«Στους πιο μεγάλους πολέμιους μας εμείς λέμε: Θα ισοφαρίσουμε την ικανότητά σας να προκαλείτε πόνο με την ικανότητά μας να αντέχουμε τον πόνο. Θα ισοφαρίσουμε τη σωματική βία με την δύναμη της ψυχής μας. […]Πετάξτε μας στη φυλακή, κι εμείς θα σας αγαπάμε και πάλι. Βομβαρδίστε τα σπίτια μας και απειλήστε τα παιδιά μας κι εμείς θα σας αγαπάμε και πάλι. Στείλτε τους κουκουλοφόρους κυνηγούς σας τα μεσάνυχτα να μας χτυπήσουν αφήνοντας μας μισοπεθαμένους κι εμείς θα σας αγαπάμε και πάλι».
Martin Luther King, Loving your Enemies
Ο Elwood Curtis είναι μαύρος μαθητής Λυκείου στο Ταλαχάσι της Φλόριντα, που ζει με τη γιαγιά του, ύστερα από τη φυγή των γονιών του στο άγνωστο της Καλιφόρνια. Είναι μελετηρός, σοβαρός και χαρισματικός. Ακούει στο repeat έναν δίσκο με την ομιλία του Martin Luther King στο Zion Hill και διαβάζει James Baldwin και πολιτικές εφημερίδες στα διαλείμματα της απογευματινής δουλειάς του στο ψιλικατζίδικο της γειτονιάς. Ετοιμάζεται να παρακολουθήσει κολεγιακά μαθήματα για μη προνομιούχους χαρισματικούς μαθητές και κάνει όνειρα για τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο που θα του επιτρέψουν να διεκδικήσει τη θέση του στον κόσμο αλλά και τη θέση όλων όσων βρίσκονται αιχμάλωτοι των πολιτικών του φυλετικού διαχωρισμού. Όμως, στην Αμερική του 1960, οι νόμοι του Jim Crow έχουν ψωμιά ακόμα και είναι ικανοί να τον στείλουν γραμμή στην Ακαδημία Νίκελ, όπως αποκαλείται κατ’ ευφημισμόν το αναμορφωτήριο του Έλινορ, μόνο και μόνο επειδή βρέθηκε στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή. Για την ακρίβεια, επειδή έκανε οτοστόπ σε μια κλεμμένη πράσινη Πλίμουθ, στο δρόμο για την πρώτη του μέρα στο κολέγιο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Μαθήματα Σύγχρονης Αμερικανικής Ιστορίας από τον James Baldwin
Βασισμένο στις πραγματικές φρικαλεότητες που λάμβαναν χώρα επί δεκαετίες στα εδάφη και τα κτίρια του αναμορφωτηρίου Dozier στο Panhandle της Φλόριντα, οι οποίες λούστηκαν στο φως με τις ανατριχιαστικές ανακαλύψεις των πτωμάτων αγνοούμενων οικότροφων από ομάδα φοιτητών αρχαιολογίας το 2013, Τα Αγόρια του Νίκελ (The Nickel Boys) είναι ένα σύγχρονο αμερικανικό ανάγνωσμα με εκείνη την τρομακτική αφηγηματική δυναμική που το καθιστά σχεδόν αυτόματα κλασικό. Με τη λαμπρή πένα του -που του χάρισε και το βραβείο Πούλιτζερ φέτος για το βιβλίο, το δεύτερο στην καριέρα του- ο Colson Whitehead καταφέρνει να μετατρέψει σε απολαυστικό ανάγνωσμα ιστορίες καθημερινής θεσμικής τρέλας και ανατριχιαστικής μεταχείρισης ανθρώπου -και δη παιδιού- από άνθρωπο. Ο συγγραφέας παραδίδει ένα βιβλίο που σε κοιτάει κατάματα, ανεβάζει το επίσης βραβευμένο προηγούμενο συγγραφικό του κατόρθωμα, Υπόγειος Συδηρόδρομος (The Underground Railroad, στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός) και πλασάρεται στις κορυφαίες λίστες των βιβλίων που μπορεί και πρέπει να διαβάσει κανείς για το φυλετικό ζήτημα «των εγχρώμων» σε μια χώρα που δείχνει να επαναλαμβάνει μοιρολατρικά τον φαύλο κύκλο της.
Φυλετική βία, εξαφανίσεις οικότροφων, λαθρεμπόριο κρατικών προμηθειών προοριζόμενων για τους έγχρωμους μαθητές του Νίκελ (μιας και η πτέρυγα των λευκών οικότροφων έχει θωρακιστεί όσο γίνεται θεσμικά και οι προϋπολογισμοί της ελέγχονται σχολαστικά), άλογο ξύλο σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους βασανιστηρίων, κατεστραμμένες ζωές και ζωές που τη γλίτωσαν (;) παρά τρίχα ζωντανεύουν μαγικά με όλα τους τα μελανά και τα σέπια χρώματα στις μόλις διακόσιες σελίδες, με τις οποίες ο Colson Whitehead χτυπάει ανελέητα στο κέντρο της επικαιρότητας του #BlackLivesMatter με μια ιστορία ωμής αδικίας από τα παλιά, μιας από τις δεκάδες τέτοιες που μας θυμίζουν πάντα τον άλυτο γόρδιο δεσμό του ντροπιαστικού προβλήματος των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Με τις ομιλίες του Martin Luther King να παίζουν χαλί και τον Sidney Poitier να σπάει τις αλυσίδες του σε ένα νοερό κινηματογραφικό πανί Τα Αγόρια του Νίκελ ζωντανεύουν με παντοδύναμο συμβολισμό μια εστία τρόμου και βασανιστηρίων, αίματος και θανάτου, από τις τόσες που ευθύνονται για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Αμερικής και όλου του κόσμου που κάνει πώς σοκάρεται από το γεγονός ότι δυο τρεις αστυνομικοί μπορούν μέρα μεσημέρι να πατήσουν κάτω έναν πολίτη -για τον οποιοδήποτε λόγο- μέχρι ασφυξίας. Ίσως ο λόγος να βρίσκεται στο ότι τη δεκαετία του ’60 ένας επιτηρητής οικοτροφείου είχε δικαίωμα να κρεμάσει στα δέντρα ένα μαύρο αγόρι επειδή τόλμησε να κερδίσει σε έναν αγώνα μποξ καταστρέφοντας το στημένο στοίχημά του, και να το χτυπήσει μέχρι θανάτου, θάβοντας αυτόν τον άσημο θάνατο κάτω απ’ τα δέντρα.
Τα Αγόρια του Νίκελ αξίζουν μέχρι δεκάρας τα λεφτά τους και τα υμνολόγια για το συγγραφικό ταλέντο του Whitehead. Είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή εκεί έξω και στις σελίδες του μπορούμε να επενδύσουμε λίγο από τον χρόνο και την προσοχή μας.
Το μυθιστόρημα Τα Αγόρια του Νίκελ του Colson Whitehead κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ίκαρος, σε μετάφραση της Μυρσίνης Γκανά.
