Η εικόνα είναι "παιχνιδιάρικη", έχει υπονοούμενα, είναι αστεία, έτσι ακούγεται, έτσι μας λένε. Στην πραγματικότητα, είναι εξαντλητικά προβλέψιμη. Πριν από 30 χρόνια, δεν υπάρχει αμφιβολία πως αυτή η εικόνα, δηλαδή η Sabrina Carpenter στα τέσσερα, με έναν ανώνυμο άντρα να της τραβάει τα μαλλάκια της θα μπορούσε να φιγουράριζε με καμάρι στα καλύτερα σαλόνια των μεγαλύτερων περιοδικών του πλανήτη. Ναι, και των γυναικείων... Όχι σαν κανένα ειρωνικό σχόλιο ή αισθητικό παιχνίδι, αλλά σαν state of the art pop πρόκληση. Θα συνοδευόταν από δηλώσεις για «απελευθέρωση», «σεξουαλική αυτονομία» και «τολμηρή εικόνα γυναίκας στην εποχή της». Το 2025, όμως, το να αναπαράγεις αυτή την εικόνα με ειρωνικό φίλτρο και να κλείνεις το μάτι στο κοινό, δεν είναι ριζοσπαστικό, είναι μια αναπαλαίωση δωσμένη σαν μπάγιατικο emoji, το οποίο βασικά δεν συγκρούεται με τίποτα. Δεν κινδυνεύει να λογοκριθεί από πάπαδες. Αντίθετα, είναι τόσο «cool» και «meta», που μοιάζει φτιαγμένο να επιπλέει άνετα στο timeline σου, ανάμεσα σε αρωματικά σπρέι και διαφημίσεις για ενυδατικά serum.
Το να "καμαρώνει" μια τέτοια εικόνα σε μεγάλα περιοδικά κάποτε ήταν αποτέλεσμα ρίσκου. Και μια τέτοια φωτογραφία δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο των μεγάλων μάστερ της φωτογραφίας (πολλοί μπαίνουν σε αυτόν τον κατάλογο, όχι μόνο ο Newton) που τολμούσαν στο γυμνό όσο δεν τολμούσε η κοινωνία γύρω τους, γιατί ήξεραν ότι η πρόκληση έχει αξία μόνο όταν απειλεί κάτι. Σήμερα, όμως, η ίδια εικόνα, αυτή η υποτακτική στάση, μοιάζει περισσότερο με προσεκτικά επιμελημένο προϊόν, υπολογισμένο να προκαλέσει όσο ακριβώς χρειάζεται για να μετρηθεί σε clicks, shares και sponsored views. Δεν ρισκάρει, δεν ενοχλεί, δεν διεκδικεί τίποτα εκτός από το να διαβαστεί ως “subversive content” που χωράει άνετα σε καμπάνια κραγιόν ή σε TikTok trend. Το ένστικτο του ρίσκου έχει αντικατασταθεί από την τεχνογνωσία του "edgy look" και η υποταγή εδώ γίνεται, με λίγη ειρωνεία και γκλίτερ, cool.
Ναι, το αθώο κοριτσάκι από τα ανέμελα Disney χρόνια σκύβει μπροστά σε έναν ανώνυμο άντρα για το εξώφυλλο του νέου της άλμπουμ Man’s Best Friend. Δυστυχώς, προσωπικά δεν με σοκάρει, κι αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Δεν είναι ριζοσπαστικό, δεν είναι φεμινιστικό, δεν είναι «subversive». Είναι η ίδια, γνώριμη, μασημένη εικόνα γυναικείας "υποταγής" ντυμένη με camp φίλτρο και postmodern ειρωνεία. Κι αν η Carpenter δεν είναι αφελής τότε το εξώφυλλο είναι κάτι χειρότερο: μια ενσυνείδητη ανακύκλωση αισθητικής που πουλάει επειδή είναι αναγνωρίσιμη, ασφαλής και χαριτωμένα σεξουαλικοποιημένη. Και φυσικά, "χιουμοριστική". Το παραδέχομαι. Ένα στιγμιότυπο που παριστάνει ότι παίζει με τη δυναμική εξουσίας, ενώ την επιβεβαιώνει με το βλέμμα κάθε σύγχρονου αρσενικού θεατή.
Το γεγονός ότι βρισκόμαστε στο 2025 και αυτή η εικόνα θεωρείται ακόμα «αβανγκάρντ» (ναι, το διάβασα και αυτό) αποδεικνύει πόσο γρήγορα το πολιτισμικό εκκρεμές έχει γυρίσει προς τα πίσω. Όχι γιατί η Carpenter είναι η νέα Madonna (ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ!) αλλά γιατί, ενώ το 1992 το Erotica της Madonna πυρπόλησε μια κοινωνία βυθισμένη στον πουριτανισμό του AIDS, η Carpenter έρχεται απλώς να χαϊδέψει τις ίδιες νευρώσεις και τη χαλασμένη σύγχρονη σεξουαλική ζωή, αλλά χωρίς καμία κ#βλα.
Κι ενώ τότε η Madonna σε έπαιρνε απ' τα μούτρα και σε ρωτούσε «φοβάσαι μια γυναίκα που μπορεί να κ#βλώσει μόνη της;», σήμερα η Carpenter υπαινίσσεται ένα «μπορεί και να μ’ αρέσει να με κάνουν ό,τι θέλουν», φυσικά με την κάθε κάλυψη του μετα-χιούμορ, να επαναλαμβάνει το ίδιο πατριαρχικό αφήγημα, μόνο που τώρα να χειροκροτείται και σαν γυναικεία ενδυνάμωση.
Αυτό που φοβούνται οι κοινωνίες δεν είναι οι γυναίκες που προκαλούν, αλλά οι γυναίκες που δεν εξηγούν. Και όσο η mainstream κουλτούρα επιμένει να ζητά από κάθε γυναίκα να προσφέρει ένα ερμηνευτικό πλαίσιο για την εικόνα της («δεν είμαι υπάκουη, είμαι ειρωνική»), τότε το βλέμμα παραμένει αρσενικό, απλώς πιο σύγχρονα εκπαιδευμένο. Γιατί; Δεν είναι ότι η Carpenter πρέπει να σοκάρει ή να εκπαιδεύσει. Αλλά ίσως κάποτε, το να μη γλείφεις το γόνατο της πατριαρχίας για το εξώφυλλο ενός άλμπουμ να μην θεωρείται βαρετό. Να θεωρείται απελευθερωτικό. Simple as that.
Εδώ που τα λέμε, όμως, κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι το μικρό κοριτσάκι του Disney που έγινε γυναίκα και top-star δεν ξέρει τι κάνει. Ή αν όχι η ίδια, τότε το μοντέρνο Εγώ της (ναι αυτό με eyeliner και influencer φωτισμό), που κάθεται σε ένα ροζ θρόνο από memes και αφήνει σημάδια από δαγκωνιές στην pop κουλτούρα, σαν μια σύγχρονη Αλίκη χαμένη στον κόσμο του TikTok.
Όχι, δεν είναι κανένα κοριτσάκι που χάθηκε στο δάσος. Είναι μια διάσημη Λολίτα με ατζέντα δημοσίων σχέσεων, που κατεβαίνει στα τέσσερα σαν γάτα του Instagram, την ώρα που γύρω της καταρρέουν δικαιώματα, δομές, και το νόημα της ειρωνείας. Και φυσικά, ο θόρυβος ξεσπά. Τα σχόλια κάτω απ’ τη φωτογραφία μοιάζουν με διάλογο μεταξύ εξαγριωμένων avatar σε reality του Black Mirror:
«Αηδιαστικό!»
«Υποβιβαστικό!»
«Δώσε μας πίσω τα πόδια σου!»
Οι συντηρητικές ταμπλόιντ την αποκαλούν υπερσεξουαλική καρικατούρα με τσίχλα αντί για εγκέφαλο, ενώ πιο ριζοσπαστικές φωνές του φεμινισμού βλέπουν σε αυτήν τη γκροτέσκα ποπ περσόνα μια σύγχρονη ιέρεια του male gaze, στολισμένη με την μίζερη αυτοπεποίθηση του Zara. Και να ήταν μόνο αυτό. Είμαστε στο 2025, στο post-Roe, post-irony, προπαραλήρημα του πατριαρχικού metaverse, όπου κάθε εικόνα είναι ήδη μιμίδιο, ήδη αφομοιωμένη από τον αλγόριθμο της παρανόησης. Ζούμε σε ένα αποκαλυπτικό σύμπαν όπου ένα μικρό κορίτσι, με μάτια γουρλωμένα από προσδοκίες και dopamine fasting, ίσως πει: «Κοίτα, μαμά, έγινα εξώφυλλο!»… πριν πέσει στα τέσσερα, όπως προστάζει το viral.
Ησυχάστε, δεν είμαστε σε subversion. Είμαστε σε cosplay του χειρότερου déjà vu.Ένα loop χωρίς έξοδο κινδύνου, όπου το "χιούμορ" είναι η μάσκα του φόβου και η ειρωνεία ο τρόπος που η καταπίεση ξαναβάφεται ροζ.
