Μην πλανάστε, πως οι καλλιτέχνες ξέρουν πάντα για ποιον λόγο κάνουν ό,τι κάνουν. Και ναι μεν δεκτή η (πάγια) ένσταση περί ενστίκτου και τα λοιπά, αλλά όταν φτάνουμε σε φασματικές χώρες ήχου όπου το ένστικτο πρέπει να συμβαδίσει με σκέψη πάνω στο αντικείμενο, χάνουμε πολλούς που επιμένουν απλά να χτυπούν ένα ακόρντο, να πουσάρουν μια γεννήτρια, να γυρίζουν ένα κουμπί κ.ο.κ. Άλλωστε, αν αφαιρέσεις το punk, το thrash και κανα-δυο σχολές του noise, η μετα-σκέψη οφείλει να ενυπάρχει σε κάθε σύγχρονο μουσικό.
Γι' αυτό και χάρηκα όταν μπόρεσα να κάνω την παρακάτω συνέντευξη, με έναν Έλληνα μουσικό που κατοικοεδρεύει στο Λονδίνο (πια) και έχει κυκλοφορήσει μια πλειάδα από ενδιαφέροντες δίσκους σε σεβαστά labels τα οποία ασχολούνται με τον πειραματικό ήχο. Μέσα στον τελευταίο χρόνο, μάλιστα, ο Κωστής Κηλύμης κυκλοφόρησε δύο διαφορετικές δουλειές –αφενός το Bethnal Greener (στην ελληνική Rekem Records) σε περιορισμένο αριθμό βινυλίων, αφετέρου το Not Homesick (Pt. 1 & 2) σε κασέτα, σε αυστηρώς 72 κόπιες. Απολαύστε λοιπόν έναν μουσικό που ξέρει όχι μόνο το πώς, αλλά και το γιατί...
Είσαστε από αυτούς που βρέθηκαν κάποια στιγμή στο σταυροδρόμι της απόφασης μεταξύ αναλογικού και ψηφιακού, είτε στις πηγές, είτε στην καταγραφή;
Σίγουρα κάποια στιγμή στις πηγές, όχι τόσο στην καταγραφή. Στο θέμα της τελευταίας, επειδή πάντα έβλεπα τη δουλειά μου ως μια καθαρά under the radar δραστηριότητα, δεν νομίζω ότι μου πέρασε απ' το μυαλό η πολυτέλεια του να ηχογραφήσω σε μπομπίνα, ας πούμε. Με ενδιαφέρουν άλλωστε και οι ιδιότητες της κάθε φορά διαθέσιμης τεχνολογίας. Οι πρώτες δουλειές μου δηλαδή, ήταν φτιαγμένες με τη λογική ενός έργου καθαρά κατασκευασμένου για αναπαραγωγή από CD, οπότε εκεί η ιδανική πιστότητα είναι τα 16 ψηφιακά bit, κατά κάποιον τρόπο (αν και προφανώς το αναλογικό μπορεί να προσφέρει άλλες ποιότητες ακόμα κι εδώ). Στις πηγές πάντα με ενδιέφερε η μαγνητοταινία, το βινύλιο, κ.ά., κυρίως γιατί δουλεύω αρκετά και με το κομμάτι της παράθεσης υλικού εν μέσω άλλων ήχων.
Εκεί το αναλογικό έχει και τη γλύκα ότι εισάγει και μια απροσδιοριστία κάποιες φορές, γιατί είναι πιο δύσκολο να το ελέγξεις στον βαθμό που έχουμε πλέον συνηθίσει στο ψηφιακό. Επίσης, επειδή ακριβώς προσφέρει διαφορετική ποιότητα στον ήχο, κοντράρεται και με τα πιο ψυχρά ηχοχρώματα του ψηφιακού, όταν τα βάζεις δίπλα-δίπλα. Αλλά γενικά δεν νομίζω πως βρέθηκα ποτέ σε σταυροδρόμι, πέρα από μια ασαφή νοσταλγία ότι ξόδεψα πολύ χρόνο πάνω στο θέμα –άλλωστε όταν πρωτοάρχισα να φτιάχνω μουσική, έγινε μπροστά από μια οθόνη υπολογιστή. Στα ηλεκτρονικά μου εργαλεία βέβαια, πέρα από το laptop και το ηχογραφητήρι μου, είμαι σχεδόν καθαρά αναλογικός· αλλά αυτό έχει να κάνει περισσότερο με το ότι είμαι αμαθής απέναντι σε θέματα όπως midi, programming κλπ. Είμαι εξίσου αμαθής, για παράδειγμα, απέναντι στα περισσότερα synthesiser, είτε αναλογικά, είτε ψηφιακά.
Αυτή την περίοδο, ποιος είναι ο εξοπλισμός σας; Υπάρχει κάποιο εργαλείο που να το θεωρείτε αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς σας;
Χρησιμοποιώ σχεδόν πάντα έναν μίκτη ήχου σαν βάση, και έπειτα μια σειρά από εργαλεία δικτυωμένα μέσα από αυτόν: πετάλι EQ, Moogerfooger (ring modulator), ένα ψηφιακό delay, ένα semi-modular φίλτρο/synthesiser της flower electronics, ένα παλιό drum machine, πυκνωτικό μικρόφωνο και λάπτοπ (που συνήθως τρέχει το πρόγραμμα ppooll πάνω σε max/msp). Κάπου-κάπου έχω και μερικά πετάλια παραμόρφωσης, αν και πλέον καταφέρνω να βγάλω επαρκή θόρυβο υπερφορτώνοντας απλά τον μίκτη. Αναπόσπαστο κομμάτι είναι μάλλον ο τελευταίος, συχνά και το Moogerfooger, γιατί το χρησιμοποιώ και σαν πηγή επιπλέον σημάτων. Ο μίκτης είναι απαραίτητος γιατί είναι το βασικό εργαλείο χρωματισμού. Καθώς δεν χρησιμοποιώ τόσο πολύ μελωδίες και μουσικά θέματα με την παραδοσιακή έννοια, όλη η μουσική και ο χαρακτήρας του ήχου συντίθονται στις συνδέσεις και στα κυκλώματα ανάδρασης τα οποία στήνω ανάμεσα στα κανάλια. Επίσης, τα όποια ρυθμικά σχήματα συνήθως διαμορφώνονται ανάμεσα σε σήματα που ανταγωνίζονται το ένα το άλλο μέσα στον μίκτη.
{youtube}zT4zgyT7gDE{/youtube}
Παρακολουθείτε τον χώρο του sound design στον κινηματογράφο; Ποιες είναι οι δομές που κατά τη γνώμη σας ακολουθεί ένας σχεδιαστής ήχου, όταν έχει να κάνει με εικόνες;
Είχα δουλέψει αρκετά στη σχέση ήχου και εικόνας στο μεταπτυχιακό μου, με έρευνα κυρίως στον κινηματογράφο και τη δική μου δουλειά να παίρνει τη μορφή βίντεο –πάει καιρός όμως και δεν ξέρω αν θα μπορέσω να μιλήσω πολύ ξεκάθαρα επί τούτου. Επίσης τα τελευταία χρόνια παρακολουθώ κινηματογράφο μόνο σποραδικά, οπότε έχω μείνει λίγο στα παλιά κι αγαπημένα.
Χρησιμοποιώ τον όρο του σχεδιασμού ήχου με ευρύ τροπο, συμπεριλαμβάνω δηλαδή σ' αυτόν και τη μίξη πολλές φορές, άλλωστε ακόμα και η μίξη διαλόγων μπορεί να χρησιμοποιηθεί δημιουργικά! Ο σχεδιαστής μπορεί να δουλέψει αφηγηματικά, μπορεί με έναν ρομαντικό τρόπο να μεγιστοποιήσει συναισθήματα, μπορεί επίσης να κινηθεί αποκλειστικά πάνω σε ατμόσφαιρες που διαπερνούν τις σκηνές και την αυστηρή δομή τους. Υπάρχει βέβαια και η υπαινικτική λειτουργία των ήχων, λειτουργία που στον κινηματογράφο είναι άρρηκτα δεμένη με το τι φαίνεται ή δεν φαίνεται στην οθόνη· έχει όμως κατά βάση μεγάλη σχέση με την ακουσματική λειτουργία των ήχων όπως αυτή χρησιμοποιείται και στη σύγχρονη μουσική. Ο συνθέτης και θεωρητικός του κινηματογράφου Michel Chion έχει προσφέρει όγκο έρευνας που μπορεί να δώσει πολλή τροφή πάνω στο θέμα. Συνολικά ο σχεδιαστής θα δουλέψει πάνω στις εντάσεις, στον χρωματισμό και στον χαρακτήρα των ήχων και της συνολικής ατμόσφαιρας. Είναι σε θέση να διαμορφώσει την αφήγηση και τον ρυθμό αντίστοιχα με τον μοντέρ της ταινίας, και έτσι επηρεάζει καταλυτικά την αλληλουχία των εντυπώσεων που το έργο αφήνει στον θεατή.
Ποια σχολή σας έχει επηρεάσει σε επίπεδο κατασκευής ήχων;
Γενικά δανείζομαι από διάφορες πλευρές, περισσότερο ή λιγότερο εμφανείς. Δεν είμαι πολύ εξαντλητικός ακροατής, αλλά κοιτάω να κρατάω τις κεραίες ανοιχτές. Σε επίπεδο μίξης και σχεδιασμού, έχω πάρει πολύ από τον κινηματογράφο –το μοντάζ εικόνων του Nicolas Roeg, για παράδειγμα, στάθηκε καθοριστικό για το πώς είχα αρχίσει κάποια στιγμή να αισθάνομαι τη ροή και το ταίριασμα των ήχων. Στη μουσική έχω κλέψει πολύ από μουσικές και τεχνικές που δοκιμάζουν τα όρια διαφόρων προσεγγίσεων: το ακουσματικό έργο του Luc Ferrari, το «καθαρό» drone του Phill Niblock, την επίσης ακουσματική dub των G*park και RLW, τις οριακές συχνότητες στο έργο των Kevin Drumm και Sachiko M, τη βρώμικα αστική reggae dub του Keith Hudson και των παραγωγών της Wackies, την αποδόμηση του DJ Screw. Επίσης αγαπάω βαθιά το εκστατικό και ξεκούρδιστο rock 'n' roll των Velvet Underground, των ύστερων Stooges, του Neil Young (όποτε καβαλάει το άλογο), των Meat Puppets, των Pavement και των Royal Trux. Κι αυτό είναι κάτι που επίσης βγαίνει μερικές φορές στην επιφάνεια.
Υπάρχουν επαναλαμβανόμενα μοτίβα σε πολλές από τις συνθέσεις σας. Αναφορικά με την ηχογράφηση, επιλέγετε να τα δημιουργείτε σε real, on-time λογική ή σαμπλάρετε εαυτόν;
Κάτι ενδιάμεσο, μάλλον... Γενικά πάντα ξεκινάω με την επιδίωξη να φτιάξω κάτι συνεκτικό σε πραγματικό χρόνο, ειδικά επειδή χρησιμοποιώ και τα ίδια εργαλεία με τα live μου, οπότε επιδιώκω και να βελτιστοποιήσω την απόδοσή μου σ' αυτό το κομμάτι. Από την άλλη, και τα εργαλεία μου τα ίδια είναι κατά βάση γραμμικά στη λειτουργία τους, οπότε οι περισσότερες πρόβες ή ηχογραφήσεις έχουν τη λογική τζαμαρίσματος. Από εκεί προέρχονται και ορισμένες από αυτές τις επαναλήψεις, από την άλλη όμως, μετά την ηχογράφηση, επιδίδομαι συνήθως σε εντατική κοπτοραπτική. Συχνά δε, παραθέτω δύο και τρεις ηχογραφήσεις σε αλληλουχία ή παράλληλα (μαζί και με επιμέρους μεμονωμένα στοιχεία), με αποτέλεσμα να εμφανίζονται κι εκεί μερικές ακόμα επαναλήψεις, καθώς η κάθε μία ηχογράφηση και τα παρελκόμενά της εμφανίζονται, κρύβονται και επιστρέφουν.
*Για ακόμα πιο πλήρη εικόνα της δουλειάς του Κωστή Κηλύμη μπορείτε να πάτε στη σελίδα στο discogs για πληροφορίες (εδώ) και στον σύνδεσμο εδώ για ακροάσεις.
Μέχρι την επόμενη Κυριακή και το επόμενο Avotek, να προσέχετε τους στεγανοποιημένους βλάκες που πιστεύουν ότι ξέρουν τον τέλειο ήχο και να ψάχνετε τους πιο ευρυμαθείς συνεργάτες για να ολοκληρώσετε το μουσικό σας όραμα.
