Η Νέκυια είναι μία από τις διασημότερες, αν όχι η διασημότερη ραψωδία της Οδύσσειας. Το αριστουργηματικό κείμενο του Ομήρου που βρίσκεται στη ραψωδία λ του έπους, πραγματεύεται την επίκληση των νεκρών σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι. Συγκεκριμένα, ο Οδυσσέας, έπειτα από τη μονοετή παραμονή του στο νησί της Κίρκης, ξεκινάει, έπειτα από δική της προτροπή, για ένα επικίνδυνο ταξίδι στον Άδη, παρέα με τους συντρόφους του.
Επιθυμία του είναι να συναντήσει τον μάντη Τειρεσία, που είναι πια νεκρός και να τον ρωτήσει σχετικά με τη συνέχεια της πορείας του, αφού έχει περάσει τα πάνδεινα σκοπεύοντας να φτάσει στον πολυπόθητο προορισμό του, τη λατρεμένη του Ιθάκη. Έτσι, έχοντας περάσει χρόνια στη θάλασσα, με ελάχιστες στάσεις στη στεριά, έπειτα από την άλωση της Τροίας, ο κόπος και ο νόστος για την πατρίδα και την οικογένειά του είναι πελώριος. Θέλει επιτέλους να πατήσει τα χώματα του νησιού του και να πέσει στη ζεστή αγκάλη της οικογένειάς του, να συναντήσει ξανά τη γυναίκα του Πηνελόπη και τον γιο του Τηλέμαχο.
Ο Όμηρος χαρίζει μια εξαιρετικά παραστατική εικόνα της κατανυκτικής ατμόσφαιρας του Κάτω Κόσμου, όπου η είσοδος σε ανθρώπους ζωντανούς είναι κάτι ανυπέρβλητο και φαντάζει πιο εξωπραγματικό και από το ζοφερό έρεβός που τον περικλείει. Εκεί, ο ήρωας πλημμυρισμένος από την ανατριχιαστική γοητεία του σκότους, προτού εμφανιστεί μπροστά του ο Τειρεσίας, συναντάει τη μάνα του Αντίκλεια που δε γνωρίζει ότι έχει φύγει από τη ζωή και τους παλιούς του συντρόφους, τον Αγαμέμνονα, τον Αχιλλέα και τον Αίαντα. Συγκεκριμένα, η στιγμή της επανένωσης μητέρας και γιου είναι η κορύφωση της συναισθηματικής φόρτισης της ραψωδίας ενώ οι ομιλίες του Αγαμέμνονα και του Αχιλλέα, των Ελλήνων ηγετών που πρωτοστάτησαν στην Τροία, αποδεικνύουν ότι ο κόσμος των ζωντανών τους λείπει αφόρητα και το νοιάξιμο για τα παιδιά τους θα διαρκεί για πάντα. Η συνάντηση με τον Αίαντα, από την άλλη, παραμένει βουβή, αφού ο Αίας, ο οποίος ήταν ο πιο τρανός πολεμιστής μετά τον Αχιλλέα, ακόμα και νεκρός, δεν μπορεί να συγχωρήσει τον Οδυσσέα που του «έκλεψε» την περίοπτη θέση στο στράτευμα μετά τον θάνατο του Αχιλλέα.
Το αξεπέραστα γοητευτικό κείμενο του Ομήρου συνταράσσει με την ένταση και τον ρυθμό των λέξεων και των εικόνων, παράλληλα με το φανταστικό στήσιμο της υποβλητικής ατμόσφαιρας του Κάτω Κόσμου. Η έννοια του θανάτου περιπλέκεται με την έννοια της ζωής σε μια στιγμή του χρόνου που παραμένει αιώνια και υποδηλώνει το αβάσταχτο της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και την ανάγκη για ζωή. Οι θλιμμένες φιγούρες των προσώπων που συναντά ο Οδυσσέας και οι συζητήσεις του μαζί τους, υπενθυμίζουν στον αναγνώστη ότι η ζωή είναι εφήμερη, σκληρή και όμορφη την ίδια στιγμή.
Τη δική του οπτική σε όλα αυτά, προσπαθεί να προσδώσει ο Γιάννης Αγγελάκας μέσα από μια υβριδική μουσικο-θεατρική παράσταση και ένα ξεχωριστό εγχείρημα στην κεντρική σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Σε σκηνοθεσία του Χρήστου Παπαδόπουλου και μετάφραση του Γεωργίου Ψυχουντάκη, η ελεύθερη διασκευή του Γιάννη Αγγελάκα και της δραματουργού Θεοδώρας Καπράλου, προκαλεί ένα ρεύμα συγκίνησης, τρόμου και ευγνωμοσύνης μέσα από τη δυναμικότητα της απλότητάς της, όπως αυτή διαχέεται από τις διαπεραστικές και βαθιές φωνές των αφηγητών (Γιάννης Αγγελάκας και Όλια Λαζαρίδου), τη σημαντική συνεισφορά του Coti K στη μουσική υπόκρουση, τους ατμοσφαιρικούς ήχους των υπόλοιπων μουσικών, τα απόκοσμα φωνητικά της συνοδευτικής ομάδας φωνητικών αλλά και του μυσταγωγικού παιχνιδιού που δημιουργείται από τα φώτα και το σκηνοθετικό στήσιμο.
Δεν είναι τυχαίο που ο δημιουργός επέλεξε τη 21η Δεκεμβρίου για πρεμιέρα, την ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου, που η νύχτα απλώνει το πέπλο της πάνω από κάθε γωνιά φωτός στη γη. Έτσι και ο Οδυσσέας, θα έλεγε κανείς ότι κλείνει έναν κύκλο και είναι έτοιμος για τον επόμενο. Και κανένας κύκλος δεν κλείνει χωρίς την αίσθηση της απώλειας, η οποία, πέρα από συμπαντικός κανόνας, είναι αναγκαία για την επαναδιαπραγμάτευση της ζωής. Ο ίδιος ο Αγγελάκας, πρόσφατα δήλωσε πως η κατάβαση στον Άδη, στα μάτια του, είναι μια διαδικασία απελευθέρωσης και ψυχικής ολοκλήρωσης.
Καταφέρνει, λοιπόν, με την άρτια δομημένη ομάδα συντελεστών που έχει επιλέξει, να οδηγήσει τον θεατή στα άδυτα του δικού του εσωτερικού κόσμου. Ο θεατής μπορεί να αναρωτηθεί, να συλλογιστεί, να αναγνωρίσει και να δεχτεί πως η ζωή είναι μια περιπέτεια που κοστίζει πολύ ακριβά όταν ο κύκλος κλείνει και όταν η αναπόφευκτη βαρύτητα της απώλειας συνθλίβει τον κόσμο των ζωντανών. Το ψυχεδελικό κατευόδιο του Αγγελάκα παρασύρει με το μεστό μα επιβλητικό του ύφος και επανασυστήνει τα σπουδαία κείμενα του Ομήρου σε κάθε ηλικία, κείμενα που έχουν περάσει ξυστά από τη μνήμη των Ελλήνων μέσω της επιφανειακής και αυστηρά φιλολογικής προσέγγισης που πραγματοποιείται στο ελληνικό σχολείο.
Ο λόγος, ο ήχος, το φως, όλα παίρνουν μέρος στον βουβό και αμείλικτο χορό του θανάτου. Με αυτόν τον τρόπο, κατασκευάζεται το κατάλληλο περιβάλλον όπου ο Οδυσσέας, παρέα με τους θεατές, θα καταδυθεί στον υπόγειο κόσμο του Πλούτωνα, μόνο και μόνο για να αναδυθεί στη συνέχεια στο φως και να επανέλθει στην ευθραυστότητα και τη θνησιμότητα των ρεαλιστικών διαστάσεων.
Μουσικοί
Coti K (Πρόσθετη Μουσική), Ηλίας Μπαγλάνης (Πλήκτρα, πρόσθετη μουσική), Νίκος Γιούσεφ (μουσικό πριόνι), Δημήτρης Σαλεπάκης (προηχογραφημένο modular synthesizer)
Φωνητικά
Γιώτα Κολιούση, Ειρήνη Κολιούση, Νεφέλη Μπραβάκη, Μυρτώ Σταυρακίδου-Ζάχου
H «Νέκυια» ανεβαίνει στη Στέγη από 21 Δεκεμβρίου 2023 έως και 28 Ιανουαρίου 2024. Παραστάσεις Πέμπτη με Κυριακή εκτός από τις Κυριακές 24 και 31 Δεκεμβρίου και τις Πέμπτες 4 και 11 Ιανουαρίου. Περισσότερα εδώ.
