Στο βιβλίο/συζήτηση τού Χαρούκι Μουρακάμι με τον διευθυντή ορχήστρας Σέιτζι Οζάουα (Περί Μουσικής και Μόνο, Μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου. Εκδ. Ψυχογιός, 2022), ήδη από την εισαγωγή, ο συγγραφέας-συνομιλητής ξεκαθαρίζει ως ερασιτέχνης φιλόμουσος τα μελλούμενα. «Η αγνή χαρά που νιώθει κανείς ακούγοντας "καλή" μουσική ξεπερνά τα είδη.» Να συνδέσω ως ένσαρκο λογισμικό υποκλοπής το παραπάνω, με μιαν ανάρτηση του ραδιοφωνικού παραγωγού και φίλου Μανώλη Οικονόμου. Ομολογουμένως δίχως αυτή κι εφόσον η περίπτωση του πιανίστα Freitas δεν εντάσσεται στους θεσμοθετημένα προβεβλημένους τζαζίστες, δύσκολα θα έμπαινα στη διαδικασία να βρεθώ στο Y’Y (προφέρεται eey-eh, eey-eh και στη διάλεκτο Sateré Mawé σημαίνει νερό ή ποταμός) δημιούργημά του.
Γράφει λοιπόν ο Οικονόμου «Οι Ferrante And Teicher με την τεχνική των Prepared Pianos είχαν από παλιά την ιδέα να “πειράζουν’ το πιάνο, κάνοντάς το να ηχεί σαν κάτι απόκοσμο, και το έκαναν παρεμβάλοντας στις χορδές του αντικείμενα όπως μολύβια, βαμβάκι και άλλα πράγματα που άλλαζαν τον ήχο τους όταν τις χτυπούσαν τα μαρτώ, τα σφυράκια που κάνουν το όργανο να έχει την διττή ιδιότητα να είναι έγχορδο και κρουστό. Ο Βραζιλιάνος πιανίστας Amaro Freitas το πράττει ενώ παίζει, με τα χέρια του, και σε κομμάτια όπως το “Dança Dos Martelos” η επιλογή αυτή έχει ένα γοητευτικό ψυχοακουστικό αποτέλεσμα, κάτι σαν να νιώθει κανείς την μαγνητική αβεβαιότητα μιας επαφής με το άγνωστο, με μια αχαρτογράφητη μα όχι εχθρική φύση, βιώνει μια σύνδεση μουσικής, σκέψης και τοπίων, μια σπανιότατη αίσθηση που επικρατούσε και στο album “ Paêbirú ” των επίσης Βραζιλιάνων Lula Côrtes and Zé Ramalho. Εκείνος ο μεταφυσικός δίσκος του 1975 είχε όντως μια σύνδεση με ένα μέρος στο Recife όπου ηχογραφήθηκε, ενώ το καινούργιο album του Freitas “Y’Y” συνδέεται και αυτό με ένα τοπίο, καθώς έχει ως concept τον Αμαζόνιο και την σωτηρία του. Ευτυχώς η «στράτευση» αυτή δεν επηρεάζει, δεν υποδουλώνει καθόλου την δημιουργικότητα, όπως συμβαίνει μερικές φορές όταν η τέχνη καλείται να υπηρετήσει κάτι άλλο εκτός από την εσωτερική καλλιτεχνική ορμή, αντιθέτως εδώ τροφοδοτεί την έμπνευση του Freitas.»
Με μια πρώτη ακρόαση δε μπορείς παρά να συμφωνήσεις και με την αξιολογική κρίση στο παραπάνω, λακωνικά γλαφυρό απόσπασμα. Το φοβερό της περίπτωσης είναι πως το «όλον» της βαθιά «πρακτικής» ενσυναίσθησης βγαίνει και στο παίξιμο αλλά και στη σύνθεση του 32χρονου, γεννημένου στο Pernambuco. Στα 15 του, βρέθηκε να βλέπει σε ένα DVD τον Chick Corea οπότε και αντιλήφθηκε ποιος είναι ο δρόμος. Μιας και δεν είχε πιάνο, φρόντισε κι έψησε έναν τοπικό εστιάτορα ώστε να εξασκείται εκεί, για τις λίγες ώρες πριν ανοίξει η κουζίνα. Ο καιρός πέρασε, έγινε το απίθανο παιδί που πειραματιζόταν σε 7/8 ή 6/4, και κάπως έτσι έκανε το deal με τη βρετανική Far Out που έχει έφεση στον latin flavored ήχο.
Σήμερα, βρισκόμαστε στον τέταρτο δίσκο του, έπειτα από τα Sangue Negro, Rasif και Sankofa. Ο Amaro Freitas βρέθηκε εκεί που ο Αμαζόνιος συναντά τον Rio Negro, επισκέφτηκε μια τοπική φυλή, διαχώρισε τον τρόπο του από αυτόν του John Cage, αφήνοντας εκτός τη χρήση μετάλλων στα prepared pianos, και όπως είπε στους New York Times «ακούμπησε» το αριστερό του χέρι στην Αφρική και το δεξί στην Ευρώπη. Περνά το σκόπελο του «θεραπευτικού» new age με οδηγίες χρήσεις, ξεπετιέται νευρικά μέσα από avant ενδοσκοπήσεις, χάνεται στους μύθους, τις δεισιδαιμονίες και τις προφητείες της ζούγκλας με άξιους συμπαραστάτες τους Hamid Drake (ντραμς στο “Encantados”), Shabaka Hutchings (φλάουτο στα “Y’Y” και “Encantados”), Jeff Parker (κιθάρα στο “Mar de Cirandeiras”), Aniel Someillan (μπάσο στο “Encantados”) και Brandee Younger (άρπα στο “Gloriosa”).
Βολικά αναπόφευκτη η χρήση λέξεων όπως ροή, κυλά κι ορμή ως επιθετικών προσδιορισμών του Y’Y ένεκα του οδυνηρού, όμορφου κι απειλούμενου σημαίνοντος. Ο Freitas, εξαιτίας και χάρη σε αυτό, κάνει ένα ανεξάρτητο, «ανοιχτό» έργο, μα μπορεί την ίδια στιγμή που κλείνεται, να προκαλεί σαματά, να πειραματίζεται χωρίς να παραδίδει εξευρωπαϊσμένες spiritual jazz / new age / ambient ομφαλοσκοπήσεις αυτοπροβολής για «σμιχτοφρύδηδες». Ξεπερνά τα είδη, τους φλύαρους και μυστικιστικά ακαθόριστους σκοπέλους και δίνει τις καίριες προτεραιότητες στις φράσεις του. Θαυμάσια!
