Ο Οκτώβρης έχει εδραιωθεί παγκοσμίως ως ο μήνας του σκοτεινού, του απόκοσμου και του υπερφυσικού, με την εξ Αμερικής φερόμενου Halloween να έχει διεισδύσει τη διεθνή αγορά.
Πριν από τους πλαστικούς σκελετούς και τα pumpkin spice latte, το Halloween, η παραμονή της γιορτής των Αγίων Πάντων δηλαδή (All Hallows’ Eve), ήταν συνδεδεμένη με το κέλτικο Samhain, το οποίο σήμαινε τη λήξη του καλοκαιριού και την αρχή του χειμώνα. Οι Κέλτες, μάλιστα, θεωρούσαν ότι το πέπλο ανάμεσα στους ζωντανούς και τους νεκρούς γινόταν πιο λεπτό, κι έτσι τα πνεύματα μπορούσαν να περάσουν στον κόσμο μας.
Τρομακτικό, έτσι δεν είναι; Πλέον, όχι μόνο η 31η Οκτώβρη αλλά ολόκληρος ο μήνας είναι μια καλή ευκαιρία για spooky μεταμφιέσεις, ψεύτικους κυνόδοντες και μακιγιάζ, και φυσικά πολλές, πολλές ταινίες τρόμου. Σου έχω ετοιμάσει, λοιπόν, δέκα συν μία εναλλακτικές επιλογές ταινιών από το ευρύτερο φάσμα του σκοτεινού σινεμά, που δεν είναι ο Σκαθαροζούμης, αλλά υπόσχονται να σου προσφέρουν ασταμάτητες ανατριχίλες και να σε κρατήσουν στην άκρη της καρέκλας σου.
Η Διαδοχή / Hereditary (2018)
Η ταινία του Ari Aster που λέγεται πως έδωσε νέα πνοή στο κινηματογραφικό είδος του τρόμου. Με αφετηρία τον θάνατο της μητέρας της, μια γυναίκα και η οικογένειά της ανακαλύπτουν σκοτεινά μυστικά που κληρονόμησαν, οδηγώντας τους σε μια αλυσίδα τραγικών γεγονότων. Ο αόρατος πόνος και το διαγενεακό τραύμα ως αναπόφευκτη καταστροφή σκηνοθετούνται και ενσαρκώνονται με αριστοτεχνικό τρόπο, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα ψυχολογικού τρόμου που παραμένει με τον θεατή πολύ μετά την προβολή.
Climax (2018)
Μια ομάδα χορευτών εγκλωβίζεται σε μια νύχτα ψυχεδελικού χάους μετά την κατανάλωση LSD. Ο Gaspar Noé μετατρέπει την απώλεια ελέγχου σε χορό τρόμου, με εικόνες και ήχους που αιχμαλωτίζουν τη φρίκη στο σώμα και στο βλέμμα του θεατή, δίνοντας ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πλέον εναρκτήρια μονόπλανα του σύγχρονου σινεμά, υπό την υπόκρουση του “Supernature” του Γάλλου παραγωγού Cerrone.
Τρέξε! / Get Οut (2017)
Ένας νεαρός μαύρος άνδρας επισκέπτεται την οικογένεια της λευκής φίλης του και ανακαλύπτει μια τρομακτική συνωμοσία. Ο τρόμος εδώ λειτουργεί ως αλληγορία για τον ρατσισμό και τις κοινωνικές ανισότητες, ενώ η ένταση χτίζεται με έξυπνη σκηνοθεσία και κλιμακούμενη αγωνία δια χειρός Jordan Peele, ο οποίος δείχνει μέσα από μία φαινομενικά λιτή ιστορία την ιστορική συνέχεια της εκμετάλλευσης των Αφροαμερικανών και του πολιτιστικού λανθάνοντος ρατσισμού.
Hagazussa: A Heathen's Curse (2017)
Η πτυχιακή ταινία του Lukas Feigelfeld αποτελεί το folk horror διαμάντι της λίστας αυτής. Στη Γερμανία του 15ου αιώνα μία νεαρή γυναίκα κατηγορείται ως μάγισσα και ζει απομονωμένη. Βραδυφλεγής και ατμοσφαιρική, η ταινία αποτελεί μια μελέτη στη μοναξιά και την αναζήτηση της ταυτότητας στο κοινωνικό περιθώριο, αξιοποιώντας τις λαϊκές αφηγήσεις για τις μάγισσες, χρησιμοποιώντας το χειμωνιάτικο γερμανικό τοπίο και γενικότερα την εξαιρετική φωτογραφία ως μέρος της αφήγησης. Να σημειωθεί πως το εξαιρετικό, σκοτεινό ambient soundtrack της ταινίας, το οποίο υπογράφουν οι Έλληνες MMMD, πρόκειται να κυκλοφορήσει ξανά σύντομα σε βινύλιο.
Ο θάνατος του ιερού ελαφιού / The Killing of a Sacred Deer (2017)
Ο Γιώργος Λάνθιμος, με τον Colin Farrell και τη Nicole Kidman στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, αντλώντας από τα θέματα της αρχαίας τραγωδίας και την Ιφιγένεια εν Αυλίδι στήνει μια ιστορία εκδίκησης που δεν μοιάζει με καμία άλλη. Ένας χειρουργός βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα νεαρό αγόρι που απαιτεί μια θυσία, βυθίζοντάς τον σε έναν εφιαλτικό λαβύρινθο ηθικών επιλογών. Οι εσκεμμένα ψυχρές ερμηνείες και οι απόκοσμοι διάλογοι δημιουργούν ένα περιβάλλον αφαίρεσης, σχεδόν κλινικό, όπου το ανθρώπινο συναίσθημα μοιάζει να έχει εξαλειφθεί. Παρότι δεν είναι ταινία τρόμου με τη στενή έννοια, ο Θάνατος του ιερού ελαφιού είναι τρομακτικό ακριβώς επειδή μετατρέπει την καθημερινότητα σε εφιάλτη. Η οικογένεια, το σπίτι, η ιατρική επιστήμη, όλα όσα θα έπρεπε να μας προστατεύουν, γίνονται εργαλεία τιμωρίας και απώλειας. Είναι ένα σινεμά παγωμένο, μαθηματικά ακριβές και ταυτόχρονα ενοχλητικό, όπου το αναπόφευκτο σού κόβει την ανάσα.
Το ορφανοτροφείο / El orfanato (2007)
Είδα το "Ορφανοτροφείο" το 2007 στο σινεμά, και τότε ήμουν μόλις 13 ετών. Χρειάστηκε να περάσουν πέντε χρόνια για να τολμήσω να δω ξανά ταινία τρόμου. Η ιστορία της νεαρής Lora και της οικογένειάς της που αποφασίζουν να κατοικήσουν μόνιμα στο πρώην ορφανοτροφείο για παιδιά με ειδικές ανάγκες, ο φόβος της μητέρας για την απώλεια του παιδιού, και μερικά πολύ δυνατά jump scares ήταν αρκετά για να με σημαδέψουν. Αλλά πέρα από τον στιγμιαίο τρόμο, αυτό που κάνει την ταινία αληθινά αξέχαστη είναι το πώς μετατρέπει τον θρήνο και την ενοχή σε υπερφυσικό δράμα. Το στοιχειωμένο σπίτι δεν είναι απλώς φάντασμα αλλά είναι καθρέφτης μιας μητρικής αγωνίας που δεν τελειώνει ποτέ, ακόμη κι όταν το παιδί χάνεται.
American Psycho (2000)
Η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Bret Easton Ellis από την Marry Harron δεν στερείται τον φρικαλέων λεπτομερειών που καθιστούν την ιστορία του χρηματιστή Patrick Bateman μία από τις πιο αγαπημένες αλλά και αμφιλεγόμενες. Ο Christian Bale δίνει μία εξαιρετική ερμηνεία, με ένα all-star cast αποτελούμενο από τους Willem Dafoe, Jared, LetoChloë Sevigny, Justin Theroux, και Reese Witherspoon μεταξύ άλλων, σε αυτό το σχόλιο για τον καπιταλισμό και τα πιο σκοτεινά μας ένστικτα. Στυλιστικά αποτυπώνει άριστα τον νεοπλουτισμό της Νέας Υόρκης των ‘90ς, ενώ το soundtrack αποτελεί μια εκλεκτή συλλογή new wave επιλογών.
Μια γυναίκα δαιμονισμένη / Possession (1981)
Η ταινία του Andrzej Żuławski με πρωταγωνιστές την Isabelle Adjani και τον Sam Neill είναι ένα από τα πιο ακραία και συγκλονιστικά ψυχολογικά θρίλερ που γυρίστηκαν ποτέ. Στο διαιρεμένο Βερολίνο του Ψυχρού Πολέμου, το τοπίο των συνόρων και των τειχών γίνεται ο καθρέφτης μιας σχέσης που διαλύεται, καθώς η ηρωίδα βυθίζεται σε μια ανεξέλεγκτη σπείρα παράνοιας, σωματικού και μεταφυσικού τρόμου. Ως ωμή αλληγορία για τη γυναικεία οδύνη και την εμμονή, παρέδωσε στην ιστορία του σινεμά την εμβληματική ερμηνεία της Adjani, ιδίως στη διαβόητη σκηνή του υπόγειου σταθμού. Το φιλμ είναι σοκαριστικό γιατί ο τρόμος του δεν προκύπτει μόνο από το μεταφυσικό, αλλά από την ίδια την αδυναμία επικοινωνίας, την αίσθηση εγκλωβισμού και τη συνειδητοποίηση πως η αγάπη μπορεί να γίνει κάτι απάνθρωπο και καταστροφικό.
Βαθύ κόκκινο / Profondo Rosso (1975)
Η εμβληματική ταινία του Dario Argento εκπροσωπεί, στη λίστα αυτή, τη μεγάλη παράδοση των ιταλικών ταινιών τρόμου. Και μολονότι τα gialli, όπως λέγονται, φημίζονται κυρίως για την αισθητική, την αγωνία και τη μεταφυσική ανατριχίλα που κλονίζει το θυμικό, το "Βαθύ Κόκκινο" πραγματικά με τρόμαξε, με τα κλειστοφοβικά πλάνα και τους υπαινιγμούς. Ο μαέστρος του είδους Dario Argento στήνει μια ατμόσφαιρα που ακροβατεί ανάμεσα στο ονειρικό και στο μακάβριο, με κάθε σκηνή να είναι ταυτόχρονα πίνακας και εφιάλτης. Το soundtrack των Goblin, ίσως το πιο αναγνωρίσιμο του ιταλικού τρόμου, δεν λειτουργεί μόνο ως μουσική υπόκρουση αλλά ως αυτόνομος δαίμονας που εισβάλλει στον χώρο και τυλίγει τον θεατή σε μια παράξενη, σχεδόν ψυχεδελική φρίκη.
-Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι / The texas chainsaw massacre (1974)
Στις μέρες μας, η φήμη προηγείται του ίδιου του αριστουργήματος του Tobe Hooper, κι αυτό ακόμη με κάνει να αναρωτιέμαι αν είναι μια ταινία στην οποία ο θεατής “μπαίνει” με σφιχτά δόντια και σφιχτές γροθιές, ή αν μισό αιώνα μετά την κυκλοφορία της, παραμένει μία από τα πιο τρομακτικά φιλμ όλων των εποχών. Μια ομάδα νέων ταξιδιωτών πέφτει θύμα μιας οικογένειας κανιβάλων στην απομονωμένη ύπαιθρο του Τέξας, εγκλωβισμένοι σε έναν κόσμο χωρίς διαφυγή. Η αδυναμία απόδρασης, η αδιανόητη φρίκη της ιστορίας, και ο συγκλονιστικός “χορός” με το πριόνι του Gunnar Hansen στο ρόλο του Leatherface καθιστούν την ταινία μια από τις πιο αναγνωρίσιμες και ανατριχιαστικές στιγμές στην ιστορία του κινηματογραφικού τρόμου.
Μετά τα Mεσάνυχτα / Don’t Look Now (1973)
Ένα ζευγάρι θρηνεί την απώλεια της κόρης του και ανακαλύπτει ίχνη επικοινωνίας από τον άλλο κόσμο. Ο Nicolas Roeg χρησιμοποιεί τη Βενετία σαν φόντο για έναν ψυχολογικό και υπερφυσικό τρόμο, όπου η θλίψη γίνεται αισθητική εμπειρία και η αγωνία αδιάκοπη. Η υγρασία και τα κανάλια, η πτώση, το κόκκινο που επαναλαμβάνεται –το χρώμα του αίματος, του πάθους αλλά και του κινδύνου– γίνονται οδηγός του βλέμματος, προοικονομία του μοιραίου τέλους. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, η Julie Christie και ο Donald Sutherland.
Ganja & Hess (1973)
Στο τέλος της λίστας, ήταν φυσικά απαραίτητη μια ταινία με βρικόλακες. Σε αυτή την περίπτωση όμως, δεν είναι αυτό που περιμένεις. Το 1973 ο Bill Gun σκηνοθέτησε την αρχατυπικη ιστορία του δόκτορα Hess Green (Duane Jones) και της Ganja Meda (Marlene Clark) και την μετάβαση στον βαμπιρισμό, κάνοντας το, ως τότε αλλά και μέχρι και αρκετές δεκαετίες μετά ανήκουστο - έβαλε σε πρωταγωνιστικούς ρόλους δύο μαύρους ηθοποιούς, τοποθέτησε τον τρόμο στην Αφρική, αντιστρέφοντας τα στερεοτυπικά αφηγήματα του ξενου ως επικίνδυνου (όπου ξένος βλέπε Δράκουλας, τέρας του Φρανκενστάιν κτλ κτλ). Η ταινία είναι μια αλληγορία για την αφροαμερικανική ταυτότητα, την πνευματικότητα και την αποξένωση, με ψυχεδελικά στοιχεία που ενισχύουν τη μοναδική εμπειρία τρόμου και στοχασμού.
