το λευκό του πουκαμίσου μου. Πέταξα το σακάκι πάνω από τον ώμο μου σε στυλ Sinatra, ελπίζοντας να αποτυπώσω λίγη από την ανεπίσημη ανυπακοή του... Πιστεύω ότι αποτυπώσαμε λίγη από την υμνο-ατέχνεια της εποχής μας. Της γενιάς μας».
Όπως ακριβώς το κέντρο της Νέας Υόρκης από το οποίο ξεπήδησε, το Horses χαρακτηρίζεται από μια αίσθηση επείγοντος και απελευθέρωσης. Είναι ηλεκτρισμένο στην αίσθηση του σκοπού του. Αλλά η λέξη που το ορίζει ολοκληρωτικά είναι η «Ελευθερία»: η κοινωνική και σεξουαλική ελευθερία της εποχής, του Johnny και των Wild Boys του Burroughs, η καλλιτεχνική ελευθερία μιας πόλης που μαστίζεται από το έγκλημα και οικονομικά παρακμάζουσας, το DIY και η αρτίστικη ελευθερία του punk, η ελευθερία του rock ‘n’ roll και των (Wild) Horses.
«Ο ποιητής μπορεί να σταθεί μόνος του, αλλά συγχωνευόμενος με μια μπάντα, παραδίδεται στο θαύμα της ομαδικής εργασίας. Έτσι ενωμένοι, γεννήσαμε μαζί Άλογα» – Patti Smith, "Bread of Angels"
Στις 4 Νοεμβρίου, ημερομηνία των γενεθλίων του Robert Mapplethorpe και του θανάτου του συζύγου της Fred Sonic Smith (MC5), η Patti Smith κυκλοφορεί τα πολυαναμενόμενα απομνημονεύματά της, με τον τίτλο Bread of Angels (εκδόσεις Random House). Στο πιο προσωπικό και οραματικό έργο της, περιγράφει την παιδική της ηλικία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην εργατική τάξη της Φιλαδέλφειας και του Νότιου Νιου Τζέρσεϊ, τα εφηβικά της χρόνια, όταν οι πρώτες λάμψεις τέχνης και ρομαντισμού κάνουν την εμφάνισή τους, την άνοδό της ως είδωλο της πανκ ροκ μέχρι την απομάκρυνσή της από τη δημόσια ζωή, όταν συναντά τον μοναδικό της αληθινό έρωτα και δημιουργεί οικογένεια στις όχθες της λίμνης Σεντ Κλερ στο Μίσιγκαν. Καθώς η Patti Smith υφίσταται βαθιές απώλειες, επιστρέφει και στη συγγραφή, τη μόνη σταθερά σε μια δια βίου πορεία που καθοδηγείται από την καλλιτεχνική ελευθερία και τη δύναμη της φαντασίας.
